Belediye Hizmetleri ile ilgili olarak yaklaşık 70 yıl yürürlükte kalan 1930 tarih ve 1580 Sayılı Belediye Kanunu yürürlüğe girmeden önce, belediyenin yürütmekte olduğu elektrik, su, havagazı, tramvay, telefon gibi hizmetler bir takım imtiyazlı şirketlerce yürütülmekteydi.
1930 yılından sonraki dönemde bu şirketler önce devletleştirilmiş, daha sonra da belediyelere bağlı katma veya özel bütçeli kuruluşlar haline dönüştürülmüşler ve birçoğu şirket gibi kar gayesi güderek faaliyetlerine devam etmişlerdir.
Zamanla bu kuruluşların görevleri ile bağdaşsın bağdaşmasın bir takım daha değişiklikler yapılarak kamu idaresi olmalarına bakılmaksızın yönetimlerine kısmen özerklik sağlanmış ve nerede ise bir anonim şirket yapısına dönüştürülmüşlerdir:
İETT, İSKİ, EGO, ASKİ ve ESHOT ile sonradan kurulan KOSKİ ve benzerleri bu tür işletmelere örnek olarak gösterilebilir.
Belediyelerin hemşerilerine verdikleri hizmetlerin çeşitlendirilmesi amacıyla
Kısa adı BİT olan iktisadi teşebbüsler kurabilme yetkisinin hukuki dayanakları önceleri 1580 sayılı Belediye Kanunu ile düzenlenmiş iken, sonraları 1994 yılında yürürlüğe giren 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesi Hakkındaki Kanunla Bakanlar Kurulunun iznine tabi olduğu hükmü getirilmiştir.
Yani 4046 sayılı Kanun çıkmadan önce belediye şirketleri doğrudan belediye meclisi kararlarıyla kurulurken, adı geçen kanunun yürürlüğe girmesiyle önceden Bakanlar Kurulu izni zorunlu hale getirilmiştir.
Şirket kurma uygulamasındaki bu zorunluluk hükmün rağmen belediyeler özellikle tek parti iktidarı döneminde yeni yeni şirketler kurmaktan, kurulmuş şirketleri kanuna aykırı usullerle devralmaktan ve kendi şirketlerine kuruluş amaçları ile mütenasip olmayan konularda ihaleler vermekten geri durmamışlardır.
Büyükşehir Belediye Kanununa göre belediyeler kendilerine verilen görev ve hizmet alanlarında kurdukları şirketler yanında, yönetimlerine belediye ile ilgisi olan veya olmayan muhtelif kişileri görevlendirdikleri ve belediye kanununda sayılan büfe, otopark ve çay bahçeleri işletme işi dışında daha farklı amaçlar için yeni yeni şirketler kurmuşlardır.
Belediyeler kurdukları bu yeni şirketlerine kanunun ruhuna aykırı bir biçimde toplu ulaşım ve raylı sistem ile ilgili işlerden tutunda, mal ve hizmet alımı konularında farklı birçok işi, Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmadıklarını iddia ederek gördürmektedirler.
Belediyelerin şirketlerine yaptırdıkları temizlik, park bahçe peyzajı, bilgi işlem, akaryakıt, turizm, mühendislik ve müşavirlik, toplu konut, unlu mamuller ve kaynak suları, ulaşım, altyapı, taşıt, yedek parça, doğalgaz, katı atık tasfiyesi,
beton elemanları, otopark, kültür- sanat ve spor organizasyonu benzeri alım ve satım faaliyetlerini bu konuda örnek gösterebiliriz
Günümüzde belediyelerin gerçek anlamda sahibi oldukları bu şirketlerin faaliyet alanlarına bakıldığında ise, şirketlerin yaptıkları faaliyetlerin hemen hepsinin gerçekte mahalli müşterek hizmetler ile sınırlı olup olmadığı kuşkusunun mevcut olduğu görünmektedir.
Kanuna ve hakkaniyet ilkelerine uygun olup olmadığı da tartışmalı olan bu şirketlerin uygulamalarının bir taraftan ticari hayatta haksız rekabete sebep olmaları söz konusu iken, diğer bir yönden de mal ve hizmeti alan ve satanın aynı kişiler olması nedeniyle milletimizin her şeyden daha önem verdiği İslami kurallara da aykırı olması durumu ortaya çıkmaktadır.
İnsan siyasilerin bir süre sonra bulundukları makamlardan mecburen ayrıldıklarını gördükçe, bu hayatta gelip geçici makamlar ve 3-5 gün sürecek bir saltanat için bu kadar ayak oyunu yaparak dünyalarını ve ahiretlerini tehlikeye atmaya değer mi diye düşünmeden edemiyor.
Son söz:
İnsanlar hakikaten tuhaftır!
Fena bir şey yapmakta olduklarını hissedecek olurlarsa; mutlaka vicdanlarını susturacak bir sebep bulurlar.