Rusya: Hazar’ın Statü Sorunu Çözülüyor

Rusya, Azerbaycan, İran, Kazakistan ve Türkmenistan liderlerinin katılacağı Hazar’a komşu ülkeler zirvesi Rusya’nın Astrahan kentinde 29 Eylül’de başlayacak. Zirveye Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov katılacak.

Zirvede liderler Hazar Denizi’nin statü sorunu, trans-Hazar boru hatları ve Hazar’ın güvenliği ile ilgili konuları ele alacak. İkili görüşmeler yapması beklenen Rus lider, bölgesel ve uluslar arası konuları da müzakere imkanı bulacak.

Astrahan zirvesi ile ilgili değerlendirmede bulunan Kremlin Danışmanı Yuri Uşakov, Hazar’ın hukuki statüsü ile ilgili sorunun çözümünde önemli ilerleme sağlandığını, zirvede ortaya çıkacak şartlara göre anlaşmanın Kazakistan’da yapılacak bir sonraki zirvede imzalanabileceğini söyledi. Astrahan zirvesinde liderlerin imzalayacağı siyasi metin, gelecek konvansiyon için köşe taşı niteliğinde olacak.

Uzmanların çalışması sonucunda Hazar’da iki ayrı bölge oluşturulabileceğini, bunlardan birinin ekonomik saha, diğerinin de avlanma alanı olarak belirlenebileceğini ifade eden Uşakov, “Konu henüz sonuçlanmadı. Dışişleri bakanlarının Pazar günü yapacağı toplantıda ortak çözüme ulaşması bekleniyor. İran’ın bu konuda ayrı düşünüyor. Burada metot belirleme uyumsuzluğu var. Dört ülke 1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre çözümü destekliyor. İran ise eski Sovyet-İran sınırlarına göre Hazar’ın paylaşımını istiyor.” dedi.

Trans-Hazar petrol boru hattının inşası konusunda herhangi bir konsensüs olmadığını belirten Uşakov, “Taraflar bunu henüz yüz yüze görüşmedi. Astrahan zirvesinde ele alınabilir.” bilgisini verdi.

Kremlin danışmanı Hazar’da komşu olmayan ülkelere ait silahlı gücün bulunmaması konusunda da bir anlaşma imzalanabileceğini belirtti.

18 milyar ton hidrokarbon rezervin bulunduğu Hazar Denizi, doğal zenginlik açısından Fars Körfezi ile mukayese edilebilecek seviyede. Dünyanın havyar arzının yüzde 80'ini de Hazar'dan sağlanıyor. Sovyetler Birliği döneminde İran'la paylaşılan Hazar, birliğin dağılmasının ardından kıyıdaş ülke konumuna gelen Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan'ın da doğal zenginliklerden pay almasını zorunlu kılıyor. Pazarlık şeklinde devam eden süreçte denizin altı ve yüzeyinin ayrı olarak değerlendirilmesi gündeme gelirken, taraflar daha fazla kazançlı çıkmak için çabalarını sürdürüyor.

CİHAN