Merkez Bankası İşçi Döviz Hesapların Kapatacak

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), 2014 yılından itibaren işçi dövizi hesaplarını kapatacak. Para otoritesi buna gerekçe olarak işçi dövizlerinin bankanın döviz rezervina oranının belirgin bir şekilde azalmasını gösterdi. Dolayısıyla, işçi dövizi hesaplarının, Banka'nın para ve kur politikaları açısından öneminin azaldığını vurguladı. Resmi verilere göre 1980 yılında yüzde 34, 1990 yılında yüzde 124, 2000 yılında yüzde 54 olan işçi dövizi hesaplarının Merkez Bankası döviz rezervlerine oranı, 2003 yılından itibaren belirgin bir şekilde azaldı. Oran Eylül 2013 itibarıyla yüzde 5,2’ye geriledi.

Merkez Bankası kredi mektuplu tevdiat ve süper döviz hesaplarına ilişkin açıklama yaptı. 9 maddelik açıklamada şu ifadeler yer aldı:

1. İşçi dövizi hesapları, 1970’li yılların ikinci yarısında ülkemizin yaşadığı döviz darboğazının yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın tasarruflarının ülke ekonomisine kazandırılarak aşılması amacıyla ilk defa 1976 yılında açılmaya başlanmıştır. Bu uygulama çerçevesinde, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza Bankamız nezdinde Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı (KMDTH) açma imkanı tanınmıştır. Söz konusu hesaplar yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızdan büyük ilgi görmüş, 1976 yılında 65 milyon euro olan KMDTH toplamı 1980 yılında 369 milyon euroya çıkmış, 1980’li yıllarda hızla artarak 1990 yılında 5,8 milyar euroya yükselmiştir.

2. 1994 yılındaki ekonomik kriz sırasında ülkemizin artan döviz ihtiyacı nedeniyle, Bankamız, KMDTH’lerin yanı sıra, Süper Döviz Hesabı (SDH) uygulamasını başlatmıştır. SDH’lerle birlikte işçi dövizi hesaplarının tutarı sürekli artmaya devam ederek 2003 yılında 13,8 milyar euro ile en yüksek düzeyine ulaşmıştır.

3. İşçi dövizi hesapları, 2000’li yıllara kadar Bankamızın döviz rezervlerinin önemli bir kısmını oluşturmuş, 1970’li yılların sonundaki döviz darboğazının aşılmasında, 1980’li yıllarda piyasa ekonomisine geçiş sürecinde gerekli döviz finansmanının sağlanmasında ve 2000’li yılların başına kadar olan dönemde Bankamızın para ve kur politikasının yürütülmesinde önemli katkılar sağlamıştır.

4. Diğer yandan;

a. 2000’li yıllarla birlikte finansal sistemin ve finansal araçların gelişmesine paralel olarak, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın tasarruflarını ülkemiz ekonomisine farklı ve güvenli şekilde aktarma seçenekleri artmış,

b. 2002 yılından başlayarak uygulanan tutarlı para ve maliye politikaları ile yapısal reformlar, Bankamız döviz rezervlerinin işçi dövizi hesapları dışındaki işlemlerle artırılmasına olanak sağlamıştır.

5. Bankamız, 2003 yılından itibaren, uzun dönemde asli merkez bankacılığı görevlerine odaklanmak ve yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın tasarruflarını ülkemiz ekonomisine gelişen bankacılık sistemi aracılığı ile daha etkin şekilde aktarma imkanı sağlamak amaçlarıyla işçi dövizi hesaplarının aşamalı olarak azaltılmasına yönelik bir strateji izlemeye başlamıştır. Bu çerçevede, KMDTH ve SDH faiz oranları aşamalı olarak düşürülmüştür.

6. Nitekim, uygulanan bu aşamalı strateji çerçevesinde, 2003 yılında 13,8 milyar euro olan işçi dövizi hesaplarının toplamı, 30 Eylül 2013 itibarıyla 4,2 milyar euro düzeyine kadar gerilemiştir. Böylece, 1980 yılında yüzde 34, 1990 yılında yüzde 124, 2000 yılında yüzde 54 olan işçi dövizi hesaplarının Bankamız döviz rezervlerine oranı, 2003 yılından itibaren belirgin bir şekilde azalarak, Eylül 2013 itibarıyla yüzde 5,2’ye düşmüştür. Dolayısıyla, işçi dövizi hesaplarının, Bankamız para ve kur politikaları açısından önemi azalmıştır. Diğer yandan, işçi dövizi hesaplarındaki çekilişlerin asıl olarak ülkemiz bankacılık sistemine yöneldiği, bir kısmının da yurt içinde diğer yatırım ve harcamalarda kullanıldığı, dolayısıyla, Bankamızın işçi dövizi hesaplarını azaltma stratejisinin, ülkemiz açısından önemli bir kaynak kaybına neden olmadığı gözlemlenmiştir.

7. Bankamız, işçi dövizi hesapları uygulamasına 2014 yılından başlayarak aşamalı olarak son verecektir. Bu amaçla, KMDTH ve SDH işlemlerini düzenleyen Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile Başbakanlık Hazine Müsteşarlığının 2008-32/34 Sayılı Tebliğine İlişkin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (I-M sayılı) Genelgesinde yapılan değişiklikler, 8/10/2013 tarih ve 28789 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu değişiklikler, Bankamız internet sitesinde de yer almaktadır.

8. Yeni düzenlemelere göre;

a. 1/1/2014 tarihinden itibaren yeni hesap açılmayacaktır.

b. 31/12/2014 tarihine kadar vadesi dolan ve hesap sahiplerince kapatılmayan hesapların vadeleri, aynı vade ve vade bitim tarihinde yürürlükte olan faiz oranları ile bir defaya mahsus olmak üzere yenilenecektir.

c. 1/1/2015 tarihinden itibaren vadesi dolan hiçbir hesabın vadesi yenilenmeyecek, vadesi dolan hesaplar tahakkuk ettirilen faizleriyle birlikte, sıfır faizli vadesiz hesap olarak takip edilecektir.

d. 1/1/2015 tarihinden itibaren hak sahipleri tarafından kapatılmayan hesaplar, vadeleri de dikkate alınarak Borçlar Kanunu hükümlerine göre 10 yıl sonra zamanaşımına uğrayacaktır.

9. Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza, 1976 yılından bu yana Bankamız uygulamalarına gösterdikleri ilgi ve ülkemiz ekonomisine yaptıkları katkılar için teşekkür eder, katkılarının gelişen finansal sistemdeki diğer araçlarla devam edeceği beklentisiyle sağlık ve mutluluk dolu bir yaşam dileriz.

CİHAN