Değerli şair yazar Mustafa Özçelik’in  “Yunus Emre’nin Dostları” kitabı; Ahmet Adnan Saygun, Nezihe Araz, Necip Fazıl, Sezai Karakoç, Mehmet Kaplan, Osman Yüksel Serdenegeçti.. Halide Nusret Zorlutuna, Emine Işınsu, Annemarie Schimmel gibi Yunus’la bir noktada yolları kesişen ve arada bir muhabbet köprüsü kurulan “çok sayıda ilim erbabı, şair ve yazarın Yunus’u keşfetme, anlama ve anlatma” hikâyelerini dile getiriyor.

Bir bakıma bahsi geçen kişilerin, maneviyat yüzleri ve dünyalarının dile getirildiği, belki onları hem anlama ve hem de bizleri bir muhasebe, özeleştiri çabasına sevk eden katmanlı bir eser.

İnsanoğlu hangi dönemeçlerden geçer, hâlihazırdaki kişiliğimiz nasıl oluşur, bir anlamda nereden gelir nereye gideriz, kaç “ben” vardır kısaca ve hangisi gerçektir. Hayat bizi kaç türlü savurur?

Çocukken Anadolu Evliyaları eserini okuyup, meftun olduğum Nezihe Araz’ın, mimli bir solcu olan Behice Boran’ın asistanlığını yaptığı ve sol eylemlere katıldığı bilgisine rastlıyoruz mesela kitapta. Nereden nereye diyemiyoruz. Ancak benim Nezihe Araz’ım farklı bir yerde duruyordu.

Bu şahsiyetler arasında yer alan ve daha yakın tarihlerde ortaöğretim Türk Edebiyatı kitaplarında “Bayrak” şiirinin bazı mısraları çıkartılan Millî Şairimiz” Arif Nihat Asya’nın Mevleviliğini biliyorduk, fakat mesela şahsen “Şeyhlik” makamına yükseldiğinden haberimiz yoktu.

Yunus Emre’nin Dostları kitabından öğrendiğimize göre, Arif Nihat Asya’nın, Yunus Emre Hz.nin “Derviş Yunus bu sözü eğri büğrü söyleme. Seni sîgaya çeken bir Molla Kasım gelir” dediği meşhur Molla Kasım hakkında da, iki zıt kutup olmadığını ifade edip, yeni bir tanım getiren ilginç bir yorumu var.  

Mustafa Bey’e göre; Molla Kasım menkıbesinde genel algı, “Molla Kasım’ın mutaassıp bir din bilgini olduğu” şeklindedir. “Buna göre Yunus’la Molla Kasım birbirine tezat teşkil edecek tarzda ele alınır. Böylece karşımıza ‘Molla Kasım-Yunus Emre’ sembolleriyle bir ‘şeriat- tarikat’ çatışması çıkarılır. İşte Arif Nihat’ın yorumu bu noktada önem kazanır. Ona göre:

“Molla Kasım, bazı sathi hükümler hilafına, Yunus’u yırtıp parçalayan, çiğ, hoyrat bir adam timsali, açıkçası ham ervah numunesi değildir. Molla Kasım, Yunus’un mirasını şer’i şerif üzre ve hakkaniyetle, varisler arasında taksim eden bir adalet timsalidir ve bilerek veya bilmeyerek, gaybın emriyle hareket etmektedir. (Kasım) kelimesi de (taksim eden) demek olduğuna göre, bu vazifeye son derece uygun düşmektedir. Bir nevi kassamlık yapmaktadır. Bu zaten Molla Ali, Molla Mehmet olmayıp da Molla Kasım olması, bu manadadır. Onun adaleti sayesinde melekler de insanlar da, balıklar da payını almıştır.”.

Yazar, “Bayrak” şairinin yorumunu şöyle bir noktaya götürmektedir:

(Arif Nihat’ın) “Bu yorumlamada söylediği şu sözler ise tarihsel bir önyargıyı tashih eder niteliktedir:

“Tarikatle şeriatı birbirine sımsıkı bağlayan bir menkıbe karşısındayız.”

Doğrusu tek başına bu yorum, Yunus hakkında söz söyleyecekler için çok önemli bir bakış açısı kazandırmaktadır.” (Mustafa Özçelik, Yunus Emre’nin Dostları, Büyüyenay Yayınları, 2014, sf. 215-216)

Molla Kasım ve benzerlerinin gerçek hüviyetinden ziyade, Yunus’un onun gibileri karşılaması, düşmanlarına bile aşklı muamelesi, davası mühimdir:

“Her kim bana düşman ise Hak Tanrı Yar olsun ona

Her kancaru varır ise  bağ ve bahar olsun ona

Bana ağu sunan kişi Bal ve şeker olsun aşı

Gelsin kolay cümle işi, Eli erer olsun ona

Önümce kuyu kazanı  Hak tahtın ağdırsın onu

Ardımca taşlar atana, Güller nisar olsun ona

Acı dirliğim isteyen Tatlı dirilsin dünyada

Kim ölümüm isterse  Bin yıl ömür versin ona          

Her kim diler ben har olam  Düşman elinde zar olam

Dostları şad ve düşmanı dost ağyar olsun ona

Her kim diler ise benim O dostumdan ayrıldığım

Gözlerinden hicap gitsin didar ayan olsun ona.

Miskin Yunus dünyada  Güldüğünü istemeyen

Ağladığım isteyene, Gözüm pınar olsun ona”

Değerli kitaplarıyla bizi buluşturarak, Ramazan iklimine Yunus nefesi, Arif Nihat Asya güzelliği katılmasına vesile olan Mustafa Özçelik beyefendiye teşekkürler ediyorum.