Protestolu Senet Sayısında Dikkat Çekici Artış

Protestolu senet sayısı yeniden 2008 yılında patlak veren küresel kriz sonrası seviyelerine ulaştı. Merkez Bankası ve Bankalar Birliği’nin verilerine göre 2009 yılında protestolu senet sayısı 1,6 milyona çıkarken, bunların karşılığı 7,7 milyar lirayı aşmıştı. 2010 ve 2011’de sırasıyla protestolu senet sayısı önce 1,2 milyon, sonra 918 bine geriledi, karşılıkları da 5,7 milyardan 4,9 milyara indi. Ancak rakamlar 2012’den sonra yine artmaya başladı. Önce protestolu senet sayısı 1 milyonun üzerine çıktı, parasal değerleri de 7 milyar liraya tırmandı. Geçen senenin ilk 6 ayında da 441 bin 931 olan protestolu senet sayısı 2014’ün aynı döneminde 40 bin arttı ve 482 bin 817’yi buldu.

Ekonomi yönetimi ekonomiyi soğutmak amacıyla 2012'de bazı tedbirler almıştı. Ayrıca tüketimi frenlemek amacıyla geçen sene banka kredilerinde düzenlemeye gitmiş, bu çerçevede kredi kartlarına takside büyük sınırlama getirilmişti. Ardından senetle satışların patladığı ile ilgili değerlendirmeler gelmişti. Merkez Bankası ve Türkiye Bankalar Birliği’nin verileri özellikle protestolu senetlerdeki artışı gözler önüne seriyor. Cihan’ın her iki kurumun verilerinden derlediği bilgilere göre protestolu senet sayısı küresel krizin patlak verdiği 2008'de yaşananların ekonomiye yansımalarının görüldüğü 2009 verileriyle neredeyse aynı.

ABD ve Avrupa ekonomilerinin bunalıma girdiği Türkiye’nin de bu durumdan etkilendiği 2009’da 1 milyon 599 bin 917 olan protestolu senet sayısı sonraki yıllarda yavaş da olsa geriledi. 2010’da 1 milyon 216 bin 173’e, 2011’de 918 bin 978’e indi. Ancak rakamlar 2012'ye gelinmesiyle birlikte yeniden artışa geçti ve 1 milyon 74 bin 730’e çıktı. 2013’te de 1 milyon 91 bin 906’yı gördü. Protestolu senetlerin sayıları ile tutarları da paralel seyretti. 2009’da 7 milyar 771 milyon 278 bin 563 lira olan bu senetlerin karşılığı, 2010’da 5 milyar 768 milyon 822 bin 845 liraya, 2011’de 4 milyar 902 milyon 275 bin 117 liraya geriledi. Ama 2012’de 6 milyar 949 milyon 204 bin 448 liraya, 2013’te 7 milyar 494 milyon 226 bin 684 liraya yükseldi. Ödenmeyen ve protestolara konu olan senetlerin artış eğilimi bu yılın ilk 6 ayında da devam etti. Bu senetlerin sayısı 482 bin 817’ye, karşılığı 3 milyar 599 milyon 265 bin 22 liraya dayandı. Geçen senenin aynı döneminde bu rakamlar sırası ile 441 bin 931 ve 3 milyar 10 milyon 385 bin 389 lira idi.

Protestolu senet miktarında birinciliği 67 bin 193 ile İstanbul elde etti. Onu 34 bin 688 ile Ankara, 20 bin 964 ile İzmir, 15 bin 499 ile Konya, 13 bin 558 ile Antalya, 13 bin 547 ile Bursa, 6 bin 830 ile Kocaeli takip etti.

KARŞILIKSIZ ÇEK TUTARI 14,1 MİLYAR LİRA

Ödenmeyen ya da karşılığı olmayan çek sayısı ile karşılığında ise aksi bir durum söz konusu. Ödenmeyen çeklerin sayısındaki azalmaya rağmen, ödenmeyen tutar bir hayli artış göstermiş durumda. 2009’da 1 milyon 651 bin 880 olan karşılıksız çek sayısı, 2010’da 778 bin 806, 2011’de 515 bin 915'e indi. Karşılıksız çekteki trend de protestolu senetlerdeki gibi 2012'den sonra tersine döndü. Sayı 2012’de 800 bin 59’a tırmandı ancak 2013’te 611 bin 345’e indi. Karşılıksız çeklerin toplam tutarı 2009’da 15 milyar 583 milyon 860 bin 806 lira iken, 2010’da 8 milyar 476 milyon 250 bin 304 liraya geriledi. 2011’de ise tekrar artışa geçerek 8 milyar 550 milyon 690 bin 78 liraya çıktı. 2012’de ise iki kat artışla 16 milyar 217 milyon 436 bin 911 lirayı buldu. 2013’te ise nisbeten geriledi ve 14 milyar 119 milyon 434 bin 104 lirada kaldı. Geçen senenin ilk 6 ayında 305 bin 571 çek karşılıksız çıkarken, tutar 7 milyar 46 milyon 315 bin 859 lira idi. Bu yılın ilk 6 ayında ise karşılıksız çek sayısı 246 bin 860, karşılığı 6 milyar 707 milyon 81 bin 924 lira oldu.

Protestolu senet sayısının yıllara göre değişimi şöyle:

Sene Protestolu Senet Sayısı Protestolu Senet Tutarı (TL)

2009 1.599.957 7.771.278.563

2010 1.216.173 5.768.822.845

2011 918.978 4.902.275.117

2012 1.074.730 6.949.204.448

2013 1.091.906 7.494.226.684

Karşılıksız çek sayısının yıllara göre dağılımı şöyle:

Sene Karşılıksız Çek Sayısı Karşılıksız Çek Tutarı (TL)

2009 1.651.880 15.583.860,806

2010 778.806 8.476.250.304

2011 515.915 8.550.690.078