S.1) Hocam; babam Alzheimer hastası, aklı ermiyor. Namazlarını kılamıyor. Babam kılamadığı bu namazlardan sorumlu mudur? Biz onun namazlarını kılabilir miyiz? Biz çok üzülüyoruz. Hiç namazlarını geçirmezdi. Bu konuyu Açıklar mısınız?

C.1) Âlimler şu kimselerden namaz düşer derler:

Hanefi Mezhebine göre; Hayız ve nifaz halindeki kadınlar namazdan muaftır. Namazlarını kaza da etmezler. Beş vakit namaz süresince veya daha fazla delilik, baygınlık devam ederse namaz borcu düşer. Siz babanızın adına namazlarını kılamazsınız. Alzheimer hastası olan kimsenin beyin hücreleri ölmüştür. Şuur kaybı olan bir kimseden namaz düşer. Namaz o tip hastalara farz olmaz. (Kaynak: Fethül Kadir)

Şafii Mezhebine göre; Hayız ve nifaz halindeki kadınlar namaz kılamazlar. Kılamadıkları namazı kaza etmezler. Kaza etmeleri vacip değildir. Aynı şekilde akli dengesi bozulan deliren Alzheimer hastalarına namaz farz değildir. (Kaynak: Muhammed Konevi; Fetvalar – 159)

S.2) Hocam; Kâbe’de namaz kılarken çok kaşınıyorlar, üzerini düzeltip duruyorlar. Ben Mekke’de işçiyim bu şekilde namaz bozulmazmış merak ediyorum. Sizi WhatsApp’tan takip ediyorum. Bu konuyu açıklar mısınız?

C.2) Biz genelde cevaplarımızı Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre veriyoruz.

Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; Namazda iken aynı rekâtta arka arkaya bir uzvunu 2 defa, başka bir rekâtta 1 defa kaşırsa mekruhtur. Ancak aynı rekât içerisinde üst üste 3 defa kaşırsa namaz bozulur. Namaz ifsat olur. Namazda şuur şarttır. Netice olarak bir rekâtta 3 defa kaşınırsa namaz bozulur. 

S.3) Hocam; Bir evde Yatsı Namazı kıldık. Buluğ çağına ermemiş bir genç hafız namaz kıldırdı. Bizim namazlar oldu mu? Açıklar mısınız?

C.3)

Hanefi Mezhebine göre; Farz ve Nafile Namazları buluğ çağına ermeyen bir kişi kıldırdığı zaman namaz olmaz. Siz o namazı kaza edeceksiniz.

Şafii Mezhebine göre; Buluğ çağına ermemiş bir kimse namaz kıldırırsa namaz sahih olur. Bu mezhepler arasında bir içtihat meselesidir.

S.4) Hocam; Ben birine borç para verdim. Borcunu geç ödedi. Bana hediye verdi, bunu aldım. Bana bu hediye helal olur mu? Açıklar mısınız?

C.4)

Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; Borcunu zamanında ödemeyen kimsenin verdiği fark faiz olur. Yani alacağın 5.000.-TL ise o kadar alabilirsiniz. 5.000.-TL’den fazla alırsanız bu aldığınız faiz olur. Başka bir zamanda aldığı paradan dolayı değil de, hediye sünnet olduğu için verirse caizdir. Bir Hadiste Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “Zenginin vereceğini ertelemesi zulümdür.” (Kaynak: Buhari – Müslim – Ebu Davud)

Borçlunun imkânını bulunca hemen ödemesi lazımdır. Aksi halde zalim konumuna düşer.

S.5) Hocam; Babam ameliyat olacaktı, kan lazım oldu, biri bana kan verdi ve parasını istedi. Bende parasını verdim. Bu helal midir? Açıklar mısınız?

C.5)

Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; insan değerli ve muhteremdir. Onun cüzü sayılan kanı parayla satmak caiz değildir haramdır. Fakat hasta olan bir kimse mecbur kalmışsa kanı parasıyla almışsa vebali yoktur. Zarurete binaen almıştır.       

S.6) Hocam; Fiyatı belirlemeden her hangi bir malın alış verişini yapmak caiz midir? Açıklar mısınız?

C.6) Alış verişte rızaya dikkat etmek gerekir. Bir mala ihtiyacı olan bir kimseye fiyatını belirtmeden ileride alacağım diye vermek caiz olmaz. Nedeni satanın gönlünden geçen fiyatı alıcı vermez. Alıcının gönlünden geçen fiyata da satıcı razı olmaz. O zaman ihtilaf çıkar.

Sonuç olarak Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; her hangi bir malın fiyatını belirtmeden onu satmak veya satın almak caiz değildir. Böyle bir muamelede bulunmak haramdır.

S.7) Hocam; Satın alınan bir malı teslim almadan kabul edilmeden satılmasının dini açıdan durumu nedir? Açıklama yapar mısınız?

C.7) Biz genelde Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre cevap veriyoruz.

Taşınabilen malın, gıda maddesi veya başka bir madde kabzedilip kendi malı olup alıp kabul etmeden mülkü olmadan satılması caiz değildir. Bu hususta İbni Ömer (R.A) ve İbni Abbas (R.A) Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurduğunu rivayet ettiler: “Kim yiyecek maddesi satın alırda onu kabzetmedikçe, kendi mülkü haline getirmedikçe onu satmasın.” (Kaynak: Buhari – Müslim)

Başka bir rivayette İbni Abbas (R.A) şöyle der: “Öyle sanıyorum ki her şey kabızdan önce satılmamak, yiyecek hükmündeki gibidir.”

Bu hüküm malın esas sahibine verilmesi değil de başkasına satılmasıdır. Alınan mal aynı fiyata kabzandan esas mal sahibine verilirse sakıncası yoktur. 

S.8) Hocam; Alacağımızı gününde alamayınca enflasyon karşısında reel faiz hadlerini uygulayıp paramızı alabilir miyiz? Önemli olduğu için soruyoruz. Açıklar mısınız?

C.8) Faizin her muamelesi 4 mezhebe göre de haramdır. 10.000.-TL borç veren bir kimse bir yıl sonra enflasyon oranında 15.000.-TL alırım diye verirse haramdır.

Yalnız şöyle olabilir; 10.000.-TL borç veriyorsun, bunu euroya, dolara, demire o an için çevirirsiniz. Benim senden şu kadar demir alacağım var bu kadar dolar alacağım diyebilirsin.

S.9) Hocam; Ben dükkân devralacağım, ancak satacak şahıs hava parası istiyor. Ben bu para helal olmaz dedim. Onlar da biz hocalara danıştık haram olmaz dediler. Ne dersiniz? 

C.9) Hava parası, kiraladığı bir iş yerini başka birisine bir kısım para karşılığında satmasıdır. Bu para hiçbir emek karşılığı olmadan, mevki olarak değerli olduğu için hava parası adı altında para almak caiz değildir. Yalnız binanın içerisine kendisi harcama yaparak özel bir şey yapmışsa; masa, aydınlatma vs. gibi yapılan şeylerin parasını alabilir. Aksi halde hava parası alması caiz değildir haramdır. Allah’a ve ahiret gününe inanan bir adam böyle hava parası alamaz.

S.10) Hocam; Biz ailecek bir sığır kestik. Oğlum kurban keserken yurt dışındaydı. Biz onun adına da ortak olarak kestik. Üçüncü Bayram gelince kendine adına kurban kestiğimizi söyledik. Bazı hocalar kurbanınız olmamış dediler. Açıklama yaparak dini açıdan bizi rahatlatır mısınız?

C.10) Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “(İnne mel a’malü bin niyet) “Ameller niyetlere bağlıdır.” Siz kurbanınız keserken oğlunuzun vekâletini aldınız mı? Senin adına kurbanını kesmeye kestirmeye beni vekil tayin ettin mi? Diyecektiniz. Yani vekâletini alacaktınız. Eğer vekâletini almışsanız kurbanınız tamamdır, sahihtir. Ancak onun haberi yoksa vekâleti alınmamışsa hepinizin kurbanı olmamıştır. 6 kişinin niyeti kurban, 1 kişinin niyeti kurban değilse kestiğiniz kişinin haberi vekâleti yoksa kurbanlarınız olmaz. Siz yeniden bir sığır alıp keseceksiniz veya o sığırın parasını fakirlere vereceksiniz.

Hanefi Mezhebinde; kurban kesmek vaciptir. O kurbanı kesmezseniz kurban borçlusu olursunuz.

Şafii Mezhebinde; kurban kesmek sünnettir. Terk eden sünneti terk etmiş olur.

Fi emanillah maas Selame

Dua ve Selamlar. 02.08.2021

Ali Galip DOĞAN/İrşad Vakfı Başkanı

İletişim-Tel:0332-3524213 veya 0505-7721593-94

Posta:[email protected]

Facebook: Ali Galip Doğan