Ladik halısı tarih oluyor

Geçmişte ilçede yaşayanların başlıca geçim kaynağı Ladik el dokuma halıcılığı, tarım ve hayvancılık iken günümüzde  ise Ladik el dokuma halıcılığı geçim kaynakları arasındaki yerini kaybetti. Eldeki Ladik Halıları da yok olunca bir tarih yok olacak. Sarayönü'nün Ladik İlçesi'nde halı dokuyanlar, tekstil atölyelerinin açılmasıyla birlikte sosyal güvencelerini sağlamak ve daha fazla para kazanmak amacıyla atölyelere yöneldi. Ladik Halısı'nın dokunması 2008 yılında bitti. Yüzlerce tezgahı olan ve bu işten para kazanan birçok esnaf kepenk kapattı. Sarayönü'nün Ladik İlçesi'nde Ladik Halısı'nın son temsilcisi ise Karadoğan Halıcılık kaldı. Karadoğan Halıcılık, Ladik Halısı'nın son temsilcisi olarak varlığını halen zor şartlarda da olsa sürdürüyor.

TEKSTİL ATÖLYELERİ DOKUMACILIĞI BİTİRDİ

2008 yılı öncesinde yaklaşık 150 tezgahının olduğunu ve bünyesinde binden fazla kişiyi çalıştırdığını ifade eden Karadoğan Halıcılık'ın sahibi Mustafa Karadoğan, "30-40 yıldır halıcılık işiyle uğraşıyorum. Bu baba mesleği. 2008 yılında Ladik Halısı dokumacılığı bitti. 2008'den bu yana 7-8 halı sattım. Şu anda buraya ayda 1 müşteri bile gelmiyor. 6 aydır halı satamadım. Bu halılar şu anda yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Ladik'te de halı atölyeleri açıldı. İnsanlar da gerek sosyal güvencelerini sağlamak gerek de daha fazla para kazanabilmek, hem de tatillerini yapmak istediği için buradaki atölyelerde çalışmaya başlıyor.Bu kültürü korumaya ihtiyacımız var. Bende yıllarımı bu işe verdim. Şimdi çıkan yeni teknoloji dolayısı ile bu halı kültünün yok olmasına göz yumamazdım. Şu anda bir tarihi ayakta tutmaya çalışıyorum. Cepten yememe rağmen mesleğimi sürdürüyorum" dedi.

BU İŞİ ARTIK HOBİ OLARAK YAPIYORUM

Bölgede Ladik Halısı'nın tek temsilcisi olan Mustafa Karadoğan, kendilerinin mevcut durum karşısında halı tezgahlarının tamamını sattıklarını vurgulayan Karadoğan, "Ladik Halısı Hereke Halısı'ndan sonra kalite olarak ikinci sırada gelirdi. Şu an tümüyle üretimi durdurduk. 10 yıl öncesine kadar Ankara ve İstanbul'dan toptancılar gelir, ev ev dolaşıp ihracat için dokunan halıları satın alırdı. Metrekaresinde 100 bin düğüm olan ve yün ipliği, kök boyasıyla boyanan halılarımız, piyasa koşullarına yenik düştü. Yaklaşık 150 tezgahımı eskiciye sattım. Bölgede Ladik halısı dokuyacak atölyelere ciddi teşvikler verilmesi gerekiyor. Devletimiz, teşvik vermezse bu halı yakında yok olacak. Ben bu işi sevdiğim için yapıyorum. Önceden köylere gittiğimde halı dokuyanların parasını verdiğimde ki gözlerinde ki mutluluğu özledim. İnsanları sevindirmeyi seviyorum. Devletimiz bize bir nebzede olsa destek verirse yeniden  dokuma faaliyetlerine başlarız"şeklinde konuştu

6 METREKARELİK HALI 45 GÜNDE DOKUNUYOR

Ladik Halısı'nın dokunması hakkında bilgiler veren Karadoğan, 6 metrekarelik bir Ladik el halısının ortalama 45 günde tamamlandığını ifade etti. Karadoğan, halıların uzunluğuna göre halıyı dokuyan kişi sayısının değiştiğini söyledi. Karadoğan, "Bir Ladik el halısı yaklaşık 1 buçuk ayda tamamlanır. Halılar boy uzunluğuna bağlı olarak bir, üç ya da beş işçi tarafından dokunur. Tezgaha paralel şekilde ve yan yana dizilen işçiler aslen aynı görevi yaparlar. Her işçi 100-110 santimetrelik bölümde çalışır. Önceden hazırlanan çözgü iplikleri el tezgahına yerleştirilir. İşçi atkı ipliğini mil vasıtası ile çözgü iplikleri arasından bunu yaparken desene ve sıklığa sadık kalır geçirerek işlemi tamamlar. Önemli kısımlardan biri olan yün ipliklerinin tüylendirilmesi “tefe” adı verilen demir ızgaralı  küçük bir aletle yapılır. İşçinin deseni eksiksiz uygulaması için desen raporları ayrıca oturma kısımlarında tefe, halı üstünde ilk kırkımın yapılması için makasta yer almaktadır. Dokunan kısım alta sarılır, böylece işçinin kolay çalışması sağlanır. Böylece bir halı 45 günde tamamlanmış olur"ifadelerini kullandı.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             2008'DE DOKUMA  FAALİYETİ DURDU

Lâdik el halıcılığı ilk olarak 13. yüzyılda başlamıştır. Konya ve yöresi Selçuklu devletinin hakim olduğu yıllarda Isparta’dan gelen halı ustaları beraberinde el halıcılığını Lâdik’e taşıdılar. O zamanlar halk yöresel halı olarak üretir ve sadece kendi ihtiyaçlarını karşılarlardı.

İplikleri “kirmen” adı verilen aletle kendileri eğirirler ve boyanacak iplikleri (sadece atkı iplikleri) kök boyaları ile kendileri boyarlardı. Fakat bu şekilde dokunan halılar kaba dokunmuş halılar olmaktan öteye gidememiştir. Lâdik Halıcılığı , 1945 yılından itibaren zaruri ihtiyaçlar için üretimden çıkıp, gelir amaçlı olarak üretime başlanmış, hatta bir süre önemli derecede döviz girdisi sağlamıştır.  Geçmişte Lâdik'in yüzde 20’si el halıcılığı yaparak geçimini sağlamaktadır. Geçmişte Ladik Halısı; Amerika, Almanya, Hollanda, Fransa ve İtalya başta olmak üzere birçok ülkeye satılıyor. Günümüzde ise Ladik Halısı sınırlı sayıda bulunmaktadır. Ladik Halısı'nın üretim faaliyetleri ise 2008 yılında durdurdu.

HASAN ÖZÜTEMİZ