Toplum tarafından titizlik hastalığı olarak bilinen Saplantı-Zorlantı, psikolojide; “Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu” olarak ifade edilmektedir.

 Obsesif; istenmeden bilince gelen ve sürekli tekrarlanan saplantılı düşünceler iken, kompulsif ise; istenmeyen düşünceleri kovmak için yinelenerek yapılan hareketlerdir.

Başka bir ifadeyle kişinin iradesi dışında olan ve engelleyemediği düşünce yoğunluğudur. Kişinin bu davranışı istendik dışı bir olaydır. Kişi düşüncesinin saçma olduğunu bilmesine rağmen bunu engelleyemez. Engellemeye çalıştıkça, istenmeyen düşünceler daha şiddetli olarak gelir. Bunun sonucunda ise kişi rahatlama adına istenmeyen hareketleri yapar.

Genellikle 18-25 yaşlarında belirgin olarak kendini gösteren bu hastalık, tedavi edilmediği sürece ileri yaşlarda etkisini artırarak devam eder.

Titizlik hastalığı kültürden kültüre değişkenlik göstermekle beraber bizim kültürümüzde daha çok kadınlarda görülmektedir. Yaşam tarzlarından dolayı şehirde yaşayan kadınlarda kırsal kesimde yaşayan kadınlara nazaran daha fazla görülmektedir. Yine bu hastalık, sosyoekonomik ve sosyokültürel seviyesi yüksek ailelerle; “günahtır”, “ayıptır” kelimelerini fazla kullanan ailelerde daha da çok görülmektedir.

En çok görülen saplantılı düşünceler:

Ocağı, kapıyı, pencereyi kapattım mı?

Kapıyı, arabayı kilitledim mi?

En küçük bir ağrıda, kanser miyim?

Bunların yanında namazın rekâtlarını karıştırma, abdest alırken uzuvları fazla yıkama düşüncesi, olumsuz düşünceler için sürekli tövbe tövbe deme, tabela ve araba plakalarını okuma, apartmanların kaç kat olduğunu sayma gibi düşünceleri sayabiliriz.

Zorlantılı hareketler:

En küçük su sıçratmalarda üzerini değiştirme,

Gelen misafirden sonra evi baştan aşağı temizleme,

Simetriye aşırı önem verme adına eşyaları belirli düzene göre yerleştirme,

Düzelttikleri bozulur diye kimseye dokundurtmama,

Kapı kolları, para gibi insanların ortak kullandıkları şeylere dokununca elleri aşırı şekilde yıkama,

Banyoda belli sayıda sabunlanmadan çıkamama,

Abdest uzuvlarını sünnet olandan fazla yıkama gibi hareketleri sayabiliriz.

Titiz İnsanların En Belirgin Özellikleri:

Titiz insanlar, ilişkilerinde kuralcı ve kusursuzluk adına aşırı kontrolcüdürler. Konuşmalarında sözcükleri seçerek konuşma ve ayrıntıcılık belirgindir. Düzgün ve kibar konuşmak kadar o derecede insanlara saygıları vardır.

Simetriye önem vermekle beraber yaptıkları işlerde hata olur korkusuyla tekrar tekrar gözden geçirme, ileride lazım olur diye bir şeyleri biriktirme davranışları görülür.

Elleri kirli olmadığı halde defalarca yıkama, banyodan bir saatten önce çıkamama gibi özellikleri vardır.

Eve kimse gelmese de temiz olan evi, her sabah defalarca silip süpürme, aradığı şeyi bulamama korkusuna bağlı olarak her şeyin yerli yerinde olmasını isteme ve evdeki eşyalara kimsenin dokunmasına izin vermeme gibi kişiliğe sahiptirler.

Gördüğü her arabanın plakasını okumaya çalışma, apartmanların kaç kat olduğunu sayma, levhaları okumaktan kendini alamama gibi davranışları bulunmaktadır.

(Devam Edecek)