Çiftçiler petrol devi Shell’i yendi

Hollanda’daki Lahey Sivil Suçlar Mahkemesi’nde dün gerçekleşen davada petrol devlerinden Shell, Nijer Delta’sında sebep olduğu çevresel felaket için suçlu bulundu. 2004’ten itibaren Shell’in petrol borularından sızan petrol nedeniyle 2008 yılında dört Nijeryalı balıkçı ve çiftçi ile birlikte Hollanda merkezli ‘Milieudefensie’ (Dünyanın Dostları) sivil toplum kuruluşu tarafından şirkete beş dava açılmıştı. Dün gerçekleşen duruşmada Shell, beş davadan birinde suçlu bulundu. Tüm sızıntıların sabotaj sonucu oluştuğu kararı verilirken, Shell’in 2004’te Goi ve 2005’te Oruma köylerinde gerçekleşen sabotajlarda gerekli önlemleri aldığı belirtilerek bu olaylara bağlı açılan dört dava düşürüldü.

Maymuncukla açtılar
Mahkeme Ikot Ada Udo köyünde 2006 ve 2007’de Shell’e ait vanaların sabotajında ise firmayı suçlu buldu. Bulgulara göre, “iki kez basitçe maymuncukla açılan” vanalar için Shell koruyucu önlem almadı. Lahey ayrıca, vananın sızıntıdan önce rahatlıkla korunabileceğini söyleyerek davanın sürdüğü 2010’a kadar bu konuda bir adım atmayan Shell’in suçlu olduğuna karar verdi.

Köyü için mahkemede hazır bulunan çiftçi Friday Akpan (52), “Hiç şaşırmadım çünkü mahkemenin doğru kararı vereceğinden emindim. Umarım Shell artık bir ders alır ve insanların yaşam alanını yok etmemeyi öğrenir” dedi. Shell Çevre Bölümü Başkan Yardımcısı Allard Castelein ise daha sonra yapılacak görüşmelerle belirlenecek tazminat tutarı için “Tazminatı ödeyeceğiz. Bu davayı kaybetmedik çünkü bir operasyon hatası değildi” diyerek firmayı savundu.            

Emsal karar
Dünyanın en zehirli dördüncü bölgesi olarak gösterilen ve son 50 yılda yaklaşık 10 milyon tondan fazla petrolün sızdığı delta, tarıma kullanılabilir alanları ile toplamda 90 bin kilometrekare. Bölgenin petrolden arındırılması için 30 yıldan fazla süre ve 1 milyar dolara ihtiyaç var. Yıllık geliri 1.8 milyar dolar olan Hollanda merkezli Shell’e karşı kazanılan davanın büyüklüğüne dikkat çekilirken emsal olabileceği belirtildi. Milieudefensie’nin kampanya lideri Geert Ritsema “Bu karar çokuluslu şirketlerin sebep olduğu çevresel kirlilikten etkilenen herkes için bir umut oldu. Kaybettiğimiz davalar için hala yargı yolu açık” dedi.

‘İstikrarsız bölgede başıboş bırakamaz’

Davada kilit rol oynayan Milieudefensie örgütü verilen kararın bir anlamda oldukça iyi bir gelişme olduğunu belirtirken düşürülen suçlamaları ise şu sözlerle eleştirdi: “Açıkça görülüyor ki bizim yargı sistemimiz firmaların bir yandan zarar verirken diğer yandan kâr sağlamalarına izin veriyor. Shell mahkemeyi birkaç bulanık fotoğraf ve düşük kalitede gösterilen videolarla ikna etti. Tüm sabotajlar gerçek olsa dahi böyle büyük bir petrol devi politik ve ekonomik istikrarın olmadığı Nijerya’da 7 bin kilometrelik boru hattını başıboş bırakamaz”