2.Dönem: Özerkliğe Karşı Utangaçlık ve Şüphe Duyma

Bu dönem 1,5 yaşında başlayıp 3 yaşına kadar devam eder. Bu dönemdeki çocukların en belirgin özellikleri nesneleri tutmadır. Başka bir ifadeyle alıkoyma ve bırakma olarak görülür.

Bu dönem, çocuğun tuvalet eğitimini öğrenebileceği en uygun dönemdir. Çocuğa 1,5 yaşına geldiği zaman büyük abdest dediğimiz kaka yapmayı öğretmek için her yemekten sonra (çocuk yapsın ya da yapmasın) çocuk lazımlık veya tuvalete oturtulmalıdır. Çocuğa büyük abdestini yapmayı öğrettikten sonra küçük abdest dediğimiz çişini yapmayı da öğretmeliyiz. Çocuklar belli aralıklarla, çocuğun durumuna göre lazımlığa veya tuvalete oturtularak öğretilmeye çalışılır.

Bu dönemde çocuğun tuvaletini tutma ya da bırakmasını öğrenme sürecinde anne ile çocuğun arasındaki diyalog, çocuğun özerklik, utangaçlık veya şüphe duygusunun gelişmesini sağlayacaktır.

Bu dönemde tuvalet eğitimi zamanında ve çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılırsa, çocukta özerklik duygusu gelişir. Yine çocuğa tuvalet eğitimi verilirken gereken anlayış ve sabır gösterilirse buna bağlı olarak çocuğun özerklik duygusu gelişecektir.

Bu dönemde altına kaçıran çocuk, anne veya bakıcısı tarafından azarlanıp cezalandırılırsa çocuk içine kapanarak kendisini diğer insanlardan soyutlayacaktır. Bunun sonucunda da çocuk utangaçlıkla beraber kendisini suçlu hissedecektir.

 Yine bu dönemde çocuklar, tuvalet eğitiminin yanında toplum kurallarını öğrenebileceklerdir. Anne baba tarafından çocuklara; toplum kuralları onların seviyelerine uygun şekilde verilirse, çocuklar bu kuralları benimseyeceklerdir.

Çocuklara toplum kuralları öğretilirken onların seviyeleri dikkate alınmalıdır. Baskıyla öğretilmeye çalışılan kurallar ise çocuğun içine kapanmasına neden olacaktır.

 Bu dönemde anne babaların en büyük hataları,  çocukları katı disiplin içinde bağırıp çağırarak ve eleştirerek yetiştirmeye çalışmalarıdır.

Bu dönemin diğer bir özelliği de çocukların yürümeye başlamalarıyla birlikte, tanımak için her şeyi ellerine almaya çalışmalarıdır. Birinci dönemde her şeyi ağzına alarak tanımaya çalışan çocuklar, bu dönemde de her şeyi elleriyle tutma ve atmayla tanıyacaklardır.

Bu dönemde çocuklar, tanımak için her şeyi ellerine almaya çalışırlar. Çocukların tanıma amaçlı olarak her şeyi ellemeleri, anne babaları tarafından desteklenirse çocuğun özerklik duygusu gelişecektir.

Çocukların tanıma amaçlı olarak ellerine almaya çalıştıkları şeylerin anne babaları tarafından evi karıştırma olarak algılanıp “Onu elleme, yapma, etme…” denerek çocukların özerklik duyguları engellenirse, çocukların utangaçlık ve şüphe duyma duyguları gelişecektir.

Bu dönemi sağlıklı geçiren çocuklar, ileride kendi ayakları üzerinde duran, kendi kararlarını verebilen, bağımsız bir kişilik geliştirmiş olacaklardır. Bu dönem sağlıklı bir şekilde geçirilmezse yani özerkliği desteklenmeyip davranışlarından dolayı eleştirilip, her şeyine karışılırsa bu çocuklar, utangaç ve şüpheci birer kişi olacaktır. Bunun sonucunda da çocuk ileride toplum içine karışmaktan kaçınan, toplumla iletişime geçemeyen, kendi kabuğuna çekilen, yalnız kimseler olacaktır.