Sınava girmeden önce sınavda başarılı olup olmama düşüncesi zihninizi aşırı meşgul ediyorsa, gündelik işlerinizi sekteye uğratıyorsa, uykunuzu etkiliyorsa, nerdeyse başka bir şey düşünemiyorsanız sınav kaygısı yaşıyorsunuz demektir.

Stres veya da kaygı sizin normal olmadığınızı göstermez. Aksine kaygı belirli oranda gerekli olan bir şeydir. Şöyle söyleyebiliriz; sınav kaygısı belirli oranda olduğunda bize fayda sağlayan, başarılı olmamız için bizi motive eden bir olgudur.

Şunu unutmayalım, girdiğimiz sınavlar başarıya giden yollardan sadece biridir. Asla yolun sonu değildir.

Sınav kaygısı hisseden öğrencilerin zihinlerinden yoğun bir şekilde şuna benzer düşünceler geçer: “Bu sınav, hayatta mutlu ve başarılı olabilmek için tek yol. Kazanamazsam mahvolurum. Sınav sonucu benim iyi veya kötü olduğumu gösterir.“ Bu düşünceler uyum sağlamayan duygu ve davranışlarımızın altında yatan sebeplerdir.

Sınav kaygısını yenmenin ilk ve en önemli aşaması olumsuz duygu ve düşünceleri, olumlu veya nötr düşünceler ile değiştirmektedir.

İkinci olarak da bedeni kontrol etmeyi öğrenmeliyiz. Bunun için sınav kaygısı ile birlikte oluşan bedensel değişimleri tespit ederek başlayabiliriz. İnsan bedeni üzerinde kontrolü doğru nefes alıp vererek sağlayabilir. Nefes kontrolü kişinin kendi iradesi ile şekillendirebileceği bir süreçtir. Uyku esnasında ise nefes alış verişi otomatik sisteme geçer. Otomatik sistemde vücuttaki oksijen ve karbondioksit oranları ile alakalı olarak beyin sapının düzenlemesi kastedilmektedir. Doğru nefes alış verişi ile birlikte bedensel bir hâkimiyet kurmak mümkün olmakta.

Nefes egzersizi için burnunuzdan sessiz ve derin bir nefes alın. Ciğerlerinizin bütünü ile dolduğunu hissedin. Kısa süre bekleyin ve ağzınızdan yavaş yavaş verin. Bu işlemi birkaç kez tekrarlayın. Bu şekilde bedensel kontrol durumu sizin elinizde olacaktır.

Sınav kaygısı ve diğer tüm kaygılarda kişi yeme düzenini korumalıdır. Uyanık kalabilmek amacıyla aşırı çay, kahve ve benzeri sıvı tüketilmemelidir. Aşırı tüketim durumunda elde titreme, huzursuzluk ve odaklanmada problemlere neden olabilir. Kaygı ile birlikte gelecekle alakalı netlik durumu azalmakta ve belirsizlik artmaktadır. Kişi bilinçdışı olarak aşırı yemek yiyerek kaygısını bastırmaya ve belirsizlik üzerinde hâkimiyet kurmaya ve rahatlamaya çalışır.

Sınavın yaklaştığı günlerde daha çok ders çalışmak yerine fiziksel aktiviteleri artırmakta fayda vardır. Her gün yarım saat yürüyüş iyi gelecektir.

Sınava girecek öğrenciye, bir önceki dönemde başarı sergilemiş birilerini örnek göstermek motive etmek yerine kaygısını artırabileceği gözden kaçırılmamalıdır. Aileler telkin ve tavsiyeler yerine öğrencilerin yanlarında olduklarını hissettirebilirlerse öğrencinin kaygısı azalacak ve öğrenci performansını daha rahat ortaya koyacaktır.

Uyku düzeni, zaman programlaması, sınav öncesi, sınav esnasında ve sonrasında neler yapılması ile alakalı konulara sonraki yazıda değinmeye çalışacağım.