Ysk, Seçim Yasaklarını Açıkladı

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 30 Mart 2014’te gerçekleşecek mahalli seçimler için aldığı kararları açıkladı. YSK, mahalli idareler seçimlerinin baslangıç tarihi 01 Ocak 2014 Çarşamba günü, oy verme günü ise 30 Mart 2014 Pazar günü olduğundan, bu seçimlerde seçim propagandasının başlangıç tarihinin, 298 Sayılı Kanun’un 49. maddesinin son fıkrası uyarınca 20 Mart 2014 Perşembe gününe rastlamakta olduğunu kaydetti.

YSK kararında, “Anayasa’nın 79. maddesiyle; seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma seçim süresince ve seçimden sonra seçim konuları ile ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama görev ve yetkisi Yüksek Seçim Kurulu'na verilmiş, anılan madde diğer seçim kurullarının görev ve yetkilerinin de kanunla düzenleneceğini hüküm altına almıştır.” denildi.

AÇIK YERLERDE PROPAGANDA

YSK kararında, partilerin ne zaman ve ne şekilde propaganda yapacağına dair düzenlemeleri de duyuruldu. Buna göre, 'Açık yerlerde propaganda' 1 Ocak 2014 ve 29 Mart 2014 tarihleri arasında yapılabilecek. Ancak “Seçim zamanında, genel yollar üzerinde, mabetlerde, kamu hizmeti görülen bina ve tesisler ile ilçe seçim kurullarınca gösterileceklerden başka, meydanlarda toplu olarak sözlü propaganda yapılması yasak olacak. İlçe seçim kurullarınca, gidiş gelişi bozmayacak ve pazarların kurulmasına engel olmayacak surette toplantıların genel olarak yapıldığı ve varsa elektrik tesisatı olan yerleri seçmek suretiyle hangi meydanlarda toplu olarak sözlü propaganda yapılabileceği tespit edilecek. Siyasi partilerin toplu olarak sözlü propaganda yapmak için müracaatları üzerine, toplantı, meydan, gün, sıra ve saatlerinin ilçe seçim kurullarınca ad çekme ile belirlenip, ilgililerine tebliğ edilmesine ve bağımsız adaylar için de aynı suretle haftada bir gün ayrılmasına karar verilirken, oy verme gününden önceki onuncu gün olan 20 Mart 2014 Perşembe günü sabahından, oy verme gününden önceki 29 Mart 2014 Cumartesi günü saat 18.00’e kadar olan propaganda serbestliği süresinde, denetim ve gözetim yetkisinin ilçe seçim kurullarında, 20 Mart 2014 tarihinden önceki zamanlarda ise yetki mülki idare amirlerinde olacak. Açık yerlerde, güneşin batmasını müteakip ikinci saatin sonundan, güneşin dogmasına kadar toplu olarak sözlü propaganda yapılamayacak.

KAPALI YERLERDE PROPAGANDA

Kapalı yerlerde propaganda konusunda ise şu kararlar alındı: Seçime katılan siyasi partiler veya bağımsız adaylar adına kapalı yer toplantısı yapılabilecek. Kapalı yer toplantısı yapmak isteyenlerin, üç kişilik bir heyet kurmak suretiyle en yakın zabıta amir veya memuruna haber vermeleri gerekecek. Köylerde, muhtara veya vekiline haber verilmesi yeterli olacak. Heyet, toplantının düzenini sağlamak, kanunlara karşı hareketleri, edep törelerine aykırı veya suç işlemeye kışkırtıcı mahiyet taşıyan söz veya fiilleri önlemekle görevli olacak. Yukarıdaki düzenlemeye aykırı bir durum baş gösterdiğinde heyet, bunu önlemeye çalışarak, gerekirse zabıtayı çağırmaktan sorumlu olacak. Heyetin, toplantıda hazır bulunanlardan söz alacak olanları tayin ve tahdit edebilecek. Bu toplantılarda yapılacak konuşmalar, 298 Sayılı Kanun’un hoparlörle propaganda esaslarını düzenleyen 56. maddesi hükmü saklı kalmak üzere, güneşin batmasını müteakip ikinci saatin sonuna kadar hoparlörle binanın dışındaki açık alanlara da verilebilecek. Kapalı yer toplantılarına, toplantıyı idare eden heyetin isteği veya yetkili seçim kurullarının kararı olmadıkça zabıta amir ve memurları, muhtar ve ihtiyar meclisleri, hiçbir surette müdahale edemeyecek. Mabetlerde, okullarda, kışla, karargâh, ordugâh gibi, askeri bina ve tesislerle askeri mahfillerde ve kamu hizmeti görülen diğer yerlerde kapalı yer toplantısı yapılamayacak.

SEÇİM BÜROLARI

YSK’nın seçim büroları için aldığı kararlar ise şu şekilde: “Seçimin başlangıç tarihinden itibaren seçime katılan siyasi partiler ve bağımsız adayların, katıldıkları seçim çevrelerinde seçim çalışmalarını yürütmek üzere seçim büroları açabilecekler. Ancak; devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ve bunlara bağlı kuruluşlara, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklara, özel gelir kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklere ve devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıflara, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile üretici birlikleri, kooperatif birlikleri, bankalar ve sendikalara ait bina ve tesislerin seçim bürosu amacıyla kullanılamayacak.

Ayrıca, kararda şöyle denildi: “ a) Seçim bürosunun; siyasi partilerin il veya ilçe başkanlıkları ile bağımsız adayların, büronun adresini ve en az bir sorumlusunun kimlik ve iletişim bilgilerini içeren bildirimi seçimin başlangıç tarihi olan 1 Ocak 2014 Çarşamba gününden, propaganda serbestliğinin başlangıç tarihinden önceki 19 Mart 2014 Çarşamba günü mesai saati sonuna kadar mahallin en büyük mülki amirine, propaganda serbestliği süresinin başlamasından (20 Mart 2014 Perşembe) sonra ise ilçe seçim kuruluna verilmesiyle açılmış sayılacağına, bildirim suretiyle açılan seçim bürolarının listesinin, mahallin en büyük mülki amirlikleri tarafından ilçe seçim kurullarına gönderilmesi gerektiğine, açılma şartlarını taşımayan seçim bürolarının ilgilisine, bu eksikliklerin tamamlanması için üç günlük süre verileceğine, bu süreye uyulmaması halinde büroların, şartları tamamlanıncaya kadar mülki amirlerce kapatılacaklarına, propaganda serbestliği döneminde ilçe seçim kurullarına yapılan başvurularda eksiklikler tamamlanmaz ise ilçe seçim kurulunun seçim bürosunun kapatılması yolundaki bildirimi üzerine bu işlemin mülki amirlerce yerine getirilmesine, b) Diğer seçim faaliyetleri saklı kalmak üzere, seçim bürolarında görüntülü ve sesli propaganda yapılabileceğine, ancak, seçim bürolarında yapılacak sesli yayınlarda çevresel gürültü ile ilgili mevzuat hükümlerine uyulması gerektiğine, c) Seçim bürolarının, saat 09.00'dan 23.00'e kadar halka açık faaliyette bulunabileceklerine, d) Seçim bürolarındaki ilân ve reklam malzemelerinin 29 Mart 2014 Cumartesi günü saat 18.00’de kaldırılacağına, seçim bürolarının faaliyetlerinin de bu tarihte son bulacağına..”

BASIN İLETİŞİM ARAÇLARI VE İNTERNETTE PROPAGANDA

YSK’nın aldığı kararlara göre, basın iletişim araçları ve internette propagandada 1 Ocak-29 Mart 2014 tarihleri arasında saat 18.00'e kadar yapılabilecek ve adaylar veya partiler yazılı basında ilân ve reklam yoluyla veya internet sitesi açmak suretiyle sözlü, yazılı ve görüntülü propaganda yapabilecek.

Vatandaşların elektronik posta adreslerine, taşınabilir ya da sabit telefonlarına görüntülü, sesli veya yazılı mesaj göndermek suretiyle propaganda yapması yasaklanıyor. Ancak, siyasi partilerin kendi üyelerine sesli, görüntülü veya yazılı mesajlar gönderebilecek.

Yüksek Seçim Kurulu, 20 Mart-29 Mart 2014 tarihleri arasında yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum, gibi adlarla bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım yapılmasını yasaklıyor. Bu sürenin dışında yapılacak kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler ve mini referandum gibi yayınlarda, tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine uyulması zorunlu hale getiriliyor. Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında, araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığı, denek sayısı, araştırmanın kim tarafından finanse edildiği de açıklanmak zorunda. Kurallara aykırı propagandalar ise cumhuriyet başsavcılıklarına, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'na, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na bildirilecek.

HOPARLÖRLE PROPAGANDADA DİĞER ADAY RAHATSIZ EDİLMEYECEK

1 Ocak 2014’ten, 29 Mart 2014 Cumartesi günü saat 18.00'e kadar halkın huzur ve rahatını bozmamak koşuluyla açık yerlerde, güneşin batmasını müteakip ikinci saatin sonuna kadar hoparlörle propagandanın yapılması serbest olacak. Ancak başka bir siyasi parti veya bağımsız aday adına açık ya da kapalı yer toplantısı yapılan saatlerde, bu toplantıların yapıldığı yer ve binalardan işitilecek ve bu toplantıları rahatsız edecek biçimde hoparlörle propaganda yapılmayacak.

Aynı şekilde seçime katılan siyasi partiler ve adaylar 1 Ocak-29 Mart arasında kendilerini tanıtıcı nitelikte broşür, el ilânları, parti bayrağı, poster, afiş veya ses ve görüntü içeren CD, DVD gibi her türlü yayını dağıtmakta serbest olacaklar. Malzemeleri dağıtacakların 18 yaş ve üstü olması gerekiyor. Siyasi partiler ve adayların, tanıtıcı ürünlerin dışında herhangi bir hediye ve eşantiyon dağıtmaları veya dağıtımda üçüncü kişiler ya da kurum ve kuruluşları aracı kılmaları ise yasak. Adaylar yaya ve taşıt trafiğini engellememek koşuluyla önceden izin almaksızın stant açabilecek.

PROPAGANDALARDA TÜRKÇE ESAS OLACAK

YSK’nın aldığı bir diğer karara göre, propaganda için kullanılan el ilanları ve diğer her türlü matbuat üzerinde Türk bayrağı ve dini ibareler olmayacak. Siyasi partiler ve adaylar, yapacakları propagandalarda, Türkçe kullanmaları esas olacak.

İlçe seçim kurulunca, seçim çevresi içindeki ticari amaçlı sabit ilân ve reklam yerleri 18 Şubat 2014 tarihine kadar belirlenecek ve seçime katılan tüm siyasi partiler ile bağımsız adaylara yazılı olarak bildirilecek. Aynı ilân ve reklam yerleri için birden fazla siyasi parti ve bağımsız adayın talepte bulunması halinde ilçe seçim kurulu, ad çekme işlemi yapılarak eşit süre, sayı ve ücret karşılığında tahsis edilecek.

Şehir dışında kara yolları kenarında bulunan sabit ilân ve reklam yerlerinin tahsis etme yetkisi ise il seçim kuruluna ait olacak, il seçim kurulunun bu yetkisini, ilçe seçim kuruluna devredebilecek. İlân ve reklam yerlerinden yararlanmak istemediğini il veya ilçe seçim kuruluna yazılı olarak bildiren siyasi parti ve bağımsız aday için ayrılan yerleri, fırsat eşitliği gözetilerek yapılacak.

Konut veya iş yeri olarak kullanılmayan binalar ile iskana açılmamış ya da inşaat halindeki yapılara, siyasi partilere ve adaylara ait bayrak, afiş veya poster gibi tanıtıcı malzemeler asılması yasaklanıyor. 29 Mart 2014’ten sonra ilan ve reklam malzemeleri siyasi partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde binaları haricinde asılması, yapıştırılması ve teşhiri de yine yasaklar arasında.

1 Ocak 2014 tarihinden itibaren, oy verme gününü takip eden güne kadar şehir içi veya şehir dışında, toplu taşıma amacıyla kamu hizmetlerinde kullanılan hava, kara, deniz ve raylı sistem taşıtlarında yer alan reklam yerleri ve araçlarında, siyasi propaganda içeren her türlü yayın yapılması yasak olacak. Toplu taşım araçlarının duraklarında da propaganda yasak olacak. El ilanı mahiyetindeki matbuaları dağıtacak kimselerin seçme yeterliğine haiz olmaları gerekiyor. Devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişiliklerinde memur ve hizmetli olarak çalışanları ilan dağıtamayacak.

MEMURLARA SINIRLAMA

YSK, kamuya yararlı dernekler ve bunlarda görev almış bulunan memur ve hizmetlilerin, seçimlerde tarafsızlıklarını korumak zorunda olduklarını bir kez daha hatırlatıyor. Memur ve hizmetlilerin, her türlü araç, gereç ve imkânlarını siyasi bir partinin veya adayın emrinde veya herhangi bir siyasi faaliyette çalıştırmaları, kullanmamaları ve kullandırmaları yasaklanıyor.

Devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişiliklerin, umumi menfaatlere hâdim cemiyetler ve Bankacılık Kanunu'na tabi teşekküller, siyasi bir partinin lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyuna etki edecek şekilde yayın yapması da yasaklanıyor.

Kamu yararına çalışan dernek ve vakıfların, seçmenin oyunu etkileyebilecek girişimler yapması yasaklanan YSK kararlarında, seçim propaganda serbestliğinin başlangıç tarihi 20 Mart 2014 tarihinden itibaren oy verme gününü takip eden güne kadar olan süre içinde, devlet katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişilikleri, umumi menfaatlere hâdim cemiyetler ve Bankacılık Kanunu'na tabi teşekküllere ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla, açılış ve temel atma dahil hiçbir tertiplenmeyeceği belirtiliyor.

Başbakan, bakanlar ve milletvekillerinin yurt içinde yapacakları seçim propagandası ile ilgili gezilerini makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen vasıtalarla gerçekleştirmeleri de yasaklanıyor. Gezilerde, protokol icabı olan karşılama ve uğurlamalar ile törenler yapılamayacak ve resmi ziyafet verilemeyecek. Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandası ile ilgili olarak yapacakları gezilere hiçbir memur katılamayacak.
CİHAN