‘Gökalp, milliyetçiliğin kazanacağını öngördü’

Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) Konya Şubesi, 30. yıl etkinlikleri çerçevesinde düzenlediği programlara bir yenisini daha ekledi. Karatay Belediyesi iş birliği ile TYB Konya Şubesi Kültürevi D. Mehmet Doğan Kütüphanesinde " Vefatının 100. Yılında Ziya Gökalp, Felsefeyi Sosyolojiyle Yenilemek " programı yapıldı. Sadık Gökce’nin düzenleyiciliğini üstlendiği programının konuşmacısı Prof. Dr. Ali Utku’ydu.

REALİST BİR ENTELEKTÜELDİ

Ziya Gökalp’in Türkiye’de felsefeye yaptığı katkıları anlatan Prof. Dr. Ali Utku “Gökalp, Türk milliyetçiliğinin öncü teorisyeni olarak tanınsa da felsefi ve sosyolojik çalışmalarının da derin bir önemi bulunmaktadır. Yusuf Akçura, 1903 yılında yayınladığı "Üç Tarz-ı Siyaset" adlı eserinde Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük ideolojilerinin tekliflerini ele almış ve bu ideolojilerden hangisinin başarıya ulaşacağı hususunda kesin bir hüküm vermemiştir. Akçura'nın bu sorusu, Ziya Gökalp’in 1913’te yazdığı “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” ve 1923’te kaleme aldığı “Türkçülüğün Esasları” eserlerinde yanıt bulur. Gökalp, sadece mefkureci (idealist) bir milliyetçi değil, aynı zamanda realist bir entelektüel olarak Türk milliyetçiliğinin reel politik içinde kazanan ideoloji olacağını ön görmüştür. Ancak bu, yalnızca Türk milliyetçiliğinin başarısı değil, aynı zamanda imparatorluğun çözülüş sürecinin Balkan ve Arap milliyetçilikleri tarafından şekillendiği bir tarihsel bağlamın ürünüdür” dedi.

‘TÜRKÇÜLÜĞÜN ESASLARI’ CUMHURİYET İÇİN PROGRAM SUNDU

Gökalp’in 1923 yılında yazdığı “Türkçülüğün Esasları”nın, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına damgasını vuran bir program sunduğunu dile getiren Prof. Dr. Ali Utku, “ Gökalp’in “Felsefe Dersleri”, kariyerinin son döneminde, Mondros Mütarekesi’nin ardından İngilizler’in İstanbul’u işgali sırasında, Dârülfünun Edebiyat Fakültesi İçtimaiyat Şubesi’ndeki görevi başında tevkif edilişinden sonra başlayan Malta sürgünü yıllarında (22 Eylül 1919-30 Nisan 1921) verdiği Felsefe Dersleri çerçevesinde hazırlanmıştır” diye konuştu.

Modernleşme serüvenimizin erken evrelerinde, 1933 Üniversite Reformu’na kadar kültür dünyamızda felsefenin özellikle kurumsal anlamıyla genelde Fransız etkisiyle ve Fransız modeliyle şekillendiğini vurgulayan Prof. Dr. Ali Utku, Zira Gökalp de dönemin felsefede kurucu aktörlerinden Emrullah Efendi, Filibeli Ahmed Hilmi, Babanzâde Ahmed Naim, İzmirli İsmail Hakkı, Mehmed Ali Aynî, Ferid Kam gibi entelektüellerle birlikte Victor Cousin ve takipçilerinin (Paul Janet, Élie Rabier vd.) Fransa’da eğitim kurumlarında müfredatı belirleyen eklektik spiritüalist modeline bağlı olarak hazırlanmış felsefe el kitaplarını esas aldığını belirtti. Utku, bu açıdan Gökalp’in Felsefe Dersleri’nin Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e devreden felsefe anlayışının en sistematik ve bütünlüklü ifadesi olduğuna işaret etti.

Program sonunda Prof. Dr. Ali Utku ve Sadık Gökce’ye teşekkür beratları ve TYB Konya Şube yayınları; TYB Konya Şube Başkanı Ahmet Köseoğlu ve önceki dönem Konya Milletvekili Ahmet Sorgun tarafından takdim edildi.