Tek çare üretimin artırılması

Üretim azlığı ve hava şartlarından etkilenen üretim nedeniyle domates, biber, soğan, patates gibi ürünler fahiş fiyatlara satılıyor. Yetkililer ise üretim planlaması ve çiftçinin yaşadığı problemler ile ilgilenmek yerine sorunu algı operasyonları ile örtbas etmeye çalışıyor. Bazı basın yayın organları ile, “Komisyoncular ve bazı marketlerin oyunu” olarak lanse edilen fiyat artışlarının sebebinin ise üretim azlığı, yaşanan afetler ve girdi maliyetlerindeki ciddi artışlar olduğu öğrenildi. Yaşanan fiyat artışları sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan “Tanzim satış” alternatifini değerlendiren bazı belediyeler satış noktalarını açtı. İstanbul, Ankara gibi şehirlerde açılan tanzim satış noktalarından ucuz sebze almak isteyen vatandaşlar uzun kuyruklar oluşturdu. Oluşan tablo, 1970’li yıllardaki kuyrukları hatırlattı. Tanzim satış noktalarında domates, biber, çarliston biber, soğan, patlıcan, ıspanak, salatalık, kabak ve patates gibi ürünler satışa sunuldu. Vatandaşlar bu ürünlerden en fazla üçer kilo alabiliyor.

FİYATLAR HAVADAN ZATEN DÜŞECEK

Konya Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Adnan Pirinç tanzim satış noktalarını ve Konya’da bu noktaların açılıp açılmayacağı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Uğur İbrahim Altay’ın geçtiğimiz gün AVM yöneticileri, hal yöneticileri ve pazarcıların temsilcileri ile yaptığı toplantıla da dernek olarak katıldıklarını ifade eden Pirinç, “Bakalım, gerek duyulursa öyle bir çalışma Konya’da da yapılır. Zaten fiyatlar süratle düşer, havalar iyileşiyor. Güneş açtı, fırtına kalmadı. Bugünlerden sonra sanırım zaten pazarın ateşi düşer” dedi.

KOMİSYONCUNUN ALACAĞI ORAN BELLİ ZATEN

Yaşanan fiyat artışlarının sebeplerini de değerlendiren Pirinç, şöyle konuştu: “Komisyoncuların yasaya göre alacağı komisyon tutarı belli; yüzde 8. Bundan fazlasını alamaz. Bunun da yüzde 2’si stopaja, 1-2’si de kurumsal vergiler ve işçilik masraflarına gider. Arkadaşlarımız yüzde 4-5 ile çalışıyor. Fiyat artışlarında bunun çok etkili olduğunu düşünmüyorum. Sanıyorum yanlış anlaşılma var. Fiyatların yükselmesi sebze meyve akışının olmayışından. Üretimin artması lazım ki fiyatlar düşsün. Üretim az. Üretimin kontrol altına alınması lazım. Planlama yapılmalı. Artık 2012’de çıkan yasa ile ticaretin önü açıldı. Herkes üreticiden alıp satış yapabiliyor. Komisyoncular hallerde. Hallerin ise pazar payı yüzde 25 veya 30. Burada tek haller bu işte suçlu demek haksızlık olur. Yüzde 70 üretici istediği gibi malını satabilir. İşe geniş bakmak lazım.”

BASKINLA FİYATLAR DÜZELMEZ

Pirinç, konuşmasının devamında şu ifadelere yer verdi: “Antalya halinden paketlenmiş, işçilik geçmiş bir ürün, İstanbul’a 1 lira 10 kuruş masrafı olur. Konya’ya ise bu 80 kuruştur. Üretimi artırmak, girdi maliyetlerini düşürmek, küçük ve orta ölçekli satıcıları destekleyici işlerin yapılması lazım.  Tanzim satış noktaları dengeyi bozacaktır. Ama fiyatlar zaten iniş sürecine girdiği için fiyatlar tanzim satış noktalarının da altına inebilir. Tanzim noktaları fiyatların inmesi için geçici bir çözüm. Sürekli olacağını zannetmiyorum. Çünkü ekonomiye de ters. Serbest piyasa ekonomisinde kamunun fiyat belirlemesi ekonominin akışına ters. Zabıta kontrolü ile, repo basma ile fiyat belirlenmez. Geniş kapsamlı masaya yatırılarak, üretim planlaması yapılmalı. Seçimlerden sonra iyi bir hal yasası bekliyoruz.”

HÂLİD ŞEN