Türkiye’de inşaat sektörü tüm konjektürel zorluklara karşın bölgesinde en yüksek potansiyelli pazarların başında gelmektedir.

6 şubat depremleri ardından başta deprem bölgesi olmak üzere yeniden inşa amacıyla artan faaliyetlerle birlikte sektör, yılın ilk üç çeyreğinde yeniden büyüme ivmesi kazanmıştır. Türkiye’de konut sektörünün büyüme hedefleri ile ilgili kısa bilgiden sonra Konya’da inşaat&Konut Sektörünün analiz edilmesi gerekmektedir.

İç Anadolu’nun ve tüm Türkiye’nin merkezinde yer alan ve toprakları dünyada 120 ülkeden daha büyük olan Konya, turizmden tarıma ve sanayiye kadar geniş yeteneklerle donatılmış kadim bir şehirdir.

6 şubat depremleri sonrası deprem kuşağından uzaktaki Konya’ya yönelik bir çok şehirden ciddi göç olduğu gibi, gelecekte Marmara odaklı sanayiinin desantralizasyonu doğrultusunda bu trendin güçlenerek sürmesi beklenmektedir.

Bu durum, Konya inşaat ve gayrimenkul piyasası üzerinde en belirleyici faktör olacaktır. Konya ilinde 2022 yılı sonunda inşaat faaliyeti yürüten 9.601, gayrimenkul satış ve pazarlama faaliyeti yürüten ise 1690 firma bulunmaktadır. İnşaat şirketlerinin sayısı 2018-2022 yılları arasında %54 artarken, gayrimenkul şirketlerinin sayısı ise %6.8 artmıştır. Türkiye’nin en dinamik konut piyasalarından biri olan Konya’da iki yıldır üst üste konut satışlarında gerileme söz konusudur.

Buna göre son 5 yılda konut satışları %24,9 gerilerken, sadece 2023 yılında ise konut satışları %24,7’lik bir kan kaybı yaşamıştır. Gevşek finansman ortamı sayesinde pandemi yılı olan 2020’de dahi konut satışları %7,5 artmış olup, konut kredilerindeki erişim zorluğu ve konut maliyetlerindeki artış, konut satışlarının düşmesindeki en temel nedenlerdendir.

Buna göre 2023 yılında Konya ili genelinde 25.998 adet konut satışı gerçeklemiştir. Bu aynı zamanda son 5 yılın en düşük seviyesini temsil etmektedir. Diğer yandan, son 5 yılda sıfır konut satışları %42.1 gerilerken, son yıl ise %31.6 düşmüştür. Pandemi yılı olan 2020’de bu kategoride dahi düşüş oranı %10.9 ile sınırlı kalmıştır. Buna göre 2023 yılında Konya ili genelinde 9.494 adet sıfır konut satışı gerçekleşmiştir. Bir önceki veri ile birleştirdiğimizde Konya ilinde 2020 yılından sonra ikinci el konutların önemli bir yatırım aracına dönüştüğü görülmektedir. Diğer yandan, satışların 2022 yılında yaklaşık %13’ü ipotekli satış kategorisindeyken, 2023 yılı sonunda bu oran %11’e kadar gerilemiştir.

2019 yılında Konya ilinde toplam satışlar içerisinde sıfır konut satışlarının payı %42.3 iken, 2023 yılı sonunda bu oran %33.9’a kadar gerilemiştir. Buna göre her üç konuttan ancak biri sıfır konut piyasasına konu olmaktadır. Bu durumu açıklayan bir diğer önemli desen ise inşaat maliyetlerindeki artış ışığında yeni konut arzındaki dramatik daralmadır. 2023 yılında konut satışı açısından Konya’nın ilçelerine bakıldığında, ilk üç sırada merkezdeki üç ilçe yani Selçuklu – Karatay- Meram gelmektedir.

Bu ilçelerdeki konut satışları, Konya’daki konut satışlarının % 87’sini oluşturmuştur. Oysa ki 2022 yılında bu üç ilçenin toplam satışlar içerisindeki payı % 73.9’unu oluşturmaktadır. Konut satışları bir önceki yıla göre kıyaslandığında, bu üç ilçe içinde en sert şekilde Selçuklu’da %-13.9 gerilerken, onu %-10.7 ile meram izlemiştir. Karatay’daki düşüş oranı ise %-1.24 ile sınırlı kalmıştır. Bir başka veriye göre ise, 2023 yılı sonunda Konya ilinde %4.1 düşüşle 4.826 adet bina için yapı ruhsatı alınmıştır. Bu bağlamda 2022 yılı son 6 yılın en yüksek seviyesini temsil ederken, 2023 yılında 2019 yılının %6.2 daha yukarısında kalındığı görülmektedir. Bununla birlikte aynı dönemde yapı ruhsatına göre daire sayısının ise son yıl %13.8, son 6 yılda ise %9.2 arttığı ve 24.736 adet daire için yapı ruhsatı alındığı tespit edilmiştir. Bu da daire başı metrajların küçüldüğü anlamına gelmektedir.

Konya’da inşaat sektörü firmalarının faaliyetlerini kısıtlayan faktörler incelendiğinde, aralık 2023 te firmaların %1.5’i materyal veya ekipman eksikliğini, %13’ü hava şartlarını, %5’i işgücü eksikliğini ve %42.5’i ise talep yetersizliğini neden göstermektedir. Diğer taraftan, söz konusu değerlendirmeler geçen yıla göre kıyaslandığında talep yetersizliğini ve hava şartlarını belirtenlerin oranı artarken, finansal kısıtları, işgücü eksikliğini ve materyal ve ekipman eksikliğini belirtenlerin oranı gerilemiştir.