Doğu Türkistan'da 300'den fazla aydın tutuklu

Çin Doğu Türkistan'da Türklere yönelik soykırım ve imha politikalarını dünyanın gözü önünde sürdürüyor. Pekin, bölgenin kültürel kimliğini yok etmek için aydınlarını, sanatçılarını akademisyenlerini de hedef alıyor. Aralarında ünlü profesörler, yazarlar ve gazetecilerin de olduğu 300’den fazla isim tutuklu ve akıbetleri bilinmiyor.

Milyonlarca Türk'ü Doğu Tüskistan'da kamplarına kapatan Çin, onlarca sanatçı, edebiyatçı ve akademisyeni de hapsetmiş durumda. Son 2 yılda tutulan ve sadece tutuklanmış olduğu yurt dışındaki akrabaları ve tanıdıkları tarafından tespit edilebilen aydınların sayıları ise 300’ü aşkın. Doğu Türkistan’da milyonlarca Türklerle beraber aydınlar ve sanatçıların hemen hemen tamamı toplama kamplarına alınmış veya hapsedilmiş durumda.

İşte aşağıda tutuklanmış olduğu tespit edilebilen aydınlar ve sanatçılar;

19-03/04/dogu-turkistan.jpg

TIBBİ ARAŞTIRMACILAR VE DOKTORLAR

Halmurat Ghofur, (M) Doğu Türkistan Sincan Tıp Üniversitesi Eski Rektörü, XUAR tıp denetim bürosu başkanı, hekim, Doktora
Abbas Es’et, (M) Sincan Tıp Üniversitesi’nde Öğretim Görevlisi, hekim, Doktora
Nurmemet, Emet (M) Uygur Geleneksel Tıp Bölümü Başkanı., Sincan Tıp Üniversitesi
Enver Tohti, (M) Uygur Geleneksel Tıp Bölümü’nde öğretim görevlisi, Sincan Tıp Üniversitesi
Alim Pettar, (M) Sincan Tıp Üniversitesi‘nde Öğretim Görevlisi, hekim, Doktora
Perhat Behti, (M) Sincan Tıp Üniversitesi’ne bağlı hastane rektör yardımcısı
Abduqeyyum Tevekkül, (M) Hekim, Kaşgar Bölge Halk Hastanesi
Enwer Abdukérim, (M) Hekim, Kaşgar Bölge Halk Hastanesi
Hüsen Hesen (M) Hekim, Kucha Uygur Tıp Hastanesi
Ebeydulla Hesen (M) Hekim, XUAR Uygur Tıp Hastanesi
Tahir Hesen (M), hekim, Kucha halk hastanesi
Nejibulla Ablat (M) Kardiyolog, Kaşgar No: 2 Halk Hastanesi.
Dolqun Tursun (M), XUAR Önleyici tıp bölümü.
İlham İmam (M), Tıb uzmanı, XUAR Tıp Üniversitesi Hastanesi
Gulshen Abbas (F) doktor XUAR… Hastane

ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM GÖREVLİLERİ

Erkin Abdurehim (Oğuz), (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi, emekli
Metréhim Hacı, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi
Enver isma‘il, (M) Doçent Profesör, Kaşgar Üniversitesi
Enver Qadir, (M) Doçent Profesör, Kaşgar Üniversitesi
Gülnaz Obul, (F) Profesör, Kaşgar Üniversitesi
Erkin Ömer, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi, okul müdürü
mukhter abdughopur, (M) Öğretim Görevlisi, Kaşgar Üniversitesi
Qurban Osman, (M) Öğretim Görevlisi, Kaşgar Üniversitesi
Ablajan abdubaqi, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi; sandalye, matematik bölümü
Rahile dawut, (F) Profesör, Sincan Üniversitesi; Doktora
Arslan Abdulla, (M) eski dean, Filoloji Enstitüsü, Sincan Üniversitesi; Profesör; XUAR Hükümet kültür danışmanları ofisi başkanı
Abdukérim Rahman, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi
Gheyretjan Osman, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi
Taşpolat Téyip, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi Rektörü
Alim Ehet, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi; uighursoft programları setinin yazılımcısı
Dilmurat Tursun, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Batur Eysa, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Rehim Rehmitulla, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Erkin İmirbaqi, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Nurbiye Yadikar, (F) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Nebijan Hebibulla, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Asiye Muhemmedsalih, (F) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Abdusalam ablimit, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi
Abdubesir Şuküri, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; Filoloji Enstitüsü Dekanı
Abduqadir Celaleddin, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; Şair,
Jemile Saqi, (F) Öğretim Görevlisi, Sincan Eğitim Enstitüsü, Doktora; Abduqadir Celaleddin’in eşi
Yunus Ebeydulla, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi
Ababekri Abdureşit, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Normal Üniversitesi, Doktora
Nur‘eli Şahyaqup, (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Normal Üniversitesi, Doktora
Nurmuhemmet Ömer (Uçqun), (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Normal Üniversitesi, Doktora
Kamil Metréhim, (M), Profesör, Ürümçi meslek Üniversitesi Pedagojik Enstitüsü dekanı.
Arzugül Taşpolat, (F) Öğretim görevlisi, Sincan Mühendislik Enstitüsü; kocası Ekrem Tursun ile birlikte tutuklandı
Zulpiqar Barat (özbash), (M) Öğretim Görevlisi, Sincan Üniversitesi; Doktora
Nijat Ablimit, (M) Öğretim Görevlisi, Kaşgar Üniversitesi
Dilmurat Ghofur, (M) Rektör yardımcısı, Sincan Üniversitesi
Abdurehim Rahman, (M) Doçent, Sincan Üniversitesi; Doktora; Ruqiye Osman‘ın kocası
Ruqiye Osman, (F) Sincan Üniversitesi Kütüphanesi yöneticilerinden; Abdurehim Rahman‘ın eşi
İmam, Sincan Üniversitesi’nin bilgisayar merkezi.
Veli Barat, (M) Sincan Üniversitesi Eski dekanı.
Mutellip Sidiq Qahiri (M) Doçent, Kaşgar Üniversitesi.
Enver Sidiq (M), fizik öğretim üyesi, Sincan Normal Üniversitesi
Nijat Sopi, (M) Profesör, İli Pedagojik Enstitüsü; Doktora; Edebiyat bölümü başkanı
Barat Tursunbaqi, (M) eski rektör, Hotan Öğretmenler Koleji
Ablet Abdurishit (Berqi), (M) Doçent, Sincan Eğitim Enstitüsü; Doktora; Şair
Halmurat Eysajan, (M) Öğretim Görevlisi, İli Pedagojik Enstitüsü
Ömerjan Nuri, (M) Öğretim Görevlisi, Hotan Öğretmenler Koleji [Dazhuan]
Azat Sultan, (M) XUAR edebiyat ve sanatçılar birliği başkanı; Sincan Yazarlar Derneği başkanı; Profesör; Edebiyat Araştırmacısı

LİSE ve ORTA OKUL ÖĞRETMENLERİ

Ablajan Memet, (M) Konisheher 1 no’lu lise.
Ehmetjan Cüme (M), Konisheher 1 no’lu lise
Sajidigul Evet (F) Konisheher 1 no’lu lise.
Abla Memet (M) Kucha 1 no’lu lise Eski Müdürü, 2017 ‘de kimya’ da reworded.
Niyaz İmin, (M) eski öğretmen, Kucha Nahiye 1 no’lu Ortaokulu
Ekrem İslam, (M) Müdür Yardımcısı, Sanji şehir 3 no’lu ortaokulu
Dilraba Kamil, (F) Öğretmen, Ürümçi 92 no’lu Ortaokulu
Tursunjan Hézim, (M) Öğretmen, Aqsu 1 no’lu Ortaokulu
Ablet Şemsi, (M) Öğretmen, Kucha Nahiye İshkhala Beldesi ortaokulu
Adil Tursun, (M) Müdür Yardımcısı, kıdemli öğretmen, Kaşgar eski şehir Nahiye 1 no’lu Ortaokulu; Ulusal düzey araştırmacı
Shahip Abdusalam (Nurbeg), (M) Öğretmen, Kelpin nahiye, 1 no’lu Ortaokulu; Şair
Zohre Niyaz (Sayramiye), (F) Öğretmen, Bay Nahiye Sayram Beldesi Ortaokulu; Şair
Turdi Tuniyaz, (M) Ürümçi şehir tecrübe ortaokulu eski müdürü
Alim yawa, (M) eski Öğretmen, Peyzawat Nahiye Güllük Beldesi ortaokulu; Şair
İlham Tahir, (M) eski Öğretmen, Orta Normal Üniversitesi‘ne bağlı orta okul ; Tahir Talip’in oğlu

GAZETECİLER, EDİTÖRLER VE YAYINCILAR

Ablikim Hesen, (M) Sincan gençlik Yayınları Uygur Bölümü Başkanı ve kıdemli editör
yalqun rozi, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları,
Kadir Arslan, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
Mahibeder mekhmut, (F) Editör, Sincan eğitim Yayınları
Ayshem peyzulla, (F) Editör, Sincan eğitim Yayınları
Tahir Nasır, (M) eski baş editör, Sincan eğitim Yayınları; XUAR halk hükümeti eğitim müfettişi
Vahitcan Osman, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları, Şair
Erkin Muhemmet, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
Ekber Siracidin, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
Yasin Zilal, (M) baş editör, “Tarım” dergisi; Şair
Abdurakhman Ebey, (M) kıdemli editör, Sincan halk Yayınları Müdürü.
Ehmetjan Mömin (Tarimi), (M) Kıdemli Editör, Sincan halk Yayınları
Qurban Mamut, (M) eski baş editör, “Sincan kültür” dergisi
İlham weli, (M) kıdemli editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü başkanı
Mirkamil Ablimit, (M) Başkan Yardımcısı, kıdemli editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
Memtimin Obul, (M) Editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
Cur‘et hacı, (M) Editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
Erkin Tursun, (M) Editör, yönetmen, ili televizyon istasyonu
Abdurehim Abdulla, (M) Kıdemli Editör, Sincan Görsel İşitsel Yayınları; Şair
Enver Qutluq (nezeri), (M) Editör, Sincan televizyon istasyonu; Şair
Qeyser qéyyum, (M) baş editör, “Edebi Tercümeler” Dergisi (toplama kampına götürülmek için polis geldiğinden ofisinin bulunduğu sekizinci kattan atladı.)
Mirzahit kérimi, (M) eski editör (emekli), Kaşgar Uygur Yayınları; Yazar
Mehmutcan Hoca (Ümidvar), (M) Editör, “Sincan gençliği” dergisi; Şair
Ablacan Siyit, (M) baş editör yarıdmcısı, kıdemli editör, Kaşgar Uygur Yayınları
Osman Zunun, (M) eski baş editör, kıdemli editör, Kaşgar Uygur yayınları, emekli
Abliz Ömer, (M) eski baş editör, kıdemli editör, Kaşgar Uygur Yayınları, emekli
Osman Ehet (M) müzik editörü, Karluk Elektronik şirketi
Erkin İbrahim (Peyda) yayıncı, Ögen yayıncılık şirketinin CEO‘su.
Chimengül Avut, (F) Kıdemli Editör, Kaşgar Uygur yayıncılar; Şair
Tahir Talip, (M) Kıdemli Editör, “Kaşgar Gazetesi” Şair
Halide israil, (F) Editör, “Sincan gazetesi” emekli; Yazar
Méhrigül Tahir, (F) Öğretim Görevlisi, Kaşgar okulöncesi eğitim koleji; Tahir Talip‘in kızı
Abdurahman Abdurehim (M) Kaşgar Uygur Yayınları, editör
Memetjan Abliz Böriyar (M), Kaşgar Uygur Yayınlar, editör, Yazar
Memet Sidiq (M), Kaşgar Uygur Yayınları
Anargul Hekim, (F), Kaşgar Uygur Yayınları
Guzelnur Qasim (F), Kaşgar Uygur Yayınları
Mahinur Hamut, (F) Kaşgar Uygur Yayınları
Erkin Emet (M), Kaşgar Uygur Yayınları Başkanı
Emrulla Enwer (M) Kaşgar Uygur Yayınları

ŞAİRLER, YAZARLAR VE ALİMLER

Perhat Tursun, (M) Araştırmacı, XUAR halk sanat merkezi; Doktora; yazar, Şair
Abbas Moniyaz, (M) profesyonel yazar, XUAR Yazarlar Derneği
Muhter Helil Buğra (M), Şair, XUAR TV istasyonu
İdris Nurulla, (M) bağımsız çevirmen, Şair
Qasimjan Osman (Gazi), (M) devlet memuru, Peyzawat Nahiye parti komitesi propaganda bölümü; Şair
Yasinjan Sadiq (Çoğlan) (M) yazar, XUAR Yazarlar Derneği
Osman Hoşur (M), yazar, Uygurca Ders Kitabı hazırlayıcılarından
Memet Emet Çopani, yazar, Şair
Ibrahim Alptekin (M) poet, Yayıncı, Artush
Abduqadir Cüme, (M) bağımsız çevirmen, Şair
Nezire Muhemmed Salih, (F) bağımsız yazar; Adiljan Tuniyaz’in eşi; Muhemmed Salih hajim’in kızı
Muhemmed Salih hajim, (M) Araştırmacı, Milletler Araştırma Enstitüsü, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi, emekli; Kuran’ı
Uygurcaya çeviren dini alim ve çevirmen; 84 yaşında bir kampta öldü; Nezire Muhemmed salih’in babası
Memetéli Abdurehim, (M) Dil kurumu eski başkanı, emekli
Tahir Abduveli, (M) Araştırmacı, XUAR dil kurumu
Alimjan, (M) Araştırmacı, XUAR dil kurumu
Nailcan Turğan, (M) Araştırmacı, XUAR dil kurumu
Küreş Tahir, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi; Tahir Talip’in oğlu
Abdurazaq Sayım, (M) Sincan Sosyal Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı; kıdemli araştırmacı
Gheyret Abdurahman, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi Dil Enstitüsü başkan yardımcısı
Abduqéyum Mijit, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi etnik kültür Araştırma Enstitüsü.
Sajide Tursun (F) Almanya Gottingen Max Planck Enstitüsü’nde Dini Çeşitlilik Çalışması konusunda doktora sonrası araştırmacısı.
Abbas Burhan, (M) Araştırmacı, XUAR eğitim bölümü; Ürümçi şehir 10 ilköğretim okulu müdür yardımcısı.
Ablimit, (M) Uygur klasik edebiyatı bağımsız araştırmacı; Doktora
Gulbahar Eziz, Writer, poet, Avukat.
Adiljan Tuniyaz, (M) eski personel, Sincan halk radyo istasyonu; Şair; Nezire Muhemmed Salih’in kocası
Dilmurat Tursun (M) Araştırmacı, Ürümçi belediye eğitim bölümü,
Adil Rişit (M) Araştırmacı, XUAR eğitim Yayınları
Tursunjan Muhemmet Marşal, web sitesi editörü, yazar

SANATÇI, AKTÖR, YÖNETMEN, ORGANİZATÖR, ŞARKICILAR

Mehmutcan Sidiq, (M) yönetmen, Sincan televizyon istasyonu
Ehmetcan Metrozi, (M) Teknisyeni, Sincan televizyon istasyonu
Qeyyum Muhemmet, (M) Doçent, Sincan Sanat Enstitüsü; aktör; sunucu; Aynur Taş‘in kocası
Aynur Taş, (F) Ürumçi Halk radyo istasyonu, sağlık nedeniyle emekli oldu; Qéyyum muhemmet’in eşi
Erkin Tursun, (M) Editör, yönetmen, ili televizyon istasyonu
Es’et Éziz (M) Ürümçi Halk radyo istasyonu Uygur Editör Bölümü başkanı
Zulpiqar Köreş, (M) Editör, Sincan televizyon istasyonu; Şarkıcı
Abdurehim Heyit (M) Ozan
Zulpiqar Köreş (M) sunucu, XUAR tv istasyonu
Reshide Dawut (F) şarkıcı, XUAR tiyatrosu
Adil Micit (M) komedyen, XUAR tiyatrosu
Senever Tursun (F) şarkıcı, XUAR tiyatrosu
Gulşen Memettursun, sunucu, XUAR TV station
Ablet Zeydın (M) XUAR tv istasyonu, editör
Peride Mamut (M), Şarkıcı, actor
Zahirshah Ablimit (M) şarkıcı
Ablajan Awut Ayup (M) Şarkıcı

BİLGİSAYAR MÜHENDİSLERİ

Qeyser Abdukerim (M), bilgisayar mühendisi, Şair.
Metyasin Metqurban (M) Bilkan Elektronik şirketi, CEO, bilgisayar mühendisi
Perhat Zahir (M) Bilgisayar mühendisi
Abdurahman Memetabla (M) Bilgisayar mühendisi, CEO, Ravanyol elektronik şirketi.
Nurshat (M) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik şirketi
Abletjan İsmail (M), Yeltapan programının yazılımcısı, XUAR devlet web sitesi ts‘nin mühendisi.
Sirajidin Qarluq (M), Qarluq electronic, co, ltd,
Amannisa Qemirdin (F) muhasebeci, Karluk Elektronik,
Reyhangul Mehmut (F) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik
Yusup Ehmet (M) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik
Emetjan, (M) qutlan elektronik şirketi, bilgisayar mühendisi
Muhtar Rozi, (M) Bilgisayar uzmanı; programcı
Ekber Eset (M) Web Sitesi Tasarımcısı, CEO, bagdax elektronik
Dilşat Perhat (Ataman), (M) “Diyarim” Web sitesinin kurucusu

FOTOĞRAFÇI

Nicat Memtimin, (M) Kaşgar belediye bilgi ofisi çalışanı; fotoğrafçı
Mutellipcan Memtimin, (M) “Kaşgar Beyaz At fotoğraf stüdyosu”nun sahibi; fotoğrafçı

DİĞER

Ablimit Ablikim, (M) Yüksek Lisans öğrenci, Şangay Sanat Enstitüsü
Arzugül Abdurehim, (F) Japonya’da Yüksek lisans yapmıştı.
Abdureşit İmin (M) XUAR Tarım Bakanlığı
Gülbahar Éziz, (F) devlet memuru, XUAR cezaevi yönetim ofisi; psikoloji danışmanı; avukat
Ghalip Rahman, (M) Ürümçi Belediye Mahkemesi Başkan Yardımcısı, hakim.

Ek: Sincan ‘ ın diğer azınlık milletlerden hapsedilmiş aydınlar

Qabilqan Sadiq, (M) Editör, Sincan eğitim yayınları; Kırgız
Esqer junus, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi; Kırgız
Hörmetjan Abdurahman (Fikret), (M) Profesör, Sincan Üniversitesi; Özbek
Mambet Turdi, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; edebiyat eleştirmeni; Kırgız
Abdurahman Eziz (M) Yazar, Ermudun, Yengisheher, Kashgar, Kyrgiz Kaynak: Karar Gazetesi