Sadaka taşları korunsun

Osmanlı döneminde iffetlerinden dolayı, ihtiyaçlarını kimseye söyleyemeyenler için hayalarından dolayı fakirliklerini gizleyenler için hayata geçirilen bazı cami ve çeşme yanlarına konulan, Sadaka Taşları geleneği ile ihtiyaç sahibi kişilere en anlamlı yardımlar yapılıyordu. Sadaka Taşı geleneğinin unutulması bir yana günümüzde bu güzel geleneği bilen çok az sayıda kişi olduğuna dikkat çeken emekli öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Hasan Özönder, Sadaka Taşları’nın ayrı gelenek ve yardım kültürünü anlattığını söyledi.

NE VEREN EL GÖRÜNÜRDÜ NE ALAN EL

Sadaka Taşları konusunda yaptığı geniş araştırmalar ile bu geleneğe ışık tutan Özönder, “Dedelerimiz onur ve vakarından dolayı ihtiyaçlarını kimseye açamayanlar için ince ve farklı bir yardım metodu olan Sadaka Taşı geleneğini başlatmışlar. Osmanlı döneminde başlatılan bu araştırmanın ardından iffet ve hayâsından dolayı fakirliğini gizleyenler, onur ve vakarından dolayı ihtiyaçlarını kimseye açamayanlar için, ince ve farklı yardım, destek ve himaye yol ve metotları bulunmuştur. Onlara ‘Alan el’ olmanın utanç ve ezikliğini yaşatmamak için, gayet zarif yardım şekilleri geliştirmiştir. Böylece ‘Alan el’ hicaptan, ‘Veren el’ de gurur ve riyadan korunmuş oluyordu. İşte, her türlü tebrik ve takdire layık yardımlaşma vasıtalarından birisi, hatta bir bakıma birincisi olan Sadaka Taşı geleneği bunun iç in çok önemli ve bir o kadarda manidardı” dedi.

SAYILARI HER GEÇEN GÜN AZALIYOR

Sadaka Taşları’nın Türk mahallelerinin birer centilmenlik anıtı olduğuna da dikkat çeken Özönder, “Olanca güzelliklerine ve zarafetine rağmen değişen şartlar sebebiyle giderek ihmal edilen, zamanla unutulup mukadderatına terk edilen bu fazilet abideleri konusunda bu güne kadar geniş çaplı bir araştırma yapılmamıştır. Sadaka Taşları, farklı çap, ebat, şekil ve türde olmakla beraber genellikle beyaz renkli, silindirik, çoğu antik mermer sütunlardır. Sadaka Taşları genelde birkaç semtin birleştiği köşelerde, fakir, muhtaç, hasta insanların barındığı yapıların önlerinde mescit, cami gibi mabetlerin yakın çevresinde bulunurdu. Günümüze çok azı ulaşabildiği için sayıları hakkında kesin rakam vermek mümkün olmayan genellikle gözden, kalabalıktan uzak el-ayak çekildiği saatlerde veren ile alanı buluşturan bu taşlardan ne yazık ki günümüzde çok fazla kalmadı” diye konuştu.

SADAKA TAŞLARI KORUNMALIDIR

Sadaka Taşları’nı sadece taşın bulunduğu semtin ihtiyaç sahiplerinin değil başka semtin ihtiyaç sahipleri tarafından da kullandığına işaret eden Özönder, “Yaşlıların anlattıklarına göre buradaki enteresanlık, fakir ve muhtaçların taşta birikenlerden sadece ihtiyacı olan şeyleri ve muhtaç olduğu miktar kadarını alarak, diğerlerini başkalarına bırakmaya özen göstermeleridir. Bu kanaat ve diğer-gamlık her türlü takdire layıktır. Burada dikkati çeken bir nokta da, bir semtin fakirlerinin başka bir semtin Sadaka Taşı'na başka semtin fakirlerinin ise bu semtin Sadaka Taşı’na gelip, ihtiyaçlarını karşılayabilmeleridir” dedi Günümüzde Sadaka Taşlarının bir kenarda unutulduğunu üzülerek izlediklerini de dile getiren Özönder, şunları kaydetti:  “Sadece yaşlıların yorgun hatıraları arasında kalan taşlar, yol, meydan, kaldırım çalışmaları sırasında ya bir kenara yan yatırılıp veya ters yüz edilip itilmişler veyahut da tamamıyla yok olup gitmişlerdir. Kullanılmadıkları için neye yaradıkları bilinmediğinden kıymeti ve görevi idrak edilemeyen bu fazilet abidesi taşlarımızdan mevcut olanlarının koruma altına alınması adının ve görevinin bir etiketle belirtilmesi yeni nesillere tanıtılması gerçekten takdire şayan bir hizmet olacaktır.  Sadaka Taşları yaygın uygulama alanı sayesinde farklı, renkli ve zengin bir el ele, gönül gönüle verişi sembolize ediyordu. Aziz Türk Milleti’nin kültür ve medeniyet tarihinde insanı onore etme konusunda gösterdiği, Sadaka Taşı geleneği ile sembolleşen incelik ve zarafeti, övünmeye yeterli bir davranıştır.”

AHMET SÜTCÜ merhabahaber.com