Türkiye'nin 84 Yaşındaki İlk Mermer Fabrikası Turizme Kazandırılmayı Bekliyor

Balıkesir'in ada ilçesi Marmara'da bulunan Türkiye'nin ilk mermer fabrikası görenleri şaşırtıyor. 1930 yılında hizmete açılan fabrikada buharla çalışan birçok makine, yıllardır kullanılmamasına rağmen halen çalışır vaziyette. Adadaki bir koyda kurulu fabrikanın içinde liman, işçi koğuşları, yazıhaneler ve diğer binaların yanında mezarlık bile bulunuyor. Önündeki yıllardır kullanılmayan araçlar hurdaya dönerken fabrikanın turizme kazandırılması için çalışmalar devam ediyor.

Adını mermerden alan Marmara ilçesi, Türkiye'nin ilk mermer fabrikasına da evsahipliği yapıyor. Ülkenin en önemli mermer sahasının bulunduğu adada, tarih öncesi çağlardan kalma mermer ocakları halen çalışıyor. Marmara Denizi'nin güneybatısındaki bulunan ve Türkiye'nin ikinci büyük adası olan Marmara'da, 2 bin 500 yıldır mermer çıkarılıyor. Adada bulunan Türkiye'nin ilk mermer fabrikası da ilçenin en önemli tarihî eserleri arasında bulunuyor. Marmara Adalar Belediye Başkanı Süleyman Aksoy, fabrikanın yapımına 1912 yılında başlandığını, 1930 yılında hizmete girdiğini söyledi.

Türkiye'nin ilk mermer fabrikası olduğunu belirterek, "Şu anda sekiz tane, katrak olarak tabir ettiğimiz makine, bütün parçalarıyla çalışır vaziyette. Bu fabrika yaklaşık 20 yıl boyunca çalışmış ve Türkiye'nin her yerine buradan mermer gönderilmiş. Mermer sektöründe şu anda kullanılan makinelerin büyük kısmı, buradan esinlenilerek yapılmış. Burada zamanında makinelerin çalıştırılması için buhar kullanılmış, şu anda ise yeni nesil makinelerde elektrik kullanılıyor. Makineler yapıldığı zaman elektrik tasarrufu için buhar kullanılmış." dedi.

Kum katraklar kullanılarak mermerlerin kesildiğini ifade eden Başkan Aksoy, "Beş metreküplük bir taşı, o dönemin teknolojisiyle 10-15 günde kesip plaka haline getiriyorlarmış. Alan, tamamen mermerciliğe uygun şekilde hazırlanmış. Burada patronun evi, yazıhanesi, işçilerin koğuşu ve mezarlık bile bulunuyor. Bu fabrika, özel bir koyda inşa edilmiş. Burada bir liman dahi bulunuyor. Türkiye'nin ilk fabrikası, buradan her yere mermer sevkiyatı yapmış." diye konuştu.

Fabrikanın şu anda özel mülk olduğuna dikkat çeken Aksoy, aslına uygun olarak restore edilip turizme sunulması için defalarca girişimde bulunduklarını aktardı. Mermer sektöründeki herkesin tarihî fabrikayı görmek isteyeceğine işaret ederek, "Çünkü burada bir tarih var. İçerisindeki malzemeler, her an çalışacak gibi bekliyor ancak mal sahibi bir türlü bizimle anlaşma yoluna gitmedi. Gün geçtikçe çürümeye terkediyor. Maalesef elimizden bir şey gelmiyor, çünkü burası şahıs malı. İstanbul Mermer İhracatçıları Birliği'nden yetkililer de bu konuda bize yardımcı olabileceklerini söylediler fakat bu fabrikanın sahibini ikna edemedik. İnşallah bundan sonraki süreçte almanın yoluna gideceğiz." ifadelerini kullandı.

Ada sakinleri, işadamı Rahmi Koç'un da Saraylar Mahallesi'nin girişinde bulunan bir koyda kurulu fabrikanın müze yapılması için geçen yıllarda geldiğini belirterek, "Geçtiğimiz yıllarda Rahmi Koç, özel helikopteriyle buraya geldi. Tarihî mermer fabrikasını müze yapmak için burada incelemelerde bulundu ancak daha sonra duyduğumuza göre fabrikanın sahibi izin vermeyince öylece kaldı." dedi. CİHAN