Fakat bu çemberi kıran kitaplar da yok değil. “Toprak Gönüllüler” gibi… Duran Çetin, son romanında bakışını taşra insanına çeviriyor.
Yalın, mütevazı, inancının gölgesinde bir bakıma mutlu, hayata tutunmaya çalışan; büyük gerilimleri taşımayan, yozlaştırıcı bir kültüre karşı durabilen; isyanları oynamayan iddiasız insanlar bunlar. Veya iddiaları, Hz. Mevlânâ’nın işaret ettiği gibi “toprak gönüllü” olmalarında, içsel donanımlarının gücünde yatıyor.
“Toprak evde, toprak gönüllü olarak yaşayamaya devam eden Hanife…”(sh. 75)
Zararı kazanç hanesine dönüştürmeye gayret ediyorlar.
Belki ilk başta, unuttuğumuz hatta yadırgadığımız tipler. Köksüz dönüşümler sonucu bir mesafe açılmış, yabancılayabiliyoruz onları. Oysa çoğumuzun ailesine, mazisine ya da uzak-yakın çevresine girmişler.
Muhtemelen bir vakitler; safiyetini, samimiyetini ve hırssız, mütevekkil, inancıyla dol(y)gun yaşamasını gıptayla yahut en azından tepkisiz seyrettiğimiz, benimsediğimiz insanlardı onlar.
Hissedebileceğimiz mesafe bize gelenekten uzaklığımızı, ama modernlikle de pek uzlaşamadığımızı, bir terkip meydana getiremediğimizi gösteriyor.
Duran Bey, farklı din adamı tipiyle; arı duru Hanife’yle; üniversiteli genç Celal’le bize bu terkibi, hülasayı taşıyan, örnek kahramanları işaret ediyor. İslâm’ca yaşamanın dikkat ve hassasiyeti, haysiyeti…
Yazarın akıcı dili, günlük hayatlarında inancıyla zıtlaşmayan; tatbik eden insanları bize yakınlaştırıyor, anlamamızı temin ediyor.
Belki günümüzde az talep edilen hayat şeklinde; “değerlerimize” dikkati çekiyor; suni inançlarla, modernliğin getirdiği dokunulmazlarla, maddenin güdümündeki sahte yaşantıyla yüzleşmemizi sağlıyor.
Kitap çileli, sessizce akıp giden, yanı başımızda durup da önemsemediğimiz ama temel değerleriyle bu toplumu ayakta tutan, nüvesini teşkil eden insanları; çok rahat barışık bir dille anlatıyor.
Konya ve Almanya gibi farklı mekânlarda geçen roman; apayrı iki tesire de değiniyor. Zeki, Makbule; yaban ellerde yitmiş ziyan çatışma içindeki, Ayşe ve Hasan bir bakıma araftaki, Batı nüfuzuyla baş başa kalmış kişiler… Konya’da ise Hz. Mevlâna gibi yücelerin manevî etkisi derhal hissediliyor.
“Toprak Gönüllüler” bize; mümince yaraşır bir hayatın formülünü veriyor:
“İslâm düşüncesine baktığımızda dünya ve ahretin bu bütünün iki parçası olduğunu görürüz. Her ikisi de yaşamın merhalesidir. Biri olmadan diğerinin getirilerine ulaşmak imkânsızdır. İslâm birinci merhalede, hayatın ilk basamağında mükemmel bir sonuca ve kazanca ulaşmak için plan ve program düzenler. Eğer kişi bu plan ve programa uygun bir hayat yaşarsa, o zaman ikinci merhalede kusursuz ve mükemmel olur. Yok eğer, bu plan ve programlardan saparak ikinci merhaleye girerse, o zaman vaat edilen mükâfatı alamaz. O bakımdan din hayatın bütününe yansıyan bir yaşam biçimidir. Hayatta yapılan her şey Allah’ın razı olacağı şekilde olursa en kazançlı plan uygulanmış olacaktır.”(sh. 248)
Sonuçta gerilmeden okuduğumuz, zedelendiğinizi hissetmeyeceğiniz, iç boşlukları doldurabilen, huzur verici bir kitap Toprak Gönüllüler.
Kitapları; “çoksatar” özelliğine sahip Duran Çetin’in dördüncü romanı, Beka Yayınlarından çıkmış.