Kırsala büyük hibe desteği

KERİM ATICI-RÖPORTAJ

DESTEKLERDEN FAYDALANIN ÇAĞRISI

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Konya İl Koordinatörü Hakan Doğan, ile projeler ve destekler hakkında konuştuk. Yeni destek alanları ve daha yüksek yatırım limitleri içeren IPARD-II programı hakkında detaylı bilgiler veren Doğan, üreticilere desteklerden faydalanın çağrısında bulundu.

SEYDİŞEHİR VE ÇUMRA GERİ KALDI

Projenin en çok Sarayönü, Cihanbeyli ve Yunak'tan geldiğini, destekler noktasında Seydişehir ve Çumra'nın geri kaldığını belirten Doğan, destekler sayesinde kurulan işletmelerle şehrin kesimhane açığının giderildiğini söyledi. Doğan, "Desteklerden yeterince faydalanamıyoruz. Fonların ciddi bir kısmı geri gidiyor" diye konuştu. 

553 İŞLETMEDEN SADECE 3'Ü KAPANDI

**IPARD desteklerinden bahseder misiniz? Desteklerdeki amaç nedir? Konya'da kapanan kaç işletme var?

-Avrupa Birliği (AB)'ye üyelik sürecimiz devam ediyor. Müzakereler sürüyor. Tarım ve kırsal kalkınma da müzakere konusu oldu. AB, aday ülkeler ile mevcut ülkeler arasındaki gelişmişlik farkını kapatmak amacıyla çeşitli destekler veriyor. Modern işletmeler kazandırmak için çeşitli destekler veriyor. AB, 2007-2013 yılları arasında 800 milyon avroluk bir fon tahsis etti. Türkiye'nin katkısı ile birlikte kırsal kalkınmaya 1 milyon 100 bin avro destek verildi. Hedef köyden şehre göçü önlemek. Çiftçinin refah seviyesini artırmak. Modern tesisler kurmak. Sürdürülebilirlilik çok önemli. Birçok işletme, sürdürülebilir değil. Kısa süre içerisinde açılan işletmeler, bir bakıyorsunuz ortadan kalkmış. 'Hayvancılığa giren doktor ve benzeri beyaz yakalılar iflas etti' şeklinde efsaneler var. İstatistikler elimizde. Desteklerden faydalanmak isteyen doktor, avukatlar var. Yeni dönemde kırsalda ikamet etme şartı var. Doktorlara 'bir ortak bulun, kendi başınıza girmeyin' diye öneride bulunuyoruz. İşi bilenle yola çıkmalarını tavsiye ediyoruz. Destek alıp da kapanan işletmeler var. İşletmelerle ilgili işlemler sürüyor. 553 işletmeden 3'ü kapandı. Düşük bir oran. Ticaretin doğasında risk var.

ŞEHRİN KESİMHANE AÇIĞI KAPANDI

**Desteklerle birlikte hayvancılık yatırımları arttı. TKDK'nın destekleriyle kaç işletme kuruldu? Hangi alanlarda yatırım yapılıyor?

-Bize 694 adet proje başvurusu yapıldı. Bu projelerden 553 tanesine destek verdik. 110 proje besi ve süt işletmesi alanında hayata geçiyor. Süt işleme ve pazarlama noktasında 5 proje var. Konya'nın farklı noktalarında 10 et işleme tesisine destek verdik. Kesimhane noktasında açık vardı. Konya'da sadece bir kesimhane vardı. Şu an açık kapandı. Yatırımcıları farklı alanlara yönlendiriyoruz. Kesimhane noktasında piyasa doydu. Sürdürülebilirlik çok önemli. Vatandaş modern tesisler sayesinde sağlıklı et tüketecek, üreticilerin malı da daha değerlenecek. Meyve ve sebze noktasında 4 işletme var. Patates ve elma soğuk hava depolarına destek verdik. Ereğli ve Sarayönü'ndeki şirketler ihracat yapıyor. Bu ürünlerin depolanması noktasında sıkıntı var. Ürünleri klasik yöntemlerle saklarsanız fire çok olur. Kiraz ve çileğin ömrü de çok kısa. Bu alanda tesise ihtiyaç var. Açığı da kapatırız inşallah. En çok projemiz tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği alanında. Kimyon, haşhaş, çemen, sarımsak gibi ürünlere destek veriyoruz. Bu sayede ekipman desteği de sağlıyoruz. Beyşehir'de bir turizm tesisine de destek verdik. Turizm projeleri bekliyoruz. Tanıtım faaliyetleri devam ediyor. Bölgemizin Antalya ve Alanya'dan kalır yönü yok.

EL SANATLARINA 500 BİN AVRO DESTEK

El sanatlarına da destek veriliyor. Bu alanda kaç proje aldınız? Destek verdiğiniz sanat dalı var mı?

-El sanatları alanında ne yazık ki hiç proje gelmedi. Proje olmadığı için hiç destek vermedik. Ahşap işi, metal işi, cam eşya, seramik üretimi, çanak-çömlek, çinicilik, dokumacılık, hasır işi, sepet dokuma, müzik aletleri ve keçe yapımı, kilimcilik, halıcılık, semer yapımı, taş işleme, dekoratif amaçlı taş işi, sedef döşeme, kağıt sanatları, saraçlık, folklorik bebek ve giysi yapımı, yorgancılık, tarak yapımı, alçı işleri-tandır yapımı, dikişçilik, giysi dekorasyonu, nakış işleme, örgü ve süpürge yapımı alanında destekler var. Projelere 500 bin avroya kadar destek verebiliriz. Hibe oranı yüzde 65. On beş bin liralık bir projenin 10 bini hibe oluyor. Zanaatkarlar bina da yapabilir, alet desteği de alabilir.

ENERJİ YATIRIMLARINA DESTEK VERİLECEK

**Konya ne kadar yatırım desteği aldı? Bu desteğin ne kadarı hibe olarak verildi?

-IPARD I dönemi kapandı. IPARD II dönemi başladı. İkinci dönem 2020'ye kadar devam edecek.  Konya 343 milyon liralık bir yatırım desteği aldı. Bunun 200 milyonu hibe olarak verildi. Yani desteğin 3'te ikisi hibe olarak verilmiş oldu. Enerji yatırımları destek programına ikinci dönemde alındı. Bu alanda proje getirenler ciddi destekler alır. Yenilenebilir enerjiye son yıllarda ilgi ciddi manada arttı.

SARAYÖNÜ BİRİNCİ CİHANBEYLİ İKİNCİ

**En çok proje getiren veya destek alan ilçe hangisi?

-En çok proje Sarayönü'nden geldi. İkinci sırada ise Cihanbeyli var. 108 adet projenin geldiği Sarayönü, yeniliklere açık, şehir merkezine de yakın bir noktada bulunuyor. Cihanbeyli'de 55 adet projemiz var. Yunak'tan da proje çok geliyor. Çumra geri kaldı. Sadece 13 proje geldi. Çumra'dan daha çok proje gelmesini bekliyorduk. Akören, Çeltik, Derbent, Derebucak, Doğanhisar, Yalıhüyük gibi ilçelerden proje pek çıkmıyor. Ama büyük ölçekli ilçeler arasında bulunan Seydişehir'den çok az proje var. İlçe destekleri yadırgadı. İlçeye büyük önem verdik. Orada kırsal turizm noktasında çalışma yürüteceğiz. İlçede yılda 3,5 milyon araç geçiyor. Antalya yolu üzerinde önemli bir ilçe. Projeler sayesinde istihdam da oluşuyor. IPARD I'de direk olarak bin 538 kişiye istihdam sağladık. 4 binden fazla kişiye de dolaylı istihdam sağlandı. 105 bin adet makine-ekipman desteği verdik. İrili ufaklı malzemeler dahil. Göçü azaltmak, refahı artırmak istiyoruz. Konya, hak ettiği yeri ne yazık ki alamadı. Potansiyeli hayli fazla bir iliz. Kalkınma topyekün olur. Bunun için de daha çok proje hazırlamalıyız. 16 ayrı konu başlığında destek veriliyor.

KONYA EN ÇOK HİBE ALAN İKİNCİ İL

**Diğer illere göre Konya proje veya hibe oranında kaçıncı sırada bulunuyor? Ayrıca destekler göçü önlüyor mu? 

-Konya en çok hibe alan ikinci şehir. Ankara birinci sırada bulunuyor. Ankara 258 milyon hibe verdi, 204 milyon da biz hibe verdik. Daha fazla proje lazım. Modern ülkelerde kırsal nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 5'tir. Ülkemizde bu oran hala yüzde 30. Yüzde 10'a kadar düşer kırsal nüfusumuz. Göç kaçınılmaz. Çünkü iş şehirde var. Modern ülkelerde süreç böyle işledi. Konya'nın nüfusu 2 milyon 100 bin. Nüfusun yüzde 75'i şehir ve ilçe merkezlerinde. Kırsal nüfus yüzde 25. Destekler tek başına göçü önleyemez. Bizim verdiğimiz destekleri diğer yönlerden desteklerseniz göçü düşürürsünüz. Kırsalda istihdam oluşturmak lazım, eğitim ve sağlık hizmetleri daha iyi olmalı. 

Kırsal kalkınma programı tek başına göçü durdurmaya yetmez. Kırsalda yeterli hizmet sunulmalı. Kırsal cazip hale gelirse tersine göç başlar.

SİYAH HAVUÇTAN DONDURMA YAPIYOR

**Kadın yatırımcılar var mı? Kadınlar hangi alanda proje getiriyor? Öte yandan yerel ürünlerin geliştirilmesi için proje geliyor mu?

Kadın yatırımcıya pozitif ayrımcılık da uygulanıyor. Kadınlar daha çok hayvancılık ve tıbbi aromatik bitkiler alanında proje getirdi. Yerel ürünleri destekleme alanında da ilerleme sağlayamadık. Sadece bir proje var. Siyah havuçtan dondurma yapan bir tesise destek verdik. İşletme Ereğli'de hizmet veriyor.

ROBOTLAR HAYVANLARI SAĞIYOR

**Emirgazi'de desteklerle ilginç bir tesis kuruldu. Tesisten biraz bahseder misiniz? 

-Emirgazi'de tamamen robot teknolojisi ile kurulan bir süt sığırcılığı işletmemiz var. Robotik sistemle yapılan süt üretim tesisinde hayvanların sağımından, hayvanların sağlığına kadar tüm işlemler, işletmeye kurulan 4 adet robot tarafından yapılacak. Otomatik sağım sistemi var. Tek seferde 60 hayvanı sağabiliyor. Robot hayvanın memesini kendisi buluyor. Tesis faaliyete geçti.

Örnek bir tesis oldu. Ayrıca Konya limanlara uzak bir şehir. Kısa sürede limanlara ulaşamıyoruz. Nakliye fiyatları çok yüksek şehrimizde. Otomobil fabrikasının şehrimizde kurulmasını istiyoruz. Ama limanlara uzaktayız. Bu bir dezavantaj. Türkiye'nin en büyük tarım arazisine sahip iliyiz. 20 milyon dekarlık tarım arazimiz var. Türkiye'de en fazla üretim Konya'da. 11 buçuk milyon liralık tarımsal üretimimiz var. Su noktasında sıkıntı var. Kapalı sulama sistemine hızla geçmemiz gerekiyor. Modern sulama tekniklerine dönmeliyiz. Sulama sıkıntımızı da çözersek Konya büyük bir ilerleme kaydeder.

PROJE HAZIRLAMAK ÇOK ZOR DEĞİL

**Konya desteklerden yeterince faydalanıyor mu? Proje üretilmediğinde fonlar başka yerlere gidiyor? Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

-Desteklerden yeterince faydalanamıyoruz. 42 ile fon tahsis ediliyor. İyi projeler destekleniyor. Ayakları yere basan, güzel çizimlere sahip projeler desteğe layık görülüyor. Türkiye'ye tahsis edilen toplam fon 4-5 milyar. Fonların ciddi bir kısmı geri gidiyor Avrupa'ya. Bu paralar Türkiye'nin ödediği üyelik aidatları aslında. AB bu şekilde bize geri veriyor. Proje hazırlamak çok zor değil. Bilinçli bir üretici veya girişimci rahat bir şekilde dört dörtlük bir proje hazırlayabilir. Danışmanlık hizmeti alanlar var. Danışmanlık hizmeti alana bile destek veriliyor.

SÜT SEKTÖRÜ DOYUMA ULAŞTI

**Yüzde 70'e varan hibeler var. Hibe oranlarından bahseder misiniz?

-Hayvancılık işletmelerinde hibeler yüzde 70'i buluyor. Yüzde 70 hibe almak için dağlık alanlarda yatırım yapmak gerekiyor. Yatırımcılar da 40 yaşın altında olmalı. Süt sektörü belli bir doyuma ulaştı. Ama kırmızı ette tesis açığımız var. El sanatları, yenilenebilir enerji noktasında proje eksik.

 İnsanları yatırım yapmaya bekliyoruz.

Hakan Doğan kimdir?

Sarayönü'nde dünyaya gelen ve Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi mezunu olan Hakan Doğan, tarım makinaları üzerine yüksek lisans yapı. Hayvancılık ve tarım makinaları noktasında bilgi sahibi olan Doğan, kamu mali sisteminde de uzmanlaştı. Üniversitede araştırma görevlisi olarak çalıştıktan sonra, Tarım Bakanlığı bünyesinde çalışmaya başlayan Doğan, Mardin’in Yeşilli ilçesinde ve Kadınhanı'nda hem mühendis hem de İlçe Tarım Müdürü olarak görev yaptı. Ocak 2016 itibari ile de Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Konya İl Koordinatörü görevine atandı. Doğan iyi derecede İngilizce de biliyor.