'Ahşap Yapılar Yerine Yüksek Katlı Binalar Yaparak Farklılık Oluşturamazsınız'

Osmanlı ahşap mimarisinin en gözde iki merkezi olan Sultanahmet ve Zeyrek bölgesi için uzmanlardan dikkat çeken uyarılar geldi. Bir tarafta Suriyeli sığınmacılar, diğer yanda güncel yaşam şartları bu dünya kültür mirası üzerinde ciddi baskı oluşturuyor. “Mısırın piramitleri, Çin’in imparatorluk sarayı, zigguratlar ne kadar dünya insanlığı için değerli ise Zeyrek’teki ahşap yapılar da insanlık için değerlidir.” diyen Yüksek Mimar Şimşek Deniz, “Bu yapılar aynı zamanda şehrin karakterini ortaya koyuyor. Siz de bu kimlik ve evlerinizde dünyada bir değer ifade ediyorsunuz. Yoksa yüksek katlı apartmanlarla siz hiçbir farklılık ortaya koyamazsınız.” uyarısında bulundu.

Dünyanın nadide kültür örneklerinden biri olan Osmanlı’daki ahşap yaşamı İstanbul’da ayakta kalma mücadelesi veriyor. UNESCO tarafından da dünya kültür mirası listesine alınan Zeyrek bölgesi bu alanlardan biri. Türkiye’de sit alanı anlayışı 1970’lerden sonra başlıyor. Bu tarihe kadar pek çok tarihi eser ve ahşap yapı kaybolup gitti. Uzmanlar 1985 yılında dünya kültür mirası listesine giren bu bölgeler için aynı akıbetin yaşanmasından tedirginlik duyuyor. Çünkü hem betonlaşan şehir yaşamı, hem de İstanbul’un göç ve sığınmacı toplayan yapısı bu miras üzerinde tehdit unsuru oluşturuyor.

Sabahattin Zaim Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Görevlisi ve aynı zamanda Fatih bölgesindeki pek çok ahşap yapının restorasyonunu yapan Yüksek Mimar Şimşek Deniz, ahşap yaşam şeklinin dünyada İstanbul’a has bir uygulama olduğunu ve bunun korunması için elden gelen bütün gayretin gösterilmesi gerektiğine işaret etti. Şimşek, “Mısırın piramitleri, Çin’in imparatorluk sarayı, yasak kenti, zigguratlar ne kadar dünya insanlığı için değerli ise Zeyrek’teki ahşap yapılar da dünya insanlığı için değerlidir." dedi.

RESTORASYON YETMEZ

Şehir yaşamı içinde ahşap yapılarda yaşamın zorlaştığını belirten Deniz, "Ahşap yapıda yaşam zor. Ahşap yapının periyodik olarak güçlendirilmesi, yenileştirilmesi, bakımının yapılması gerekiyor. Taşıyıcı ya da bağdadi sistemindeki, doğramalardaki aksaklıklara mutlaka periyodik olarak müdahale edilmesi gerekiyor.” dedi. Bazı durumlarda küçük hasarların önü alınamaz şekilde büyüyerek yapıyı tehdit ettiğini söyleyen Deniz, 1800-1840 yıllarında yapıldığı belirtilen Zeyrek bölgesi evleri için dikkat çeken bir öneride bulundu. Deniz, “Buradaki yaşam standartlarının daha da yükseltilmesi gerekir. Ayrıca Süleymaniye, Zeyrek gibi bölgelere biraz daha eğitim, kültür ve sanat nitelikleri kazandırarak bu bölgeleri prestij bölgeleri haline getirilmesi gerekir. Zeyrek’te turist ilgisi çok az, bunun artırılması gerekir.” uyarısında bulundu.

Deniz'in üzerinde durduğu en önemli konulardan biri de ahşap tarihi yapıların çevresindeki beton yapılar konusu. Tarihi yapıları restore edip yeniden kazanmanın yadsınamaz önemde olduğunu ancak bunun karşısında beton tehlikesinin de hemen yanı başında olduğunu hatırlatan Deniz, “Çalışmalar güzel ama yaptıktan sonra bakıyorsunuz bu kadar değerli ahşap yapıların karşısında yüksek katlı apartmanlar görüyoruz. Bu uymuyor. Buranın o ahşap karakterine uymayan 1970’li yıllarda iki katlı binalar yıkılarak yerine yapılan 6 katlı apartmanlar. Bunların, ahşap yapının ortaya çıkarılması için bir kentsel yenileme, dönüşüm kapsamında buradaki betonarme yapıların kat adetleri insanlar mağdur edilmeden, hakları verilerek bu dönüşümün sağlanması şart.” ifadelerini kullandı.

'CİHANNÜMALAR TARİH OLDU'

Kent yaşamının ahşap üzerindeki olumsuz etkisini cihannüma örneğiyle açıklayan Deniz, “Bir çok sokakta bunlardan var. Orası bir panorama, seyir katı. Demek ki oradan insanlar bir deniz manzarası alıyordu. Ancak şimdilerde yapılan bu yüksek katlı betonarme yapılar nedeniyle bu seyirlik katlar işlevsiz hale geldi. Bu aslında İstanbul’un imarı ve kentsel dönüşüm açısından çok çarpıcı bir detay.” dedi.

Şehirlerin kendine has özelliklerinin korunması gerektiğini “Van’dan İzmir’e kadar bütün kentler birbirine benzemeye başladı. Çünkü her yerde yüksek katlı kooperatif tipi apartmanlaşmalar görüyoruz.” sözleriyle değerlendiren Deniz, “Mardin’in taş mimarisi, Süleymaniye Zeyrek’in ahşap mimarisi olmadıkça her şey birbirine benzemeye başladı. Demek ki kent merkezlerindeki bu yapılar aynı zamanda şehrin karakterini ortaya koyuyor. Siz de bu kimlik ve evlerinizde dünyada bir değer ifade ediyorsunuz. Yoksa yüksek katlı apartmanlarla siz hiçbir farklılık ortaya koyamazsınız." değerlendirmesinde bulundu.

'SÜLEYMANİYE’YE DİKKAT'

Süleymaniye evleri olarak kendine has bir mimarisi ve üslubu da barındıran bölge de Deniz'in dikkat çektiği alanlardan biri. Bölgedeki Suriyeliler ve asayiş konularına dikkat çeken Deniz, "Ahşap konut stokunun çok yoğun olduğu yerlerden biri de Sultanahmet. Ancak orada gece ve gündüz nüfus dengesi bozuldu. O Bölgede çok sayıda otel ve konaklama yerleri yapıldı. Daha çok turistlerin kaldığı, gündüz kullanılmayan gece kullanılan mahalle kültürünün ve mahalle sakinlerinin çekildiği yerler haline geldi bazı yerler hariç. Sultanahmet’in bazı kısımları maalesef hep otel alanları oldu. Bu otel ve pansiyonlar yapılırken yer yer yapının özgünlüğünde ve orijinal ölçülerinde sapmalar oldu. Süleymaniye'de de belediyenin güzel çalışmaları var. Ancak metruk yapılar da var. Son gördüğümde Suriye’den gelen göçmenlerin o bölgede kaldıklarını gördük. Orada da şu anda asayiş sorunları var. Zeyrek oraya nazaran daha sakin bir bölge. Umarım kısa zamanda bu iki alan kültür mirası olduğu için söylüyorum koruma açısından gerekli standartlara ulaşmış olur.” ifadesini kullandı.

CİHAN