Ebe zade Abdullah Efendi
“Şeyhülislam ve Müftilenam” -51-
Abdullah Efendi, tahsilini tamamladıktan sonra sırasıyla medreselerde görev yaptı. Sultan IV. Mehmed Han zamanında Halep kadılığını kazandı (H.1096) . Sultan III. Süleyman devrinde Mısır (H.1100), bilahare Edirne (H:1103) ve Sultan II. Mustafa’nın cülusunda ( tahta çıkışında) Mekke-i Mükerreme Kadılığı’na (H:1106) nail oldu. Cülus esnasında Edirne’ye davet edilerek sorumluluğuna Anadolu Kazaskerliği tevcih edildi. İki sene sonra Rumeli Kazaskeri oldu. (H:1108) . Azlediliş müddetini hanesinde geçirmekte iken, Enderun halkının tavassutsuyla tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne getirildi ise de Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin teşvikiyle Kıbrıs’a sürgün edildi. Edirne Vakıası üzerine rakibinin felaketinden istifade ederek İstanbul’a geldi. Bu defada Padişahtan izni olmadan İstanbul’a gelmesinden dolayı Bursa’ya gönderilmek arzu edildi ise de af edilerek hanesinde ikametine müsaade edildi.
Abdullah Efendi, (H.1117) de tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne, iki sene sonra da Fetva makamına yükseldi (h.1119). İki buçuk sene sonra azledildi (H:1122).Yerine Paşmakçı zade Ali Efendi atandı ise de iki sene sonra Ali Efendi’nin vefatı üzerine ikinci defa Şeyhülislam makamına getirildi. (H:1124).
Baltacı Mehmet Paşa’nın sadrazamlığında Ebe zade müftülük makamını kazanıyordu. Prut ((1710–1711) muzafferiyeti üzerine Deli Petro ile antlaşma yapılmıştı. Prut antlaşması gereğince, Osmanlı Devleti’ne iltica eden İsveç Kralı Demirbaş Carl’ın memleketine gitmesi gerekiyordu. Bu meseleyi hal için kurulan divanda Ebe zade Abdullah Efendi, Demirbaş Carl’ın cebren gitmesi hakkında görüş bildirmiş. Demirbaş Carl’ın Dimtoga’ya gitmesine sebep olmuştu. Fakat bu meseleden sonra icraatını neşr ve tamime çalışması rakiplerinin düşmanlığını kazandı. Ebe zade Abdullah Efendi, azledilerek yerine Ataullah Efendi Şeyhülislam oldu. Ebe zade, Rumeli hisarında olan yalısında vaktini vekiller aleyhinde bulunmakla geçirdi. Bu suretle hareket etmesi de felaketine sebep oldu. Nihayet fırtınalı bir zamanda Trabzon’a sürgün edildi. Yolda binmiş olduğu gemi battı. Ebe zade Abdullah Efendi bu felaket esnasında boğularak vefat etti.
Fetva müddeti Sultan II. Ahmet Han devrinde üç sene sekiz ay on beş gündür. Ordu-yu hümayun balçıkta iken bir veladet-i hümayun vukua gelmiş. Validesi ebe vazifesini ifa etmiş olduğu için kendisine (Ebe zade) unvanı verilmiştir.
Kaynaklar
İlmiyye Salnamesi S:499 500
Abdullah Efendi, tahsilini tamamladıktan sonra sırasıyla medreselerde görev yaptı. Sultan IV. Mehmed Han zamanında Halep kadılığını kazandı (H.1096) . Sultan III. Süleyman devrinde Mısır (H.1100), bilahare Edirne (H:1103) ve Sultan II. Mustafa’nın cülusunda ( tahta çıkışında) Mekke-i Mükerreme Kadılığı’na (H:1106) nail oldu. Cülus esnasında Edirne’ye davet edilerek sorumluluğuna Anadolu Kazaskerliği tevcih edildi. İki sene sonra Rumeli Kazaskeri oldu. (H:1108) . Azlediliş müddetini hanesinde geçirmekte iken, Enderun halkının tavassutsuyla tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne getirildi ise de Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin teşvikiyle Kıbrıs’a sürgün edildi. Edirne Vakıası üzerine rakibinin felaketinden istifade ederek İstanbul’a geldi. Bu defada Padişahtan izni olmadan İstanbul’a gelmesinden dolayı Bursa’ya gönderilmek arzu edildi ise de af edilerek hanesinde ikametine müsaade edildi.
Abdullah Efendi, (H.1117) de tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne, iki sene sonra da Fetva makamına yükseldi (h.1119). İki buçuk sene sonra azledildi (H:1122).Yerine Paşmakçı zade Ali Efendi atandı ise de iki sene sonra Ali Efendi’nin vefatı üzerine ikinci defa Şeyhülislam makamına getirildi. (H:1124).
Baltacı Mehmet Paşa’nın sadrazamlığında Ebe zade müftülük makamını kazanıyordu. Prut ((1710–1711) muzafferiyeti üzerine Deli Petro ile antlaşma yapılmıştı. Prut antlaşması gereğince, Osmanlı Devleti’ne iltica eden İsveç Kralı Demirbaş Carl’ın memleketine gitmesi gerekiyordu. Bu meseleyi hal için kurulan divanda Ebe zade Abdullah Efendi, Demirbaş Carl’ın cebren gitmesi hakkında görüş bildirmiş. Demirbaş Carl’ın Dimtoga’ya gitmesine sebep olmuştu. Fakat bu meseleden sonra icraatını neşr ve tamime çalışması rakiplerinin düşmanlığını kazandı. Ebe zade Abdullah Efendi, azledilerek yerine Ataullah Efendi Şeyhülislam oldu. Ebe zade, Rumeli hisarında olan yalısında vaktini vekiller aleyhinde bulunmakla geçirdi. Bu suretle hareket etmesi de felaketine sebep oldu. Nihayet fırtınalı bir zamanda Trabzon’a sürgün edildi. Yolda binmiş olduğu gemi battı. Ebe zade Abdullah Efendi bu felaket esnasında boğularak vefat etti.
Fetva müddeti Sultan II. Ahmet Han devrinde üç sene sekiz ay on beş gündür. Ordu-yu hümayun balçıkta iken bir veladet-i hümayun vukua gelmiş. Validesi ebe vazifesini ifa etmiş olduğu için kendisine (Ebe zade) unvanı verilmiştir.
Kaynaklar
İlmiyye Salnamesi S:499 500
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.