S.1) Hocam; Konya dışından arıyorum. Bakkala borçları olan fakirler var. Ben bunların bakkal borcunu zekâtla ödesem olur mu? Açıklar mısınız?

C.1) Fakir kimselerle görüşerek onların iznini alarak öderseniz caiz olur. Veya bakkal borçluya senin borcunu zekâtla birisi ödeyecek, ödesin mi? Diyerek öderseniz zekât caiz olur.

Borçlunun haberi izni olmadan ödenirse zekât yerine geçmez. O bağış olur, hayır olur. (Kaynak: C. Yıldırım- Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, C. 2 Sayfa 177)

S.2) Hocam; Ben zekâtımın çoğunu yanımda çalışan işçilere veriyorum. Bu verdiğim zekât sayılır mı? Açıklar mısınız?

C.2) Bunun zekât sayılması için işçiye ödenen ücretin dışında olursa caiz olur. İşçiye aylığını ödüyorsun, amma sizi kazandırdıkları için teşekkür nişanesi olarak maaşının dışında artı olarak verirseniz zekât sahih olur.

Yalnız çalıştırdığın işçi parasına karşılık olarak verilirse zekât ödenmiş sayılmaz. Zekât sayılması için ücret dışı artı zekât verebilirsiniz. (Kaynak: C. Yıldırım- Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, C. 2 Sayfa 177)

S.3) Hocam; Bayramlarda talebelere, çocuklara zekât niyeti ile para veriyorum. Bu zekât yerine geçer mi? İzah eder misiniz?

C.3) Bayramlarda verirken zekât niyeti ile verirseniz zekât yerine geçer. Yalnız verilenlerin ihtiyaç sahibi olmasına dikkat edilmelidir. Buluğa ermeyen zengin çocuğuna verilen, zekât olmaz.

S.4) Hocam; Okuyan yetim torunlarım var. Ben yetim muhtaç torunlarıma zekât olarak yardım ettim. Mahallenin hocası senin olmamış, verdiğin zekâtları tekrar vermen gerekir dedi. Açıklar mısınız?

C.4) Zekât kimlere verilmez ilk önce onları açıklayalım.

A) Usul’e verilmez: Usul ced: Baba, anne, dede, nine yukarı doğru çıktıkça verilmez.

B) Furuğa verilmez: oğullara, kızlara, bunların çocuklarına, camii ve Kur’an kursu inşaatlarına, yol, köprü, su kuyusu gibi yerlere zekât verilmez. Siz yanlış yapmışsınız. Siz öyle kaç yıl zekât vermişseniz o zekâtları yeniden vereceksiniz.

S.5) Hocam; Zekât verirken bu benim zekâtımdır diye alan adama söylemek gerekir mi? Açıklar mısınız?

C.5) Peygamber Efendimiz (S.A.V)’in bir Hadis-i Şerif’i vardır: “İnnemel a’malü binniyet = Ameller niyetlere bağlıdır” Kalbî niyet yeterlidir. Verirken bu benim zekâtımdır demeye gerek yoktur. Zekât verdiğiniz Müslüman incinmesin. Fitre ve zekâtı vereceğiniz zaman kalben bu benim fitremdir, zekâtımdır diye niyetinize almanız yeterlidir, ayrıca dil ile söylemeye gerek yoktur.

S.6) Hocam; Çocuklara, aklî dengesi yerinde olmayanlara zekât verilir mi? Açıklar mısınız?

C.6)

Hanefi Mezhebine göre; 7 yaşından küçük olanlara ve delilere zekât verilmez çünkü harcama bilmezler. Yalnız onlar adına velisine zekât verebilirsiniz. (Kaynak: İbni Abidin)

Şafii Mezhebine göre; Buluğ çağına ermeyen erkek veya kız çocuğuna zekât vermek caiz değildir. (Kaynak: Muğnil Muhtac)

S.7) Hocam; Babamız covid-19’dan vefat etti. Malları parası da var. Bunun zekâtını biz verecek miyiz? Açıklama yapar mısınız?

C.7) Biz genelde cevaplarımızı Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre veriyoruz.

Hanefi Mezhebine göre; Ölen kimse, benim adıma zekâtımı verin diye vasiyet etmişse, varisleri verecektir. Vasiyet etmemişse vermeyebilirler. Ancak evlatları babalarını zekât borçlusu olarak koymak istemezlerse zekâtı ortadan verirler.

Şafii Mezhebine göre; Ölen kimse malının zekâtını vermeden ölmüşse, varisler babalarının malından ayırıp zekâtını vereceklerdir.

S.8) Hocam; Bazı kimseler zekâtını hesap ediyor ancak hemen vermiyor. Kullanmak için zamana yayıyor. Bu doğru mudur? Açıklar mısınız?

C.8) Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; farz olan bir şeyi mazeretsiz ertelemek haramdır caiz olmaz. Kur’an-ı Kerim’de Zariyat Suresinin 19. Ayet-i Kerimesinde Allah (C.C) şöyle buyurur: “Onların mallarında yoksullar ve muhtaçlar için de bir hak vardır.” Fakirin hakkını ertelemek, geciktirmekte helal olmaz. Yine Kur’an-ı Kerim’de Bakara Suresinin 148. Ayet-i Kerimesinde Allah (C.C) şöyle buyurur: “…Hayırlı işlerde birbiriniz ile yarışınız…” Ölüm şah damarımızdan daha yakındır. Ölümün ne zaman geleceği belli olmaz. O açıdan zekât ertelenemez. (Kaynak: Muhammed Konevi-Fetvalar, s 193)

S.9) Hocam; Zekât Ramazan Ayında mı verilmelidir? Açıklar mısınız? 

C.9) Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; kamerî aylar hesaplanır. Bir paranın veya malın üzerinden bir kamerî yıl geçtiği zaman o paraya veya mala zekât farz olur.

Zekâtın farz olması için bir şartı da bir malın üzerinden bir yıl geçmesidir. Genelde örf olarak Ramazan Ayında zekât vermek alışkanlık haline gelmiştir. En iyisi yılı dolunca zekâtı vermektir. (Kaynak: Dürrul Muhtar)

S.10) Hocam; Biz emlakçıyız elimizde satılacak evimiz ve arsamız var. Bunların zekâtı var mıdır? Açıklar mısınız?

C.10) Sizin elinizdeki ev ve arsalar ticaret malına girmektedir. Siz bunların değeri üzerinden zekâtını vereceksiniz. Nasıl diğer ticaret mallarından zekât veriliyorsa sizde zekâtınızı verin. Zekâtını vermezseniz mallarınız harama karışır. Çünkü zekât sosyal adalettir ve fakirin hakkıdır. Zekât vermeyen fakirin hakkını yemiş olur.

S.11) Hocam; Biz galericiyiz elimizde satılacak arabalar var. Biz nasıl zekât vereceğiz? Açıklamanızı bekliyoruz.

C.11) Sizin elinizdeki kendinize ait olan mallar satılacağı için ticarete girer. Siz bindiğiniz zati ihtiyaçlarınızı karşıladığınız arabanıza zekât düşmez. Diğer elinizdeki malların değeri üzerinden zekâtı vereceksiniz. Çünkü siz bu hususta ticaret yapıyorsunuz.

S.12) Hocam; Öşür verirken mazot, gübre ve işçilik masrafı düşülür mü? Ulusal bir kanalda düşülecek diyorlar. Ne dersiniz?

C.12) Biz genelde cevaplarımızı Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre aktarıyoruz.

Hanefi ve Şafii Mezheplerine göre; öşürde masraf düşülmez. Şöyle ki; yağmurla sulanan mahsullerden 10/1, motorla sulananlardan 20/1 olduğu için masraf zaten düşülmüştür.

İbni Abidin şöyle der: İşçi, çiftçi, öküz kanal masrafları düşülmez. Buna göre gübre ve mazot masrafları da düşülmeden öşür verilir. (Kaynak: İbni Abidin-Zekât bahsi)

Öşürde masraflar düşülürse 10/1, masraf düşülmezse 20/1 öşür verilecektir.  

S.13) Hocam; Alacaklarım çek ve senetlerim var. Bunlara da zekât verecek miyim? Açıklar mısınız?  

C.13) Alacaklar 3 kısımdır:

1- Kuvvetli alacaklar

2- Orta alacaklar

3- Zayıf dereceli alacaklar

Kuvvetli Alacaklar: Ödünç olarak verilen ticaret malları çekli senetli olan alacaklar. Bunlara zekât verilecektir. Geçen yıllar varsa zekât mükellefi iseniz % 2,5’ten zekât vereceksiniz.

Orta Alacaklar: Ticaret için olmayan mal karşılığı verilenler. Bunları tahsil ettikten sonra geriye doğru da zekâtları hesap edilip verilir.

Zayıf Dereceli Alacaklar: Bir mal karşılığı olmayan değerlerdir. Bunlar tahsil edildikten sonra geriye dönük zekâtı hesap zekâtı hesap edilerek verilir. Alınmadan zekâtı verilmez. Zayıf alacakların üzerinden 1 yıl geçecek ondan sonra zekâtı verilecektir.

Ali Galip DOĞAN / İrşad Vakfı Başkanı

Fi emanillah maas Selame

Dua ve Selamlar. 30.04.2021

İletişim-Tel:0332-3524213 veya 0505-7721593-94

Posta:[email protected]                                                                            

Facebook: Ali Galip Doğan