Muhammed Ataullah Efendi
“Şeyhülislam ve Müftilenam” -52-
Muhammed Ataullah Efendi
Kadılardan İbrahim Efendi’nin oğludur. Minkarızade Yahya Efendi’nin öğrencisidir. Ataullah Efendi, medreselerde görev yaptıktan sonra Yenişehir (h:1098) ve Şam Kadılıkları’na nail oldu (h:1102). Sultan II. Mustafa devrinde Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin iltimasıyla İstanbul Kadılığı’nı (h.1108), Anadolu Kazaskerliği’ni (h:1115) kazandı.
Sultan III. Ahmed Han’ın cülusundan sonra Rumeli Kazaskerliği’yle maksadına ulaştı (h:1118). Azlinden altı sene sonra tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne ve bir sene sonra meşihat makamına yükseldi (h:1125).
Zamanında ilmiye makamları yağma edildi! Rüşvet ve irtikâp meydanı aldı! Sadrazam Ali Paşa bu kötüye kullanmalara nihayet vermek için Ataullah Efendi’yi azletti. Ataullah Efendi, azlini müteakip bakanlar, vekiller aleyhinde söz söylemeye başladı. Lisanını koruyamaması Sinop’a sürgün edilmesine sebebiyet verdi. Bu sırada Şeyhülislam Ebe zade Abdullah efendi de Trabzon sürgün ediliyordu. İkisi de aynı gemide idi. Gemi, fırtınanın şiddeti ile battığı esnada Ataullah efendi Kurtuldu. Karadan Bolu’ya geldi. Padişahtan aldığı müsaade üzerine orada ikamet etti.
Vefatı h.1127’dedir. Fetva müddeti Sultan III. Ahmed Han devrinde iki ay yirmi gün kadardır. Ataullah Efendi, fıkıh ilminde mütehassıs, ahkâm-ı şeriyye’ye vakıf, içtihat usulünde tek idi.
Muhammed Ataullah Efendi
Kadılardan İbrahim Efendi’nin oğludur. Minkarızade Yahya Efendi’nin öğrencisidir. Ataullah Efendi, medreselerde görev yaptıktan sonra Yenişehir (h:1098) ve Şam Kadılıkları’na nail oldu (h:1102). Sultan II. Mustafa devrinde Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin iltimasıyla İstanbul Kadılığı’nı (h.1108), Anadolu Kazaskerliği’ni (h:1115) kazandı.
Sultan III. Ahmed Han’ın cülusundan sonra Rumeli Kazaskerliği’yle maksadına ulaştı (h:1118). Azlinden altı sene sonra tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne ve bir sene sonra meşihat makamına yükseldi (h:1125).
Zamanında ilmiye makamları yağma edildi! Rüşvet ve irtikâp meydanı aldı! Sadrazam Ali Paşa bu kötüye kullanmalara nihayet vermek için Ataullah Efendi’yi azletti. Ataullah Efendi, azlini müteakip bakanlar, vekiller aleyhinde söz söylemeye başladı. Lisanını koruyamaması Sinop’a sürgün edilmesine sebebiyet verdi. Bu sırada Şeyhülislam Ebe zade Abdullah efendi de Trabzon sürgün ediliyordu. İkisi de aynı gemide idi. Gemi, fırtınanın şiddeti ile battığı esnada Ataullah efendi Kurtuldu. Karadan Bolu’ya geldi. Padişahtan aldığı müsaade üzerine orada ikamet etti.
Vefatı h.1127’dedir. Fetva müddeti Sultan III. Ahmed Han devrinde iki ay yirmi gün kadardır. Ataullah Efendi, fıkıh ilminde mütehassıs, ahkâm-ı şeriyye’ye vakıf, içtihat usulünde tek idi.
“Şeyhülislam ve müftilenam” -53-
Mahmud Efendi “İmam şehr-yâri” (*)
Tophaneli Ahmet Ağa’nın oğludur. Sultan II. Mustafa’nın imamı olmakla meşhurdur. Mahmud Efendi, sırasıyla medreselerde görev yaptıktan sonra Edirne Payesi’ne, (**) Yenişehir Kazası’na / Kadılığı’na nail oldu. Sultan III. Ahmed’in cülusundan üç ay sonra Anadolu payesine yükseldi (h.1118). Aynı senede Rumeli Kazaskerliği’ne nail olduktan sonra 1125’de Meşihat / Şeyhülislamlık makamını kazandı. Mahmud Efendi, Sadrazam Çorlulu Paşa ile gayet dost idi. Fakat müderrislerin hukukuna riayetsizliği, Ebe zade ile Ataullah Efendileri’nin azline ve sürgün edilmelerine dolayısıyla felaketlerine sebep olması halk arasında nüfuzunu kırdı.
Mahmud Efendi, bir sene sonra azledildi (h.1126). Üç sene sonra vefat etti (1130). “Adn ola Mahmud Efendi’ye makam el-Fatiha” vefatına tarihtir. Fetva müddeti on dokuz aydır.
………………………..
(*) Şehr-yâri, hükümdar, padişaha mahsus, hükümdarla, padişahla ilgili, şehriyarlık, hükümdarlık, padişahlık
(**) Paye, rütbe, derece, ilmiyenin, sarıklıların bir rütbesi
Kaynak
İlmiyye Salnamesi, 501,502
Mahmud Efendi “İmam şehr-yâri” (*)
Tophaneli Ahmet Ağa’nın oğludur. Sultan II. Mustafa’nın imamı olmakla meşhurdur. Mahmud Efendi, sırasıyla medreselerde görev yaptıktan sonra Edirne Payesi’ne, (**) Yenişehir Kazası’na / Kadılığı’na nail oldu. Sultan III. Ahmed’in cülusundan üç ay sonra Anadolu payesine yükseldi (h.1118). Aynı senede Rumeli Kazaskerliği’ne nail olduktan sonra 1125’de Meşihat / Şeyhülislamlık makamını kazandı. Mahmud Efendi, Sadrazam Çorlulu Paşa ile gayet dost idi. Fakat müderrislerin hukukuna riayetsizliği, Ebe zade ile Ataullah Efendileri’nin azline ve sürgün edilmelerine dolayısıyla felaketlerine sebep olması halk arasında nüfuzunu kırdı.
Mahmud Efendi, bir sene sonra azledildi (h.1126). Üç sene sonra vefat etti (1130). “Adn ola Mahmud Efendi’ye makam el-Fatiha” vefatına tarihtir. Fetva müddeti on dokuz aydır.
………………………..
(*) Şehr-yâri, hükümdar, padişaha mahsus, hükümdarla, padişahla ilgili, şehriyarlık, hükümdarlık, padişahlık
(**) Paye, rütbe, derece, ilmiyenin, sarıklıların bir rütbesi
Kaynak
İlmiyye Salnamesi, 501,502
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.