Gonya’yı biliyoruz da Hanya neyin nesi, neresi?

Hatta sıkı durun belki Gonya’yı da bilmiyoruz.

Niye derseniz bu deyimde geçen Gonya bizim bildiğimiz Gonya mı değil mi bilmem.

Peki bizim bilmediğimiz başka bir Gonya daha mı var derseniz, gelin şöyle bi açalım mevzuyu:

Akdeniz’le Ege Denizi’nin kesiştiği yerde “Girit” diye bir ada var biliyorsunuz. Girit’i Ege’den sayarsak, Ege’deki adaların en büyüğü;  Akdeniz’den sayarsak, Kıbrıs gibi büyük adalardan biri.

Akdeniz ise tarih boyunca stratejik önemi dolayısıyla “Akdeniz’e hakim olmak”, “Akdeniz’i Türk gölü yapmak” gibi deyimleri söyleten önemli bir deniz.

 Tarih boyunca Akdeniz’e hakim olmak isteyen herkes Kıbrıs’la beraber bu Girit adasını da hedefine almış ve Doğu Roma’dan Araplara, Venedik’ten Osmanlı’ya ve Yunan’a kadar herkes buraya göz dikip zaman zaman da hakim olmuş.

Osmanlı 1645 senesinde Girit’i fethetmek istemiş ama öyle kolayca da alamamış. Taa 1669’da yıllar sonra Hanya’yı Gonya’yı görerek ancak alabilmiş. 1912 senesine kadar 250 sene civarında adayı elinde tutmuş. Şu an ise bir Yunan adası.

Osmanlı zamanında adaya camiler yapılmış, aynı zamanda çok sayıda hanlar da var. Bu “han”lardan dolayı adanın bir şehrine Rumca “Hanlar” anlamına gelen “Hanya” ismi verilmiş. Hanya’ya bir de Mevlevi Dergahı açılmış.

 İşte Girit adasında 3-5 önemli şehirden birinin adı “Hanya”dır. Deniz yoluyla adaya gelip bu Hanya’ya ulaşmak için ise köşede küçük bir köy var. O köyü geçmeden Hanya’ya ulaşılamıyor. Buranın adı da “köşe” anlamına gelen “Gönye.”  İşbu “Gönye”kelimesi çoğu kelimenin başına geldiği gibi biraz bozularak “Gonya” olmuş ve şu an “Gonya” olarak anılıyor.

Bir insan Girit’e girmek için Hanya’yı, Hanya’dan önce de Gonya’yı görüyor.

Bazı rivayetler daha var ama doğru mu yanlış mı bunları tarihçilerin araştırması lazım:

Osmanlı’da Girit adası ve özellikle Hanya şehri sürgün merkezi olarak kullanılmış. Hatta Konya’dan baş kaldıran bazı isyankarlar “Sen görürsün Hanya’yı Gonya’yı” diye tehdit edilerek Konya’dan ta Girit’teki Hanya’ya sürgün edilmiş.

Eskiden böyle adalara sürgün edilmek oldukça yaygın bir ceza şekli imiş. Mesela Şair Namık Kemal için de önce Girit’e sürgün kararı çıkarıldığı, daha sonra Midilli ve Kıbrıs’ta sürgün hayatı yaşadığı meşhurdur.

Şimdi anladık mı Hanya’yı Gonya’yı?

Zeyl: Selçuklu ilçemizde Şeker Murat taraflarında bir “Girit” sokağı var. Aslı faslı nedir? Bir de Kıbrıs-Lefkoşe yakınlarında “Gönyeli” isminde bir kasaba, Afrika’da da “Kenya” diye bir ülke var. Acaba buraların Gonya, Gonyalı ile bir alakası var mı?  Bir bilen varsa söylesin de biz de öğrenelim.