Ekim ve Kasım ayları Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri için bütçe ayıdır. Bu ayda bütçeler Belediye Meclislerince görüşülür ve kabul edilir.
Bütçe, bir yıllık dönemde belediyelerin bağlı kurum ve kuruluşları ile birlikte mal ve hizmet satın alabilmesine, çeşitle yatırımlarda bulunulmasına ve bir takım harcamalar yapılmasına izin ve ödenek veren; buna karşılık dayanağı ilgili kanunlarda gösterilmesi koşuluyla gelir toplanmasına yetki veren meclis kararı olarak tarif edilebilir.
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununda da buna uygun bir tarif yapılmıştır.
Şehirlerdeki ekonomik faaliyetlerin çok önemli bir kısmına doğrudan olmasa bile dolaylı yoldan müdahale etmekte olan belediyeler için bütçelerin hazırlanışı, uygulamalarının yapılışı ve harcamaların miktarı ile oluşturduğu istihdam siyasi politikalar açısından olduğu kadar o şehrin bugünü ve geleceği açısından da oldukça önemlidir
Devletin uyguladığı ekonomik istikrar politikaları ile uyuşmazlık gösterse bile özellikle Büyükşehirlerde uygulamaya konulan belediye bütçeleri, o şehirdeki milli gelirin dağıtımını uygulama alanına göre direkt ya da dolaylı olarak etkileyeceği için kolay kolay vazgeçilmemesi gereken enstrümanlardır.
Bu sebeple 5018 sayılı Kanun ile birlikte belediyeler ile bunların kurduğu birlik ve idareler 2006 yılından itibaren bütçelerini Analitik Bütçe Sınıflandırmasına göre hazırlamak durumundadırlar.
Belediyeler bütçelerini 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ekseninde analitik bütçe sistemi yeniden yapılandırırken belediye mali yönetimine de, stratejik plan, performans esaslı bütçe, raporlamada saydamlık, hesap verilebilirlik gibi temel kavram ve hedefler getirilmiştir.
Analitik bütçe sistemi ile yerel yönetimlerde yapılmak istenen şey, yerel yönetimlerin gelir ve giderlerinin, milli gelir hesaplarının en güvenilir girdisi olarak kullanılabilmesi amacına uygun olarak, rakamların analize uygun veri üretecek şekilde sınıflandırılması, merkezi idare hesaplarının da dâhil olduğu milli gelir hesaplarının derlenmesinde kullanılan yöntemlere ve sınıflandırmalara uygunluğunun sağlanması, bu yolla belediyelerde kaybolan mali disiplinin sağlanması, yok olan mali saydamlığın geliştirilmesi sonucunda tekrar hesap verilebilirliğin uygulanmasının düşünülmesidir.
Bu hedefler ve kavramlara rağmen uygulamada belediyeler için Belediye Başkanı tarafından, Haziran ayının son haftasında birimlere bütçe çağrısı yapmasıyla başlayan bütçe sürecinde belediye meclislerince kabul edildiği Ekim ve Kasım aylarına kadar, bütçe ile ilgili olarak hiçbir kamu kurum ve kuruluşu ile özel kişi ve kuruluşlar ile hemşerilerine bilgi verilmez veya bilgi verilme ihtiyacı duyulmaz.
Ta ki bütçelerin kesinleşmesini takiben yapılan mevzuat gereği yasak savma kabilinden eften püften yapılmış duyurular veya belediye başkanlarınca çok büyük marifetmiş ve bir önceki bütçeyi de sanki kendileri hazırlamamışlar gibi 5 yıldızlı otellerde yemekli basın toplantıları düzenlenene kadar.
Hâlbuki 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile hedeflenen yapı bu değildir.
Çünkü Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri 5018 sayılı Kanunun yanı sıra 5393 sayılı Belediye ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunları ile stratejik plan hazırlamakla yükümlüdürler ve belediyeler içinde bulundukları mali yıl için olduğu kadar 2012 yılı için hazırladıkları bütçelerini de 2010–2014 yıllarını kapsayan Stratejik Planlarındaki hedef ve öngörülere göre hazırlamak zorundadırlar.
Bir şehrin şu anda nerede olduğunu ve gelecekte nerede olması gerektiğinin planlandığı stratejik planlama sürecinde belediyeler tek başına karar verici olarak tayin edilmediği gibi, bu stratejik plana uygun yatırım ve hizmetlerin yapılmasını için hazırlanacak olan yıllık bütçelerde de belediyeler tek başlarına karar verici olarak tayin edilmemişlerdir.
Bu sebeple de şehrin vizyonunu oluşturmak için hazırlanacak olan stratejik planda paydaşlar olarak tarif edilen kişi ve kuruluşların tamamının belediye bütçelerinin de paydaşı olarak bütçe hazırlama sürecine katılmaları gereklidir.
Bunun için de stratejik planda kurum faaliyetlerinden etkilenen veya kurum faaliyetlerini etkileyen taraflar ile çalışanlar, müşteriler, liderler, stratejik ortaklar ve temel ortaklar paydaş olarak tarif edildiğine göre, daha iyi ve daha faydalı bir bütçe hazırlamak için bu paydaşların bütçeye direkt ve endirekt katılımlarının sağlanması gerekmektedir.
En basit bir hesapla vatandaşlarının, hemşerilerinin, muhtarlıkların, medya kuruluşlarının, siyasi partiler ile sivil toplum kuruluşlarının, kamu ve özel sektör kuruluşlarının, üniversiteler ile eğitim kurumlarının, finans kurumları ile bankaların, sanayi ve ticaret erbabının velhasıl toplu taşımacıların temsilcileri dâhil tüm şirketler ile müteahhitlerin katılımıyla hazırlanacak bir bütçenin şehrin tamamının bütçesi olacağına inanıyoruz.
Stratejik plan paydaşlarının belediye bütçelerinin hazırlanışına katılımını istemekle, bu güne kadar ilçe belediyeleri ile bile takım çalışması becerememiş bir büyük şehir belediyesinden çok şey mi istemiş oluyoruz?