Çin: Uygur Profesör Tohti, ‘’ayrılıkçı’’ Faaliyetlere Girişti

Çin, geçtiğimiz günlerde gözaltına alınan ve kendisinden haber alınamayan Uygur asıllı Profesör İlham Tohti’nin ‘’ayrılıkçı aktivitelere’’ karıştığını açıkladı.

Çin polisi, Pekin’in, Şincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’ne yönelik siyasetini eleştirmekten gözaltına alındıktan sonra nerede olduğu bilinmeyen ünlü akademisyen Tohti’nin, kendi liderliğinde ayrılıkçı bir grup kurup, kendi kimliği kisvesi altında bölücü faaliyetler yaptığını iddia etti.

Resmi Xinhua ajansının haberine göre, Şincan polisi, Çin’in Twitter'i olarak bilinen Weibo’daki resmi hesabından yaptığı açıklamada, Tohti’nin, yurt dışındaki Doğu Türkistan ayrılıkçı güçleriyle gizlice anlaştığı ve interneti Uygur bölgesinin bağımsızlığını savunmak için kullandığı, hocalık yaptığı sınıfların avantajından yararlanarak, hükümeti devirmeye teşvik ettiği ileri sürüldü.

Açıklamada ayrıca, Tohti’nin bir internet sitesi kurduğu, takipçilerinin yardımıyla söz konusu sitesinden söylenti, çarpıtma, bazı olayları abartma, etnik nefreti kışkırtma, bölücülüğü yayma, Şincan’ın bağımsızlığını savunma ve bölücü faaliyetler yaptığı da iddia edildi.

Açıklamada, ‘’Uygur profesörün ayrıca derslerde açık bir şekilde şiddet kullanımını ve Çin’in bir zamanlar Japon işgalcilerine karşı geldiği gibi Uygurların da hükümete karşı olmaları gerektiğini savunduğu’’ kaydedildi.

Açıklamada Tohti’ye , bazı ‘’terörist’’ saldırıları gerçekleştirenleri kahraman diye nitelediği, öğrencilerine ülkeden ve hükümetten nefret etmeyi ve hükümeti devirmeyi teşvik ettiği suçlamaları da yöneltildi.
Xinhua’nın haberinde ayrıca, polisin titiz çalışmasının ardından Tohti’nin ‘’bölücü faaliyetlerine’’ ilişkin somut deliller ele geçirdiği belirtildi ve Uygur profesör davasının sürdüğü ifade edildi.

Haberde Tohti’nin nerede olduğuna ilişkin bir bilgi yer almadı.

TOHTİ KİMDİR?

Ünlü ekonomist Tohti, Uygurların haklarını savunan bir akademisyen olarak biliniyor. Medyaya yansıyan bilgilere göre, Şincan ve Pekin’den gelen yaklaşık 30 polis, Tohti’nin evine gelerek kendisini sebep belirtmeksizin gözaltına almış ve bilgisayarı ve kitaplarına da el koymuştu.

1969 yılında Şincan’ın Artux bölgesinde doğan Tohti, yüksek öğrenimini gördüğü Pekin’deki Merkezi Milliyetler Üniversitesi’nde (Minzu Üniversitesi) etnik azınlık çalışmalarında uzmanlaşmış bir ekonomi profesörü olarak görev yapıyordu. Tohti, 2006’da Çince ve Uygurca yayım yapan ve sosyal meselelerin tartışıldığı bir internet sitesi kurmuş, ancak 2008’in ortalarında yetkililer tarafından kapatılmıştı.

Tohti, 5 Temmuz 2009’da Şincan’ın merkezi Urumçi’de çıkan ve resmi rakamlara göre yüzlerce kişinin öldüğü Uygur-Han Çinlisi çatışmasından hemen sonra yaptığı eleştirilerden dolayı tutuklanmış, daha sonra serbest bırakılmıştı.

Ünlü ekonomist, 2009’da Özgür Asya radyosuna verdiği röportajında, Çin’in, iç kesimlerden Uygur bölgesine insan göçü ile genç Uygur kızların Çin’in doğusuna iş bulmak için gönderilmesi politikasını eleştirmişti. Tohti ayrıca aynı yıl, Şincan’ın valisi Nur Bekri’yi, Uygurları koruyup kollamak yerine, sürekli 1984 Bölgesel Etnik Özerklik Kanunu’nun katı olarak yorumlama çağrısı ve bölgenin istikrar ve güvenliğine vurgu yapmasını eleştirmişti. Uygur profesör, bu eleştirinin ardından ‘’bölücülük’’ suçlamasıyla gözaltına alınmış, ABD Başkanı Barack Obama’nın Çin’e baskıları sonucu diğer iki Çinli muhalifle birlikte 23 Ağustos 2009’da serbest kalmıştı. CİHAN