Selman-ı Pak mevkii, Bağdat’ın güneyine 32 km uzaklıktaki bir mevkidir. Asıl adı Cresiphon’dur. Bu mevki, Osmanlılar tarafından Selman-ı Pak olarak isimlendirildiğinden dolayı bu mevkide kazanılan zafere Selman-ı Pak zaferi denmiştir.

Kûtu’l-Amâre’den önce Selman-ı Pak zaferi, ardından Kûtu’l-Amâre zaferi gerçekleşmiştir. Bu vesile ile Kûtu’l-Amâre zaferinin kahramanı Halil Paşa’yı az da olsa tanımıştık. Selman-ı Pak zaferini kazanan ve Kûtu’l-Amâre’nin de gizli kahramanı olan Nurettin Paşa’yı da tanımamızda fayda vardır.

Önce Selman-ı Pak ve Kûtu’l-Amâre hezimetini tadan İngiliz birliklerine komuta eden Townshend hakkında kısaca bilgi verelim; Townshend, ilk olarak Kraliyet deniz Hafif Piyade sınıfında görev almıştı; fakat kara ordusuna geçiş yaptı. Sudan ve Mısır’da görev aldı. Chitral Kalesi’ndeki (Pakistan’daki İngiliz Garnizonu) savunmasından dolayı 1985’te kendisine CB nişanı verildi. Buna ek olarak, 1898’de Mehdi’ye karşı Kitchener’in seferindeki rolü dolayısıyla DSO aldı. İngiltere’nin savaş ilan etmesiyle Nisan 1915’te 6. Hint Tümeni’ne komuta etme vazifesi verildi. Pek çok zafer kazandı. 24 Kasım 1915’e kadar Bağdat’a girmesi emredildi. Başarılı olamadı. Selman-ı Pak’taki mağlubiyetinin ardından Kûtu’l-Amâre’de kuşatıldı. Nisan 1916’da teslim oldu ve askerleriyle esir edildi.

Townshend, 1918’de Mondros’ta Osmanlı’yla ateşkes antlaşması görüşmelerine destek verdi; fakat askerlerinin kötü muameleyle ilgili haberler yayıldıkça itibarı sarsıldı ve 1924’te öldü.

Gelelim Osmanlı Paşası Nurettin Paşa’ya. Bu Paşa sakallıydı. Askeri Lise’den sonra 1893’te Harp okulunu bitirip 20 yaşında mülazım-ı sâni (teğmen) rütbesiyle kıta görevine başladı. 1902’de Makedonya’daki Bulgar eşkıyalık faaliyetlerini ortadan kaldırma harekâtında görev yaptı. 1911’de Yemen’de çıkan ayaklanmayı bastırmakla görevlendirildi. 2. Balkan savaşına iştirak etti. Edirne’nin geri alınışında önemli rol oynadı bu başarılıları emsallerinin önünde yer almasını sağladı. Irak Cephesi’nde Selman-ı Pak zaferini kazandı. Güney sahillerindeki 20 adada Osmanlı hâkimiyetini sağladı. Ege bölgesinde Müslüman halkı Rumlara karşı teşkilatlandırdı. 9 Eylül’de İzmir’e giren ilk ordu komutanı oydu. Şapka kanununa itiraz ettiği için meclis’ten dışlandı.

Sakallı Nurettin Paşa, Milli Mücadele’de Anadolu’ya geçerek Ankara’da Mustafa Kemal ile görüşmüş ancak kendisine uygun bir görev teklif edilmediğinden damatlarının memleketi olan Kastamonu / Taşköprü’de vazifesiz olarak ikamet etmiştir. Eşi İstanbul’da ve İtilaf devletlerinin baskısı altında bulunan Paşa maaşı da olmadığı için ağır geçim sıkıntısı çekmiştir.

 Sonuç olarak diyoruz ki, gizli kahramanlarımız teker teker çıkartılarak milletimize tanıtılmalı, bunları ömürlerinin sonlarında bu şekilde açlığa mahkûm eden resmi ideolojiden hukuk çerçevesinde hesap sorulmalı ve iade-i itibar sağlanmalı. Hoşça kalın.

Kaynak: Derin Tarih Dergisi Nisan 2016