Fıkhi sorular ve cevaplar

S.1) Hocam; Fitre nedir? Kimler verir? Yeni doğan çocuğa fitre verilir mi? Açıklar mısınız?

C.1) Hanefi Mezhebine göre; Hür olan aslî ihtiyacından fazla malı olanlar, fakire belli miktarda verilmesine fitre denir. Hicretin 2. yılında orucun farz kılındığı sene zekâttan önce meşru kılınmıştır. Ramazanın başında başlar bayramdan önce verilmesi şarttır. Hanefi Mezhebinde; Ramazanın birinci günü başlar bayramdan önce verilmesi lazımdır. Canlı doğan bebek için de fitre verilir. Şafii mezhebine göre; Fıtır sadakası Ramazan’ın girmesiyle başlar akşam güneşin batışı ile son bulur. Şafii Mezhebinde fıtır sadakası vaciptir. Bayramdan sonraya kalırsa kaza edilir verilir.

NOT: Burada nisap; zekâtta olduğu gibi değildir. Kurbanda aranan nisap miktarıdır. Evi, bahçesi, arabası birikimi olan herkesin vermesi vaciptir. Sağlığın bir nevi zekâtı sadakasıdır. (Fetevai Hindiyye, Serahsi)

Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “Efendimiz (S.A.V) oruçlu iken temizleyici olsun diye Sadaka-i Fıtır farz kılındı. Bu vecibe oruçluyu boş sözlerin kirinden edep dışı sözlerden, sözlerin günahlarından temizler. Yoksullar için de aş olur. Kim onu bayram namazından önce öderse o makbul bir zekât sayılır. Kim de bayram namazdan sonra öderse o sadece sadakadan bir sadaka olur. (Ebu Davud, İbni Mace, Dara Kudni)

S.2) Hocam; Fıtır Sadakası hangi mallardan verilecektir? Miktarı nedir? İzah eder misiniz?

C.2) Sadaka-i Fıtır şu 4 şeyden verilir:

A) Buğday: Buğdaydan verilir. Ölçüsü; 1667 kg. Yani yaklaşık 2 kg’dan verilir. Bu yıl 30 TL’den veriliyor. Yalnız bu alt sınırı, hali vakti iyi olanlar daha fazla versin.

Örnek: 50 TL’den veya daha yukarısından versin.

NOT: Ekmek tartı hesabından değil, kıymet üzerinden yapılır.

B) Arpa: Arpadan verilir. Bunun ölçüsü; 3334 kg. Buna göre arpanın rayiç satışından verilir.

C) Üzüm; Üzümden verilir. Bunun ölçüsü; 3334 kg. Yaklaşık olarak 3 kg’dan hesap edilir.

D) Hurma: Hurmadan verilir. Bunun da ölçüsü; 3334 kg’dır. Yaklaşık 3 kg’dan hesaplanır.

Bunların değeri üzerinden verilir.

Şafii Mezheplerine göre; 3 kilodan hesaplanıp verilmesi daha iyi olur. Buğdayın kendisinden verilmesi lazımdır. Kıymetinin verilmesi caiz değildir. Burada buğday olmadığı zaman Hanefi Mezhebi taklit edilir.

S.3) Hocam; Ben hanımın çocuklarımın fitresini verecek miyim? Kendisi mi verecek? Açıklar mısınız?

C.3) Biz cevaplarımızı iki mezhebe göre naklediyoruz.

Hanefi Mezheplerine göre; bir erkek hanımının buluğ çağına eren çocuklarının fitresini vermek zorunda değildir. Hanımın kendi parası varsa kendisi verecek, buluğ çağına erenlerin parası varsa onlarda kendileri verecektir.

Şafii Mezhebine göre; hanımın nafakası erkeğe ait olduğu için Fıtır Sadakasını da kocasının üzerinedir. Fakat buluğ çağına eren akıl sağlığı yerinde olan çocuklar böyle değildir.

S.4) Hocam; İtikâf nedir? Evde itikâf yapabilir miyiz? Şartları nelerdir? Açıklar mısınız?

C.4) İtikâf: Bir yerde beklemek, bir yerde durmak anlamına gelir.

Dinî yönden ise; bir camiye veya cami hükmündeki bir evde bir odada durmak oraya kendini hapsetmek demektir. Kadınların itikâf yeri evidir. Camide itikâfa girmeleri mekruhtur.

İtikâfın sahih olması için

Hanefi ve Şafi Mezhebine göre;

İtikâfa girenin Müslüman olması lazımdır.
İtikâfa girenin akıllı olması lazımdır. Buluğ çağına ermesi lazımdır.
Cami veya cami hükmünde bir yerde olması lazımdır.
İtikâfa niyet etmesi lazımdır. Niyetsiz itikâf olmaz.
Cünüplükten veya hayız halinden temizlenmiş olmak lazımdır.
Kadın itikâf yapacaksa kocasından izin alması lazımdır.

İtikâfı bozan şeyler

Cuma Namazı veya ihtiyaç dışında bulunduğu yerden dışarı çıkarsa itikâf bozulur.
Cinsel ilişkide bulunmak itikâfı bozar. Çünkü itikâflıya cinsel ilişki haramdır, yasaktır.
Uzun süre baygın kalmak
Kadın itikâfı sırasında ay hali olursa itikâfı bozulur.

S.5) Hocam; Biz köydeyiz, arpa, buğday. Ay çekirdeği, silaj ekiyoruz. Bunların zekâtı var mıdır? Öşür nedir? Açıklar mısınız?

C.5) Öşür; lügatte onda bir, Istılahta ise arazi mahsulünün zekâtı demektir. Öşürün Hükmü kitap, sünnet ve icma ile sabittir. Ayette sabit oluşu şu Ayet-i Kerimelerde belirtilmektedir. Enam Suresinin 141. Ayet-i Kerimesinde “Hasat günü (ürünün) hakkını zekâtını verin” Bakara Suresinin 267. Ayet-i Kerimesinde ise; “Ey iman edenler! Kazandıklarınızın helal olanlarından ve sizin için yerden çıkardıklarımızın temiz olanlarından veriniz” Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “Yağmurla, kaynak suyu ile masrafsız sulanan yerlerden 10’da 1 öşür, deveyle, emekle sulanan yerlerden 20’de 1 öşür vermek gerekir.” (Kaynak: Sami Bulan, Camius-Sağir)

Diğer bir Hadisi Şeriflerinde Peygamber Efendimiz (S.A.V) şöyle buyurur: “Nehir ve yağmurla sulanan yerlerde 10’da 1 öşür, develerle, motorla, cereyanla sulanan yerlerde 20’de 1 öşür, zekât vermek gerekir.” (Kaynak: El Cami us-Sahih, Müslim 2/675)

Tarladan kalkan tüm mahsullerden öşür verilecektir. Öşür=Zekâttır.

S.6) Hocam; Öşür her çıkan mahsulden ne kadar verilir? Açıklar mısınız?

C.6)

İmamı Azam’a göre; çıkan mahsul ne olursa olsun öşürü verilecektir.

İmamı Ebu Yusuf, İmamı Muhammed ve İmamı Şafii’ye göre; çıkan mahsul 5 vesak yani 853 kg’ın altında ise zekâtı yoktur. Yani yaklaşık 900 kg olmadıkça öşür verilmez.

Her çıkan mahsulden öşür farzdır verilecektir. Yalnız buğdayın öşürü verilince samanın öşürü yoktur. Kaç defa ürün alınırsa o kadar öşür verilecektir. Ambarda kalan öşürü verilen mahsulün bir daha öşürü yoktur. Yalnız bu ambarda kalan mahsulün üzerinden 1 yıl geçerse onun 40’ta 1 zekâtı vardır.

S.7) Hocam; Öşür verirken masraflar düşülecek mi? Mazot, ilaç, işçi masrafları düşülür mü? Açıklar mısınız?

C.7)

Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; öşür verilirken mazot, gübre ve işçi masrafları düşülmez. 10’da 1, 20’de 1 verirken zaten masrafı düşülüyor.

İbni Abidin şöyle der: işçi, çift süren araç, işçi ücreti gibi masraflar düşülmez.”

S.8) Hocam; Ben oruçlu iken diş çektirdim. Orucum bozulur mu? Ne yapmam lazım? Açıklar mısınız?

C.8) İğne yaptırmak orucu bozar. Dişiniz çekilirken iğne yaptırmışsanız oruç bozulur. Güne gün tutacaksınız.

S.9) Hocam; Oruçlu iken kustum. Orucum bozuldu mu? Ben yine orucuma devam ettim. Açıklama yapar mısınız?

C.9) Kendi isteğinle, kendi çabanla olan kusmalar orucu bozmaz. Siz oruca devam etmişsiniz. Orucunuz tamamdır.

Ali Galip DOĞAN

İrşad Dayanışma Vakfı Başkanı

Fi emanillah maas Selame

Dua ve Selamlar. 24.04.2020