S.1) Hocam; Biz 5 kişi kurban aldık. Sonra bir arkadaş daha girmek istiyor. Bu arkadaşı da hisseye dâhil edebilir miyiz? Açıklar mısınız?

C.1) Siz kurban kesmek maksadı ile bir hayvan almışsınız. Sonradan bir kişi ilave etmek mekruhtur. Eğer para yönünden kurbanın fiyatı biraz daha düşsün diye alıyorsanız bu doğru olmaz. Sonradan giren arkadaşınızın hissesine düşen parayı fakirlere bağışlayacaksınız. Çünkü Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “İnnemel a’malü binniyet=Ameller niyetlere bağlıdır” Sizin niyetiniz 5 kişi kurban niyeti ile almışsınız. Sonra niyet değiştiriyorsunuz. O mekruh olur.

Bir kişi kendi adına bir kurban alır. Sonradan 6 kişi daha ilave olursa kurban caiz olmaz. Buna rağmen o kurban kesilirse kendisine kurban vacip olan o kimsenin 6 koyun daha kesmesi şarttır.        

S.2) Hocam: Bir kurbanlık sığır aldık. Bir Adak Kurbanımız bir de Akika Kurbanımız var. Biz bunların hepsi için bu kurbanı kesebilir miyiz? Cevaplar mısınız?

C.2) Ortak alınan kurbanı birisi vacip olan kurbana niyet edecek diğeri de akika olarak niyet edecektir. Niyet Kurban kesmek olduğu için kesilen kurban caiz olur. İmamı Ebu Yusuf ve İmamı Muhammed’in görüşü bu yöndedir.

İmamı Azam’ın görüşü de aynı olmakla beraber, kurban kesecek herkesin vacip kurbana niyet etmesi daha uygun olur, daha faziletli olur demiştir.

S.3) Hocam; Bu sene kurban çok pahalı olduğu için kurban kesemeyeceğiz. Herkes kurban eti yerken biz mahrum mu olacağız diyorlar. Kurbanda bayram kredisi veriyorlar. Kredi alıp kurban kesmek istiyoruz. Siz ne dersiniz?

C.3) Kurban Kesmek Kime Vacip olur:

1- Müslüman olanlara

2- Mukim olana

3- Dinen zengin olana

4- Hür olana vacip olur.

Sizin paranız kurban kesmeye yetmiyorsa size kurban vacip olmaz. Buna rağmen siz banka kredisi ile faizle kurban alınıp kesilemez. Kurban gibi vacip bir ibadeti haram bir para ile kesmek dinen caiz olmaz haram olur.

Hanefi Mezhebine göre; Kurban kesmek için akıl baliğ olmak şart değildir. Kurban kesme şartlarına haiz olanlara kurban kesmek vacip olur.

Şafii Mezhebine göre; Akıl baliğ olmayana kurban kesmek sünnet olmaz. Kurban kesme şartlarına haiz olanların kurban kesmesi sünnettir.

S.4) Hocam; Aramızda tartıştık. Biz arpayı daha yüksek bir fiyata bira fabrikasına satacağız. Bunun dinî yönden bir sakıncası var mıdır? Açıklar mısınız?

C.4) Hanefi Mezhebine göre; arpayı bira fabrikasına, üzümü şarap fabrikasına satmak caiz değildir, helal değildir.

Not: İmamı Azam bu konuda eğer bira fabrikası, şarap fabrikası hrıstiyan veya musevi ise satılabilir der.

Şafii, Maliki, Hanbeli Mezhepleri, İmamı Ebu Yusuf ve İmamı Muhammed’e göre; alıcı gayri Müslim de olsa oralara arpa, üzüm satmak caiz olmaz. Harama satış caiz değildir derler.

S.5) Hocam; Ben birine ödünç para verdim. Enflasyon yüksek TL bazında değer kaybı oldu. Enflasyon kadar fark alabilir miyiz? Açıklar mısınız?

C.5) İttifakla az çok ne olursa olsun fark almak kesinlikle caiz değildir. Fark alamazsınız. Önceden borç verirken dolar, euro, altın borç verirken veya alırken aynı miktarı alabilirsiniz. Diğer bir yol; ödeme günü gelince borçlu ödeme yapamıyorsa, aynı ödeme gününde verilen TL ne kadar, dolar ne kadar, altın ne kadar, demir ne kadar ediyor balans yapılır ortası bulunur, yeniden borç altın hesabına çevrilir şu kadar gram altın borcun var denilir. Ancak vade günü gelince bu hesaplama yapılmalıdır.  

S.6) Hocam; Bankadan maaş alıyoruz. Banka bize promosyon diye bir para veriyor. Bu parayı kullanabilir miyiz? Bazı hocalar helal derler. İzah eder misiniz?

C.6) Bankalar faizle işleyen iş yerleri, şirketler bunları kazancı faizdendir. Sizin maaşınız 5.000.-TL olsun. Size belli bir müddet sonra bu parayı veriyor. Bu parayı size nereden veriyor? Tabii ki faizden gelen paralardan veriyor. Sizin maaşınızı kullanıyor, gecelik repo faizlerine yatırıyor. Kesinlikle bu promosyon helal değildir. Siz banka ile kar ve zarar ortağı değilsiniz. Sizin maaşınızın bankaya kazandırdığı repo faizlerinden kazandığını size promosyon olarak veriyor. Bu paraları alın yetim, fakir, öğrencilere kitap-kırtasiye olarak verin veya okulların wc ve yakıtlarına verebilirsiniz.

S.7) Hocam; Bazı iş yerleri alış-veriş yapınca puan veriyorlar, çekiliş yapıyorlar. Umreye gönderenler var, hediye verenler var. Hatta buzdolabı, çamaşır makinesi de veriyorlar. Bu helal midir? Açıklar mısınız?

C.7) İş yerleri alış-verişi artırmak için, daha fazla ürün satmak için veriyorsa bu helaldir kullanabilirsiniz. Yalnız satılan ürünün aynı olacak, promosyon verilen malların değişik olmayacak, satılan mallar helal olacaktır. Gayrı meşru iş yapıyorsa o zaman caiz olmaz. Mesela Allah’ın haram kıldığı ürünleri satıyorsa içki, kumar oyunları varsa bunlardan yapılan alış-veriş neticesinde verilen promosyon helal olmaz. Müşterilerin aldatılması lazımdır.

S.8) Hocam; Bir dükkân alacağım. Kiracı benden hava parası istiyor. Ne yapayım? Vereyim mi? Bu para helal olur mu? Bize bir yol gösterir misiniz?

C.8) Evet böyle bir alış-veriş yapıldığını duyuyoruz. Kuru bir binaya yeni bir iş yerine hava parası adı altında bir para almak veya vermek helal olmaz. Yalnız dükkânın içine masraf etmişse dolap, kombi, raf, terek gibi bir masrafı varsa ona alabilir. Yani kendi masraf ederek yapılan demirbaşlar varsa o masraflarını alabilir. Allah’tan korkan ahirete inanan haram ve helal tanıyan kimse hava parası alamaz veremez.  

S.9) Hocam; Benim yeni yaptığım binanın altında geniş bir dükkân var. Bir banka yüksek fiyata tutmak istiyor. Bir mobilyacı da shovrom yapmak için istiyor. Mobilyacı kirayı az veriyor.  Bankaya versem caiz olur mu? Helal olur mu? Açıklar mısınız?

C.9) Siz ahirete hesap ve cezaya inanıyorsanız helal ve harama dikkat etmelisiniz. Bankaya verdiğinizde haramla iştigal edilecek, sizde yapılan faiz işlemlerinden mesul olursunuz, harama yardımcı olursunuz. Bankadan gelecek para helal olmaz.

Siz helal kazancı tercih edin. Mobilyacıya veya markete verin. Market içki satacaksa haram bir şey satacaksa dikkat edin. Paraya tamah edip böyle yerlere kiraya vermeyin.

Size bir soru sorayım. Alın teri ile kazanılan 30.000.-TL mi bereketli, huzurlu olur. Yoksa 50.000.-TL gayri meşru yoldan kazanılan para mı daha bereketli huzurlu olur? Buna göre kararınızı verin. En kötü karar kararsızlıktan daha iyidir.  

S.10) Ben bir arabaya yazıldım. Arabayı alamadan kâr ile satabilir miyim? Açıklar mısınız?

C.10) Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; arabaya yazıldın, bir kısım para verdiniz. Birisi sizden kârı ile almak istiyor, siz de satacaksınız. Teslim almadan satmanız caiz değildir. Yani o aracı kabzetmeden önce satmak caiz olmaz. (Kaynak: İbni Abidin 4/42. El Fıkhi Alâ. Mezahibi Erbaa2/204)

Fi emanillah maas Selame

Ali Galip DOĞAN/İrşad Dayanışma Vakfı Başkanı

30.05.2022

[email protected]

İrtibat Tel: 0.332.352 42 13

GSM: 0.505.772 15 93 – 94