Osmanlı Devleti'ni, Almanlar'dan aldıkları gemileri Karadeniz sularında bir geziye çıkma izni veren…
Enver ve Talat paşalar, gemilerin Sivastopol’ü topa tutmaları ile savaşın içine sokmuş oldular.
Savaş, düvel devletlerin Almanları mağlup etmeleri ile neticelenmiş. Osmanlı da mağlubiyete uğramıştı.
Sonuçta düveller İstanbul’a kadar dayanınca ateşkes olarak Mondros Antlaşması'nı yapmak zorunda kalmıştı.
Bu antlaşmanın neticesi olarak İtilaf Devletleri’nin stratejik noktaları işgal etmeleri, Osmanlı Hükümeti’ni denetimlerine almaları, Osmanlı ordularının terhis edilmesi, azınlıkların işgal güçlerinden aldıkları destekle kendi çıkarları doğrultusunda faaliyetlere başlamaları Anadolu’da büyük bir kargaşaya yol açmış oldu.
Bir kurtuluş lazımdı bunu kim veya kimler yapacaktı?
Resmi tarihimizde bu husus ta odaklamalar olmuş Samsun'a çıkıştan çok evvel meydana gelen esas hakikat kaybolup gitmişti.
Bu kayboluşu ortaya atmak için izlediğiniz yazıyı yazmak istedim. Yanlışım varsa af ola…
***
Düvellerin yarattığı bu kargaşa ortamında vatanını sevenlerce Anadolu ve Trakya'da yararlı cemiyetler kurulmuştu.
Osmanlı Türk milleti, Mondros’tan sonra başlayan işgaller üzerine haklarını savunmaya o zaman başlamış.
Osmanlı hükümetinin olaylara kayıtsız kalması milletin harekete geçmesine neden olmuş, Türk yurdunun parçalanmasını önlemek için çeşitli bölgelerde milli amaca hizmet edecek nitelikte mahalli cemiyetler kurulmuştu.
Bu cemiyetlere genel olarak “Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri” (Hakları Savunma Dernekleri) adı verilmiştir.
Böylece Türk milleti işgallere karşı ilk tepki olarak yararlı ve mücadeleyi başlatmakla “Kurtuluş adımını esas atan ve başlatan” olmuşlardır.
Kurulan bu Cemiyetlerin kuruluş ve amaçlarını şöyle sıralayabiliriz
1) İşgaller karşısında padişah yönetiminin bir şeyler yapmayışı,
2) Halkın kendisini bilinçli bir şekilde örgütlenerek koruma isteği.
3) Milliyetçi bilincin gelişmiş olması.
Kurulan Cemiyetler
1-Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (7 Kasım 1918 ) Edirne'de kurulmuştur.
Esas amaçları değişiktir. Şöyle ki;
a) Trakya’nın Yunanlara verileceği endişesi ile. Osmanlı Devleti parçalandığı takdirde Batı Trakya ile birleşerek, Trakya Cumhuriyeti’ni kurmayı amaçlamıştır. Zamanla Kuva-i Miliye hareketine dönüşecek olan silahlı mücadeleyi esas almıştır.
b) Doğu Trakya’nın Yunanistan’a verilmesini önlemek ve Mavri Mira’nın zararlı faaliyetlerini önlemek amaçlarındandır.
c) Mondros’tan sonra kurulan ilk direniş cemiyetidir
d) Lüleburgaz, Edirne kongrelerini düzenlemişlerdir. Edirne Kongresi’nde (9-13 Mayıs 1920) TBMM’ye bağlılık kararı almıştır.
2-İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti (1 Aralık 1918) İzmir’de Nurettin Paşa tarafından kurulmuş. Bu cemiyetin ilk adı “Müdafaa-i Vatan Heyeti” dir.
a) İzmir’in Yunanlara verilmesini engellemek amacı ile kurulmuştur.
b) Zamanla (Alaşehir Kongresinden sonra) İstanbul’da da etkinlik gösteren bu cemiyet, ulusal mücadeleye yardımcı gizli cemiyetlerle anlaşarak, Anadolu’ya silah ve cephane kaçırılması işinde yardımcı olmuştur.
c) Basın yolu ile sesini duyurmaya çalışmıştır.
d) Cemiyet ismini İzmir’in işgal edileceği haberinin alınması üzerine “İzmir Reddi İlhak Cemiyeti” olarak değiştirmiştir.
3-İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti. İzmir’in işgali üzerine kurulmuştur. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti işgalden bir gün önce bu ismi almıştır.
I.ve II. Balıkesir Kongresi ile Alaşehir Kongresi’ni düzenlemiş ve yunan işgaline fiilen karşı koymuştur.
4-Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti (12 Şubat 1919) Merkezi Trabzon olmak üzere Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Devleti’nin kurulmasını engellemek için kurulmuştur.
Erzurum Kongresinden sonra Doğu Anadolu Cemiyeti'nin bir şubesi haline gelmiştir
Kuvay-i Milliye hareketinin başlamasını da sağlamıştır
5-Trabzon Havalisi Âdem-i Merkeziyet Cemiyeti. Trabzon ve çevresinde bağımsız bir Türk Devleti kurmak amacı ile kurulmuştur.
İlk kurulduğunda padişaha bağlı iken daha sonra Milli Mücadele’ye katılmıştır.
6-Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. 4 Aralık 1918’de İstanbul’da kurulmuş. Erzurum Kongresi'ni düzenleyen cemiyettir.
a) Merkezi İstanbul’da bulunan bu cemiyet daha sonra Erzurum ve Elazığ da şubeler açmıştır.
b) Cemiyet Ermenilerle mücadele etmek, Doğu illerinde Türklerin Ermenilere sayıca üstün olduğu kadar tarih, kültür ve uygarlık yönüyle de üstün olduğunu kanıtlamak için Fransızca Le Pays, Türkçe Hâdisât ve Albayrak gazetelerini çıkarmıştır.
c) Cemiyet şu kararları almıştır: Kesinlikle Doğu Anadolu’dan göç edilmeyecek. Doğu illeri bir saldırıya uğrarsa birleşilecek. Bilim, din ve ekonomi alanında teşkilatlanılacak.
d) Mustafa Kemal, Sivas Kongresi'nde Ulusal Dernekleri bu cemiyet aracılığı ile birleştirmiştir. En etkili olan cemiyettir.
7-Kilikyalılar Cemiyeti (21 Aralık 1918) İstanbul’da Ali Fuat Paşa’nın gayretleri ile,
Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini engellemek ve Fransız işgalinden korumak için kurulmuştur.
b) Bölgedeki ulusal güçleri birleştirmek içim 30 Mayıs 1920’de Pozantı Kongresi’ni düzenlemiştir.
8-Anadolu Kadınları Müfaa-i Vatan Cemiyeti 5 Kasım 1915’te Sivas’ta kuruldu.
a) Vatanın bütünlük ve bağımsızlığı uğrunda bütün Anadolu’nun birliği çalışmak gayesiyle mitingler ve kongreler düzenlemiştir.
b) Vatanın savunmasında kadınların da üzerine büyük görevler düştüğünü belirterek kadınların görevlerini yapmaya hazır olduklarını vurgulamışlardır.
9-Milli Kongre Cemiyeti (29 Kasım 1918) II. Meşrutiyet döneminde Türkçülük fikrini ve Türk milliyetçiliği hareketini Milli Eğitim vasıtalarıyla yaymak amacıyla kurulan “Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti” üyeleri tarafından İstanbul’da kuruldu. Diğer Amaçları için yer kalmadı yazamayacağım.
10- Gizli Karakol Cemiyeti İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve Cephane kaçırılmasında önemli bir rol oynadı.
***
Sağlık ve esenlik içinde sevdiklerinizle yaşam dileğimle
Not: 26 Mart saat 15.05'de KonTV'de, yaşamımdan parçalar yayınlanacak.
Çatı, Kablo ve Uydu kanallarından görüntü alabilirsiniz.