Rusya ile yaşanan uçak düşürme krizi sonrası enerjideki dışa bağımlılık kafaları karıştırıyor. Vatandaş, doğal gaz ithalatının yarısından fazlasının yapıldığı Rusya ile ilişkilerin bozulmasının muhtemel sonuçlarını endişe ile karşılıyor. Petrolde yüzde 98, doğal gazda ise yüzde 91 oranında dışarıya bağımlı olan Türkiye’nin toplam elektrik üretiminin yüzde 51’i doğal gaza bağımlı. Doğalgaz ithalatı yapılan ülkeler ve oranları ise şöyle: “Rusya yüzde 55, İran yüzde 18, Azerbaycan yüzde 12, Cezayir yüzde 10, Nijerya yüzde 5” Türkiye yurt dışından 2014 yılında 12,84 milyon dolar doğalgaz-petrol ithalatı yaptı. Enerji ihtiyacını yerli kaynaklarıyla karşılayamayan Türkiye, her yıl arz güvenliğini sağlamak için enerji alanında ithalata yöneliyor. Türkiye, enerji talebini karşılayabilmek için kömür, petrol, doğalgaz ve elektrik enerjisi ithal ediyor. Enerjide dışa bağımlılık oranı yüzde 70 seviyesinde bulunuyor.
DIŞA BAĞIMLILIK HER YIL ARTIYOR
Makina Mühendisleri Odası’nın Ocak ayında yayınladığı ‘Türkiye Enerji Görünümü Raporu’nda Türkiye’nin tükettiği enerjinin yaklaşık dörtte üçünü dışarıdan ithal eden bir ülke olduğu ve enerjide dışa bağımlılığın en yüksek olduğu birkaç ülke arasında yer aldığı belirtilerek, “2013 yılı net ithalat rakamları dikkate alındığında Türkiye; doğal gaz ithalatında dünya beşincisi, petrol ithalatında dünya on üçüncüsü, kömür ithalatında dünya sekizincisidir. Son toplamda ise birincil enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 64’ünü toplam 10 ülkeden, yüzde 43’ünü sadece 3 ülkeden ve yüzde 27’sini ise tek bir ülkeden tedarik etmektedir. Bu enerji arz güvenliği bakımından oldukça sorunlu bir tablodur. Dahası, enerjide dışa bağımlılık oranı her yıl biraz daha artmakta. Yerli kaynak üretiminde ciddi bir atılım yapılamadığı takdirde, söz konusu bağımlılığın önümüzdeki dönemlerde hızla yüzde 80’lerin üzerine çıkması son derece muhtemeldir” denildi.
Rusya ile yaşanan gerginlik sonrası yaşanabilecek olası sonuçları değerlendiren Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) Şube Başkanı Doç.Dr.Fetullah Arık, “İki ülke arasında yapılan anlaşmaların kolay kolay bozulmayacağını tahmin ediyorum. Nitekim biz bu anlaşmaları yaparken yaşanabilecek bu tür olayları göze alarak şartları koymuşuzdur. Doğalgaz meselesi 20-25 yıl önce gündemimizde bile yoktu. 1980’de hiç alımımız yokken bugün çok miktarda doğalgaz alımı yapıyoruz. Tek kaynağa bağlı kalmamamız lazım. Rusya’da bizim alım yaptığımız ülkelerden biri. İran’dan, Cezayir’den, Azerbaycan, Türkmenistan’dan gaz alıyoruz. Riski azaltmak için kaynağı çeşitlendirmemiz lazım” dedi.
LİNYİT REZERVİ KULLANILABİLİR
Dışa bağımlılığı azaltmak için yerli kaynakların özendirilmesi gerektiğini ve yenilenebilir enerji kaynaklarına gerçekçi yatırımların yapılması gerektiğini ifade eden Arık, şöyle konuştu: “Yerli kaynaklar harekete geçirilmeli. Elektrikte yüzde 60’a yakın doğalgaz payı var. Bu çok yüksek. Bu mutlaka engellenmeli. Çevresel etkilere bakıldığı zaman avantajlı gibi gözükse de doğalgazı dışarıdan aldığımız için bağımlı olmuş oluyoruz. Nükleer enerji noktasında da dışa bağımlıyız. Akkuyu ve Sinop Nükleer santrallerinin toplam kapasitesine baktığımız zaman ihtiyacımızın 10’da biri kadar olduğunu görüyoruz. Nükleer enerji çok büyük bir çözüm değil gibi gözüküyor ama bir seçenek. Riskli mi riskli. 9 büyüklüğünde depreme dayanıklı yapıyorsunuz, tsunami vuruyor. Yerli, güvenilebilir en önemli enerji kaynağımız linyit kömürümüz. 14 milyar tonun üzerinde ülkemizde linyit rezervi var. Bunun projelendirilmiş kısmı oldukça az. Kömüre dayalı termik santral olarak bir şey yapılmıyor. Bununla ilgili çalışma yapılmalı ama külü, kükürdü vesaire çevresel etkileri oldukça sıkıntılı. Yeni modern yöntemlerle değerlendirilerek, teknolojisi geliştirilerek, daha az emisyon yapan termik santraller, bizim kendi kaynağımız olması sebebiyle daha güvenli gözüküyor. Petrolümüz ve doğalgazımız çok kısıtlı alanlarda. Çok çok az miktarını üretebiliyoruz. Petrolde yüzde 85-90 dışarı bağımlıyız.”
HÂLİD ŞEN