Prizren’de Türkçe hayatın her yerinde

İBRAHİM BÜYÜKEKEN BALKAN İZLENİMLERİ-4 KOSOVA

Kosova’da ziyaret ettiğimiz diğer şehirlerden biri de Prizren oldu. Sadece Türkler için değil Sırplar ve Arnavutlar için de manevi öneme sahip olan Prizren’de ortak dil Türkçe. Arnavutların önemli bir kısmı Türkçe konuşuyor. Sırpça’yı Prizren’in ihtiyarları biliyor. Yeni nesil Sırpça’yı bilmiyor ve öğrenmek de istemiyor. Prizren’i Saraybosna’ya benzetmek mümkün. Osmanlı döneminden kalma camiler, Sırp kilisesi ve Katolik Kilisesini Prizren’de aynı cadde üzerinde görebilirsiniz. 

PRİZREN BALKANLARIN KUDÜS’Ü GİBİ

Yüzde 95 gibi bir oranının Müslüman olmasına rağmen çok dinli ve hoşgörülü bir ortam olduğunu gösteriyor. Prizren için Balkanların ikinci Kudüs’ü diyebiliriz. Prizren’de Sırplara ait kiliseler ve manastırlar bulunuyor. Sırpların kiliselerinde Arnavut polisi gün boyunca koruma amaçlı nöbet tutuyor. Geçtiğimiz yıllarda Mitrovica gibi şehirlerde Sırpların çıkardığı olayların ardından dini mekanlar zarar görmüş. Arnavut polisi her hangi bir olay yaşanmasın diye 24 saat boyunca kilisenin bahçesinde nöbet tutuyor. Prizren’de ziyaret ettiğimiz kilisede görev yapan genç papazla Sırpça “Merhaba ve nasılsınız” demekten öteye gidemedik. Türk olduğumuzu anlayınca zaten hiç konuşmak istemiyorlar. Sırpların milliyetçi müziklerinde Prizren’e neden bu kadar vurgu yapıldığını bu ziyaretimde daha iyi anladım.

SİNAN PAŞA CAMİİNDE HUTBE TÜRKÇE OKUTULUYOR

Prizre’nin kalbi tarihi Sinan Paşa Camiisi etrafında atıyor. Sinan Paşa Camii bana Gazi Hüsrevbegova Camii’ni hatırlatıyor. Caminin etrafında Prizrenli Arnavut ve Türk Müslümanlar bir araya geliyor, çay içiyor ve birlikte ibadet ediyor. Sinan Paşa Camii’nde Cuma namazlarında hutbe Türkçe okutuluyor. Esat Ergener kardeşimle Sinan Paşa Camii’ni ziyaret ettik. Ziyarette Konya’da öğrencilik yapmış Güner Kasımlar, Hadir Ukalo ve Mevlana Krasniqi kardeşlerimiz de vardı.  Birlikte öğlen namazını kıldıktan sonra caminin avlusunda bulunan çay bahçesinde çay içtik ve Konya yıllarını konuştuk. Yıllar sonra iki değerli kardeşimi dostumu Prizren’de görmek beni çok mutlu etti.

PRİZREN’DE ARNAVUT AİLENİN EVİNE MİSAFİR OLDUK

Akşam da Mevlan Krasniqi kardeşimizin evine yemeğe davet edildik. Mevlan’ın ailesi bize lezzetli Arnavut yemeklerinden oluşan bir akşam yemeği hazırlamışlar. Yemekleri de insanlıkları da misafirlikleri de takdire şahandı. Kendi evimde bu kadar hissetmemiştim kendimi. Arnavut dedemizin muhabbeti, Mevlan’ın eniştesi ile yaptığımız muhabbet unutulmayacak bir Balkan hatırası oldu. Sadece yemekler değil muhabbet de çok güzeldi. İnsanların misafirperverliklerine, cana yakınlıklarına daha yakından şahit olduk. Ayrılırken kucaklaşarak ayrıldık ve “Konya’da her zaman bir eviniz var” diyerek, Konya’ya davet ettik. Prizren’de Arnavut ve Türk misafirperverliğini yerinde gördük. Bu insanların aynı acıları yaşamaması için hep dua ediyorum. Onlar da Türkiye güçlü olsun diye dua ediyor hep.

ARNAVUTLAR BİLE TÜRKÇE KONUŞUYOR

Kosova’nın tarihi bir şehri olan Prizren’in nüfusu yaklaşık 300 bin kişidir. Prizren kenti Şar Dağları’nın eteklerine kurulmuştur ve üç taraftan dağlarla çevrilidir. Arnavutluk sınırında yer alan Prizren Kosova’da en fazla Türk’ün yaşadığı şehir. Günümüzde Prizren'de yaklaşık 20 bin Türk yaşadığı tahmin ediliyor. Prizren Arnavutlar için de önemli bir şehir. Çünkü bu şehirde Arnavut birliğinin temeli atılmıştır. Sultan Abdulhamit Han’ın yakın dostu İsa Bolati’nin tarafından Büyük Arnavutluk’un temelleri Prizren’de atılmıştır. 

PRİZREN TÜRK ASKERİNE EMANET

Prizren Osmanlılar döneminde Kosova’ya bağlı bir sancakmış. Balkan Savaşı ile Sırplar’ın eline geçen Prizren, 1999’da Yugoslavya ve NATO arasında meydana gelen savaş sonrası BM'nin kontrolüne geçmiştir. Prizren’de 500’e yakın Türk askeri görev yapmaktadır. Sultan Murat Kışlası’nda görev yapan Türk askerleri Prizren’in de güvenliğini sağlamaya devam ediyor. Balkanlar’da Osmanlı etkisinin çok yoğun yaşandığı şehirlerdendir. Prizren’de Osmanlı zamanından kalma çok sayıda tarihi eser bulunuyor. Prizren şehir merkezinde 37 tane cami, 3 Ortodoks Kilisesi ve 1 Katolik Kilisesi bulunmaktadır. Ak nehir olarak da bilinen Bistrica Nehri kentin ortasından geçmektedir. Nehrin üzerindeki tarihi Bistrica Köprüsü görülmeye değerdir. Bu köprüye Taş Köprü de denilmektedir. Köprünün yakınındaki Balkanlar’ın en yüksek minareli camisi Sinan Paşa camidir. Sinan Paşa Cami, Sufi Sinan Paşa tarafından yaptırılmıştır.  Sinan Paşa, bu camiyi Bosna valisi olduğu dönemde yaptırmıştır. Cami etrafındaki merkez meydana Şadırvan adı verilir. Bu meydan Prizren'in kalbidir. Tüm restoranlar ve kafeler bu meydan çevresinde konumlanmıştır. Prizren’i gitmişken Prizren Kalesini de görmeden olmaz. Önce yürürken biraz zorlanmadım dersem yalan söylemiş olurum. Kale 590 metre yükseklikteki bir tepe üzerine kurulmuş. Şehrin en yüksek tepesinde bulunan kale Bizans'tan kalmıştır ve Osmanlı zamanında da kullanılmıştır. Kale son yıllarda yapılan restorasyon çalışmaları ile daha bakımlı hale getirilmiştir.

PRİZREN’İN GÖRÜLMEYE DEĞER CAMİLERİ

Prizren’de en fazla dikkat çeken camilerden biri de Arasta cami’dir. Çünkü bu cami sadece minareden oluşmaktadır. 2. Dünya savaşı sonrası bu cami ve cevresindeki çarşı yıkılmış, yerine de sadece minare yapılmıştır. 1459’da Fatih Sultan Mehmet Prizren’e gelmiş ve hemen öncesinde burada bir mescit inşa edilmiş. Kırık mescid adı verilen mescidde Fatih Sultan Mehmet Prizren’deki ilk Cuma namazını kılmış. Bu mescid Eski Yugoslavya döneminde çok bakımsız kalmış. 2001 senesinde ise Türkiye’nin desteği ile restore edilmiş. Prizren'in önemli camilerinden biri olan Mehmed Paşa Camiidir. Şehirde yer alan Bayraklı cami de görülmeye değerdir. Dört asırdır orjinal şeklini koruyan Sarachane Tekkesi, savaşlarda yıkılmamış olan nadir yapılardan biridir. Tekkeye dahil olan yapılar; semahane, türbe, harem binası ve çeşmedir.  Şehir bugün Türklüğünü camileriyle, köprüsüyle, hamamıyla, saat kulesi, türbeleri ve mahalle isimleriyle korumaktadır. Prizren’i dünya gözüyle mutlaka görmenizi tavsiye ediyorum. Balkanlardaki bir Anadolu şehridir Prizren. Bu şehirden ayrılırken, gözlerimiz doldu. Prizren’e kalbimizi bıraktık. Bir gün yeniden geleceğiz Prizren’e..