Rahmet, bereket ve Kuran ayı olan Ramazan ayından sonra Hac ve Kurban ayı olan Zilhicce ayına da şükürler olsun ulaşmış bulunuyoruz.

Hz. Allah’ın(cc) kullarına verdiği maddi nimetlere bir şükür nişanesi olarak kesilen ve zengin, fakir bütün Müslümanlar için rahmet, bereket ve genişlik ikramı olan Kurban ibadeti geçmiş tüm ümmetlere emredilen taabbudi ve talili bir ibadettir Kurban.

Taabbudi olan hususları Kurbanın kesim vakti, kesimi, yaş ve hangi hayvanlardan olacağı ile engel durumları yanında kimlerin Kurban keseceği gibi naslarla belirtilmiş olan hususlardır.

Kurban vecibesinin taabbudi olan hususlarını dışındaki konuları ise talilidir ve zengin ve fakir bütün Müslümanlar için bir maslahat olarak görülmüştür.

Yaratılmışlar içinde en mükerrem varlık olarak yaratılan insanın değerinin ve tüm mahlûkatın emrine verilmesinin bir göstergesi olan Kurban ibadeti Hz. Peygamber Efendimizin(sav) emrolunduktan sonra her yıl kurban kestiği ve kesenin kestiği kurbanın kanı yere düşmeden günahların affolunacağının müjdelendiği bir ibadettir.

Kurban ibadet olarak bütün ümmetlere emredilmiş olup İslam dininin nişanelerinden sayılan, asaleten veya vekâleten ifası yapılabilen mali bir ibadet olması hasebiyle hüküm olarak Hanefi mezhebine göre vacip, diğer hak mezheplerde ise müekked bir sünnettir.

Bin dört yüz seneden beri ifa edilegelen kurban ibadeti Müslümanlar tarafından kıyamete kadar yerine getirilecek olması nedeniyle geçmişten farklı olarak ünümüzde fazla bir değişiklik olmamakla beraber değişen hayat şartları karşısında oluşan bazı uygulama ve problemler içermektedir.

Deve, sığır, manda, koyun ve keçi gibi evcil hayvanlar cinsinden hayvanları kesmekle yerine getirilen Kurban yükümlülüğünde ilk problem yaşı dolmamış sığır ve koyun keçi cinsinden hayvanların paraya tamah ederek Kurban niyetiyle kesilmesidir.

Büyük baş hayvanların gelişen teknoloji ile elde edilen bir takım usül ve fenni yemlerle çarçabuk geliştirilerek henüz iki yaşını doldurmadan kurban edilmeleri büyükbaş hayvan kesecek Müslümanlar için bir problem oluşturacaktır.

Kurban bayramı günlerinde hayvanın kesilmesi yerine bedelinin ödenmesi tartışma-ları, kurban kesilirken şoklama yapılması, kilo ile kurban satılması, şehirleş-menin artmasıyla kurban kesimindeki zorluklar bazı güncel problemlerdir.

Her ibadette olduğu gibi Kurban ibadetinde de zamanın ve şartların değişmesi ile bir takım güncel problemlerin ortaya çıkması muhtemeldir.

Türkiye de olmasa bile vekâlet verilerek Kurban kestirilen ülkelerin özellikle de yönetimi gayri Müslimlerde olan ülkelerde kesilecek Kurbanların şok verilerek kesilmeye zorlaması bu problemlerden birisidir.

Yaş şartında ortaya çıkan sorunları aşabilmek için hayvanların çarçabuk gelişmesini sağlayacak yöntemlerin yaygınlaştığı gibi yaygınlaştırılan bir başka hususta Kurban kesiminde vekâletin yaygınlaştırılmış olmasıdır.

Vekâletin yaygınlaştırılıyor olmasının nasıl bir problem oluşturduğu sorusuna Müslümanların ibadetlerini bizzat yerine getirmelerinin göz ardı ediliyor olmasıdır diye cevap verilebilir.

Günümüzde değişen şartlar Kurbanın bir ibadet olmasını ortadan kaldıramıyorsa da kesilmesi ve kesimi için vekâlet verilmesinde olduğu gibi Kurban yerine bedelinin verilip verilememesi gibi hususlarda insanların görüşlerinin değişmesine sebep olabilmektedir.

Yurt içi üretimle insanların et ihtiyacının yeteri kadar karşılanamadığı ve kalan kısım için yurt dışından et ithal edilmek durumunda kalındığı ülkemizde bu durumu ortadan kaldırma amaçlı olarak ortaya atılan iyi niyetli(!) çözüm önerilerinde özellikle küçük hayvanların Kurban olarak kesilmesi farklı uygulamaların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Günümüzdeki problemlerden bir diğeri kilo ile Kurban alım satımı usulünde ortaya çıkmaktadır.

Kurbanın taabbudi bir ibadet olmasının yanında mali ibadetlerden olduğu için Hac ibadetinin yerine getirilmesinde olduğu gibi Kurban ibadetinde de kazanç gözetilmesinde bir sakınca yoktur.

Diğer taraftan Kurban alım satımı bir akittir ve bu yönü ile ticari ve ekonomik boyutu da bulunmaktadır.

Diğer ticari eşyalarda olduğu gibi pazarlık usulü veya hayvanın canlı olarak tartılmasıyla kilosunu tespit ederek bunun üzerinden satışın yapılmasında bir sakınca yoktur.

Ancak son zamanlarda bazı bölgelerde daha çok büyükbaş hayvanların kurban olarak kesiminde ortaya çıkan hayvan alımının pazarlığı yapılırken hem satıcı hem de kesici olan kişinin hayvan kesildikten sonra etinin dört parçaya ayrılarak yalnızca etinin tartılması suretiyle yapılan akitlerde birtakım problemler ortaya çıktığı görülmektedir.

Bu alışveriş usulünde öncelikle baştan yapılan akitte bir eksiklik olduğu, henüz kesinleşmeyen bir kilo üzerinden anlaşma yapıldığı ortadadır ve akit anında mevcut olmayan malın bir nevi aldatma olarak kabul edildiği bilinmektedir.

Diğer yönden kurban her şeyiyle kurbandır.

Bu alışveriş usulünün kasaptan et almaktan pek fazla bir farkı olmadığı anlaşılmaktadır ve hayvanın sakatatı, derisi, başı çoğunlukla akit dışında kalmaktadır. Hâlbuki akit esnasında hayvanın derisinin, kellesinin, sakatatının satıcıda kalmak üzere istisna edilmemesi de gerekmektedir.

FARKINDA MIYIZ?

Kurbanın Ekonomik Yönünün farkında olmasalar da Kurbanın Ekonomik Yönünün farkına varan birtakım ticari müesseselerin hatta AVM’lerin de vekâleten kurban kesim işine girdiği görülmektedir.

Daha az ödeme ile daha fazla et elde etme hırsı ile Kurban organizasyonuna kalkışan AVM’lere verilen vekâletlerin dinen caiz olan vekâlet olup olmadığı ibadet kadar önem taşımaktadır.