Ey kardeş! İyi bak da iyiyi gör. Bilmez misin hikmet ehli kimseler hep öyle yapmışlar. Onlar ayıbı kapatıp, iyiyi açmışlar.
Ey kardeş! Azalarının her gün sana ne dediğini duyuyor musun? Bil ki sana; "Ey bizi taşıyan insan! Bizim hakkımızda Allah'tan kork! Dikkat et de, ateşe atma bizi. Nasıl dayanalım ona. Gaflet etme, günahlara dalma. Ne olur acı bize" deyip duruyor. Kulak ver de dinlesene!
Ey artıklarla uğraşan kişi! Bil ki kargalar artıklara koşar. Dünya da hep birilerinin artığı olmadı mı?
Ey ilim denizinin kıyısında duran kişi. Korkma, dal oraya! Hikmet deryaları bulacaksın. Oradan da marifet okyanuslarına kavuşacaksın.
Ey güzelliğiyle böbürlenen güzel! Bil ki bir gün yok olacak o. Eğer daima seninle olmasını istiyorsan, güzellerin de güzelliğini aldığı O En Güzel Rabbine yönel! O'ndan ayrı kalma!
Ey gönül âteşi yanıp duran kul! Kulluk ne güzel değil mi? O, gönlünde bir ateş olup seni ısıtıp duruyor öyle mi?
Ey insan! Verenin Allah (c.c.) olduğunu bil! O'ndan iste! Alanın da O olduğunu bil de tevekkülle "Sen bilirsin Allah'ım!" de.
Ey hırsları gözünü kapatmış kişi! Ecelin ne zaman bilir misin? O gelince, bir saat ileri atamazsın. Sonra da o doymayan gözün bir avuç toprakla doyar.
Ey ağzımın tadı yok diyen kişi! Rabbinin adı yoksa ağzında, nasıl tat bulacaksın orada?
Ey beden hastalığı ile kıvranan insan! Şükret Rabbine, zikret onu. Bilesin ki gönül hastalığı ondan pek de elîmdir.
Ey gönül huzuru arayan insan! Bir bak nerelerde geziniyorsun. Nedir bu boşluk böyle. Yazık sana. Bilmiyor musun gönüller derdine derman, bir Allah'tır bir Allah!
Ey kardeş! Hadi durma. Koş Rabbinin huzuruna… Yan, yakıl! "Sana göresim geldi Rabbim," diyerek ağla… Ağla da melekler duysun ağıtlarını. Ağla da Hakk'ın kapıları açılsın. Sonra da Rabbin en iyi bildiği halde meleklerine; "Ne istiyor kulum" diye sorsun. Onlar da "Seni istiyor Allah'ım, Seni" desin. Ey kardeş! Bayramın mübarek olsun!
Ey Dost kapısının tokmağını arayan adam! Bil ki o, duadır. Öyle ya Rabbimiz "Yalvarıp yakarmanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin, de" (Furkan 77) buyurmadı mı?
Ey kardeş! Huysuzluğun çirkinliğini anlamak istersen, huyu kötülere bak. Âlim, âbid ve zahid de olsan, güzel huyun olmadıkça kemale ulaşamazsın. Baksana Muhammed Mustafa (s.a.v.); "Ben ancak güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim," (Muvatta, K. Ahlak 8) buyuruyor.
Ey kardeş! Gönül huzuru hataları görmemekle hâsıl olur. Hataları görür durursan, kalbinde huzursuzluk meydana gelir.
Ey kalbi dertli adam! Onu Mevlâ'ya arz et ki, derdin dermana dönüşsün.
Ey sabır değirmeninde dönen kişi! Ne mutlu sana! Buğdaydın, un oldun. Şimdi ise fırına sürülüp ekmek olacak, açları doyuracaksın.
Ey güzel ahlâkıyla gül kokan adam! O kokuyu kimden alıyorsun bilir misin? "En yüksek ahlâk sahibi" (Kalem 4) Muhammed Mustafa'dan… (s.a.v.)
Ey gül yüzlü kardeş! Gönlünün temizliği simana yansımış. Sana aydınlık olan, o güzel niyetin olsa gerektir.
Ey gençliğine güvenen kişi! Baksana ihtiyarlık derdine düşenlere… Sen öyle mi kalacağını sanırsın?
Ey dilini tutamayan kişi! Bak nasıl da karıştırıyorsun işi. Tut onu da ateşe dalmasın. Öyle ya! Şimdi o, alevin ateşini artırırken, yarın onu ateşler yalayacak…
Ey öfkenin kuyusuna düşmüş adam! Zıplamakla çıkamazsın oradan. "La Havle" çek de, sabır merdivenine birer birer basarak çık selamete.
Ey insan! Bir bak! Allah'ı bilenlerden zarar geldi mi? Ne geldiyse hep O'nu bilmeyenlerden geldi.
Ey inanan! Bil ki dünya bir teşehhüt miktarıdır. Birden geçer de gider. Ama ötede bitmeyen nice teşehhütler vardır.
Ey insan! Âleme iki baş gözünle bakıp durma. Bir de derinlere in de kalp gözünle bak!
Ey yolcu! Şimdiye dek nicelerine sıra geldi. Koymadı götürdü onu. Ne bilirsin, belki de sıra sana geldi. Bil ki dünya hazları gelip geçicidir. Bilmiyor musun Allah bunun için "dünya hayatı ancak oyun ve eğlenceden ibarettir" (En'am 32) buyurdu.
Ey kardeş! Allah'ı sevenlerle beraber ol ki, Allah'ın nazarına nail olasın. Hayatın boşa gitmesin!
Ey yolcu! İyilik yolunun güzelliğini anlamak istersen iyilere bak. İyilerdeki iyilikleri görünce, sen de o yola katılırsın. Sonra da iyilerden olursun.
Ey dost arayan kişi! Bil ki Dostun Allah'tır. O'nunla dost ol da, dostları seni nasıl bulur bir bak!
Ey Mü'min! Hakk'ın nûrunu bir adamda görmek istersen, onun ahlâkına bak. Eğer onda Muhammedî bir ahlâk bulduysan, bil ki onda Hak nuru vardır. Çünkü o, Gerçek Nûr'a bağlanmıştır.
Ey insan! Sevdası dünya olanın kalbi de kararır, yüzü de kararır. Çünkü yüz, kalbin aynasıdır. Eğer yüzüm apak olsun diyorsan, kalbini ağartmaya bak! Kalp de ancak Allah aşkıyla ağarır. Görmüyor musun Allah, "Kalpler ancak Allah'ı anarak huzur bulur," (Ra'd 13) buyurmuştur.
Ey benim diyen kişi! Şimdi sen benliğinle konuştun. Benlik ise kişiyi bataklığa gömer. Âdem odur ki, benliği ata ve Allah için konuşa.
Ey gözünü nefsin istekleriyle dolduran adam! Öteleri göremezsin sen. Görürüm dersen yalan olur. Bil ki Muhammedî bakışta gözler, hep Allah aşkıyla doludur.
Ey büyüklük taslayan! Bil ki büyüklük ancak Allah'a mahsustur. Sakın gururlanma! Sonra burnun yere düşer de kaldıramazsın. Onu ancak büyükler büyüğü Allah'ın huzurunda yere koy. İşte o zaman yükselirsin.
Ey insan! Her gün taptaze bir hayat istersen, onu Kur'an'da ara. Bil ki o, ölüme yüz tutmuş ruhlara bir nurdur. Hayat ancak onunla mümkündür. Çünkü o, senin ve Âlemlerin Rabbi'nin, senin için gönderdiği kelamıdır.
Ey ar damarı çatlayan! Hayâ ve iffet insanın süsüdür. Kişi ancak onunla zinetlenir. O olmadığı zaman ise, hiçtir.
Ey kişi!
İnsan üç türlüdür:
Biri bu dünyalık,
Biri bu dünya ile öteki dünya arasında,
Biri de hep orası içindir. Hazırlığı öteki âleme ve hepsinin de sahibi Rabbine'dir.
Ey aksaklık arayan! Aksaklık insanın bedeninde değildir. Asıl aksaklık gönüldedir. Rabbine gidişte sendeler durur.
Ey yol arayan kişi! Yolların en güzeli Allah'ın yoludur. Onun yolcuları da en güzellerdendir.
Ey kişi! Gönlünü dağınıklıktan kurtarmak istiyorsan, onu Allah'a bağla!
Ey ilim yolcusu! İlim ve Hikmet, Marifete götürür. Kişi Marifetullaha ulaştıkça lisanından Muhabbetullah incileri dökülür. Ey akıllıyım diyen insan! Akıllıysan koş da o incileri toplamaya bak!
Âlem, Allah'ın varlığının delilidir. Gözü açık olana daha nice âlemler vardır. Onun da en kıymetlisi Muhabbetullah âlemidir.
Hz. Mevlana'nın tabiriyle "ney"e benzeyen insan! Eğer ney olmak istersen, gönlünü iyi bir ustayla terbiye et de, gönüllere işleyen nice kelamlar çıkarasın!