Alman Kütüphanelerinde Osmanlı'ya Ait Eserler Gün Yüzüne Çıkarılacak

Almanya’daki kütüphanelerde varlığından kimsenin haberinin olmadığı Osmanlı’ya ve İslam coğrafyasında daha önceki dönemlere ait binlerce el yazması eser bulunuyor.

Göttingen Bilim Akademisi bu ‘saklı hazine’yi ortaya çıkarıp tasnif etmek için bir proje başlattı. 1958 yılında başlayan ‘Almanya’daki Şark El Yazması Eserlerin Tasnifi’ başlığını taşıyan uzun vadeli proje kapsamında gerçekleşen çalışma ile kütüphanelerde adeta gömülü vaziyette bulunan Türkçe, Arapça ve Farsça yaklaşık 7 bin eser gün yüzüne çıkarılacak.

Prof. Dr. Tilman Seidensticker, “Hedefimiz, bu zamana kadar kataloglaştırılmamış şarki eserleri tespit etmek ve dijital ortamda araştırmacıların hizmetine sunmak.” dedi.

Alman kütüphanelerindeki İslam coğrafyasına ait eserlerin sayısının daha yüksek olduğu biliniyor. Örneğin Gotha Araştırma Kütüphanesi’nde 9. yüzyıldan bir Kur’an-ı Kerim, Berlin Devlet Kütüphanesi’nde 42 bin el yazması eser, Bavyera Devlet Kütüphanesi’nde ise 17 bin eser bulunuyor.

Eserlerin bazıları Jasper Ulrich Seetzen gibi araştırmacıların Suriye veya Mısır’a yaptıkları araştırma gezilerinde satın aldıkları eserlerden oluşuyor, bazıları ise ‘Türk Savaşları’ olarak nitelendirilen Osmanlı ve Avrupa arasında geçen savaşlarda ele geçirilmiş.

Arapça eserlerde çok fazla farklı bilginin olmadığını söyleyen Seidensticker “Eserlerde bazen farklı bilgilerin olması bilimsel verilere katkıda bulunuyor.” dedi. Kimi eserlerde ek not bulunduğunu söyleyen araştırmacı, böylelikle eseri kaleme alan kişinin bir eseri tekrar yazarken hangi değişiklikleri yapmış olduğunu öğrenmenin mümkün olduğunu söyledi.

Bazen yeni bilgilere de ulaştıklarını söyleyen Seidensticker, örnek olarak bir kitaptan 1860′lı yıllarda İstanbullu bir imamın Afrika seyahati esnasında beklenmedik bir fırtına nedeniyle Brezilya’da karaya çıkmasını ve orada Müslümanlarla karşılaşmasını öğrendiklerini anlattı. Uzmanlar bunu İslam’ın o yıllarda da Güney Amerika’da bilindiğinin önemli bir kanıtı olduğunu söylüyor.

Araştırma heyetinin başına getirilen Seidensticker, şimdiye kadar ilgili devletlerin yetkilileri tarafından eserlere ulaşmak için herhangi bir girişimde bulunulmadığını, ancak birkaç bilim adamının böyle bir talebinin olduğunu söyledi.

Araştırmada İran ve Türkiye’den de uzmanlar bulunmakla birlikte çoğunluğu Almanlar oluşturuyor.

Kataloglamanın 2022 yılına kadar süreceğini tahmin eden Seidenstikcer, 2015 yılına kadar devletin maddi desteğiyle çalışacaklarını, daha sonra desteklenip desteklenmeyeceklerini bu yıl içinde öğreneceklerini açıkladı. Bununla birlikte Seidensticker, çalışmanın 2016 ila 2022 yılları arasında tamamlanabilmesi için proje süresinin uzatılması yönünde uğraş verdiğini dile getirdi. CİHAN