Tzob: Yaşlanmış Çay Bahçeleri Acilen Yenilenmeli

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, çaylıkların yenilenmesine yönelik çalışmaların başlamış olmasının sevindirici olduğunu bildirdi. Bayraktar, “Çaylıkların bir kısmı çoktan ekonomik ömrünü doldurmuştur. Yaşlanmış, verimden düşmüş, açılımlar nedeniyle bir örnekliği bozulmuş çay bahçelerinin yenilenmesi acilen tamamlanmalıdır.” dedi. Bayraktar, çaylıkların yenilemesi yapılırken üreticinin mağdur edilmemesi, desteklenmesi gerektiğini vurguladı.

Şemsi Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yüz binlerce insanın geçimini çaydan sağladığını, 2012 yılı verilerine göre 759 bin 25 dekar alanda 206 bin 724 üretici tarafından 1 milyon 250 bin ton yaş çay yaprağı üretildiğini, bu üretimden 124 bin 393 ton kuru çay elde edildiğini belirtti.

“ÇAY ÜRETİMİNDE DÜŞÜŞ BEKLENİYOR”

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2013 yılı birinci tahmin verilerine 1 milyon 250 bin ton olarak beklenen 2013 üretimin yüzde 10 ile yüzde 20 arasında daha düşük çıkacağının tahmin edildiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti: “Çayda ikinci sürgün dönemi olan Temmuz-Ağustos aylarında hava sıcaklıklarının aşırı yüksek olması sonucunda taze filizlerde meydana gelen yanmanın rekoltede düşüşe yol açarak üretimin 1 milyon tona kadar gerileyebileceği tahmin edilmektedir. Bu durum bu yıl yaşanan bir olumsuzluk olmakla birlikte, gelecek yıllarda çay rekoltesini, dolayısıyla çay üretimimizi derinden etkileyecek en önemli unsur ekonomik ömrünü tamamlamış çaylıklardır. Yaprağını dökmeyen çay bitkisi, doğada kendi haline bırakıldığında bir ağaç görünümü alarak yaklaşık 100 yıl yaşayabilmektedir. 4 yaşından itibaren ürün vermeye başlayan çay bitkisi, 10-15 yaşından sonra ekonomik verime ulaşır. Ekonomik verim yaşı işe 50-60 yıldır.”

“BUGÜN 759 BİN DEKAR ALANDA ÜRETİM YAPILIYOR”

1950 yılında 26 bin dekar olan çay üretim alanının, 1980 yılında 538 bin dekara ulaştığını, çay bahçelerinin her yıl 5’te 1 oranında budama kararının alındığı 1993 yılında ise 893 bin dekar alanda çay tarımı yapıldığını bildiren Bayraktar, “Budamanın yapılmaya başlandığı 1994 yılında 768 bin dekar alanda çay yetiştirilmiştir. Bugün ise 759 bin dekar alanda üretim yapılmaktadır.” dedi.

Çaylıkların bir kısmının çoktan ekonomik ömrünü doldururken, bir kısmının da ekonomik ömrünü tamlamasına az bir zaman kaldığını vurgulayan Bayraktar, şöyle devam etti: “Yaşlanmış, verimden düşmüş, açılımlar nedeniyle bir örnekliği bozulmuş çay bahçelerinin acilen yenilenmelidir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Mehdi Eker, 2013 yılı yaş çay yaprağı alım fiyatlarını açıklarken, ‘Çaylıkların Yenilenmesi Projesi’nin başlatıldığını duyurdu. Çaylıkların yenilenmesine yönelik çalışmaların başlamış olması sevindiricidir. Çay üretimimizin sekteye uğramaması bakımından, çalışmalar hızlandırılarak, yaşlanmış çay ocakları, bir program dahilinde, Doğu Karadeniz bölgesi ekolojisine uygun üstün verim ve kaliteye sahip çeşitlerle vakit geçirilmeden yenilenmelidir.”

“ÇAYKUR’UN KOTASI DÜŞÜK”

Çay üreticilerinin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan birinin de Çay-Kur’un kota miktarlarının düşüklüğü olduğuna dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti: “Kota miktarının düşük olması yüzünden üreticilerimiz çayının önemli bir bölümünü özel sektöre satmak zorunda kalmaktadır. Özel sektöre ürün teslim eden üreticilerimize, teslim edilen yaş çay karşılığında, yüzde 25’den başlayarak yüzde 50’ye varan oranlarda, para yerine kuru çay verilmektedir. Böylece pazarlama işi üreticimize yaptırılmakta, üreticilerimiz açıklanan taban fiyatın oldukça altında, zararına ürün teslim etmek durumunda bırakılmaktadır. ”


Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; Türkiye’deki çay çiftçisi sayısı, çaylık alan ve yaş çay yaprağı üretimi:
Yıllar Çiftçi Sayısı Çaylık Alan Yaş Çay Yaprağı Üretimi (Ton)
(Dekar)
1990 202.904 905.750 608.440
1995 201.657 766.090 523.465
2000 204.491 767.500 758.038
2005 202.699 766.250 1.192.004
2006 203.431 766.136 1.121.206
2007 203.901 765.808 1.145.321
2008 199.231 758.257 1.100.257
2009 200.798 758.513 1.103.340
2010 202.494 758.641 1.305.566
2011 205.312 758.895 1.231.141
2012 206.724 759.025 1.250.000

CİHAN