Polonya'nın Krakow şehri Yahudiler için de ayrı bir öneme sahip. Yüzyıllarca Yahudilere ev sahipliği yapan Krakow'da çok sayıda sinagog bulunuyor. Şehirde tarihi Yahudi mezarlığının yanı sıra Yahudilere ait işyerleri ve restaurantlar da bulunuyor. 1200'ye yakın Yahudi'yi Nazi soykırımından kurtaran Alman işadamı ve Nazi Subayı Oscar Şindler'e ait fabrika da bu şehirde bulunuyor. Hem Yahudiler hem de Polonyalıların büyük acılar yaşadığı Auschwitz-Birkenau Kampı ise Krakow'a 60 kilometre uzaklıkta. Krakow şehri 2. Dünya Savaşı'nda birçok tarihi olaya şahit etti. Nazi ordularının işgaliyle birlikte Polonyalı halkı için zor günler başladı. Naziler, Polonyalı liderleri ve Yahudileri toplama kamplarına ve çalışma kamplarına gönderdi. Auschwitz-Birkenau Kampı Nazi Almanyası tarafından 2. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma ve imha kampı. Auschwitz-Birkenau Kampı, Krakow'a 60 kilometre uzaklıkta. Krakow'dan her gün Auschwitz'e turlar düzenleniyor. Tur rehberleri kamp ve kampta yaşananlar ile zulümler hakkında ayrıntılı bir şekilde bilgiler veriyor. Tur ücretleri öğrenciye 79 Ziloti, sivillere ise 99 Ziloti.
İNSANLIĞIN ÖLDÜĞÜ YER: AUSCHWİTZ
Krakow'a uğrayıp da Auschwitz'i görmemek olmaz. Bu kampta sadece Yahudiler değil Polonyalılar da büyük zulümler gördü. Yahudiler, bir zamanlar Almanların kendilerine yaptığı zulmün aynısını şimdi Filistin halkına yapması gerçekten ibretlik ve acı verici bir durum. Nazi zulmüne uğrayan bir halkın aynı zulmü yıllardır Filistin'de yapması vicdanları yaralıyor. İsrail'den her gün yüzlerce insan Auschwitz'i ziyaret ediyor. Toplama kamplarındaki yaşananlar gerçekten tüyler ürpertici. Auschwitz-Birkenau'ya tüm Avrupa'dan 1,3 milyon insan yerleştirilmiş. Bunların, 1 milyonu Yahudi olmak üzere 1,1 milyon insanın öldürüldüğü tahmin ediliyor. Yaklaşık 900 bin kişi kampa geldikleri anda doğrudan gaz odalarına gönderilmiş ya da vurularak öldürülmüş. Gaz odalarına gönderilirken, saç kesme, ceset toplama, yakma gibi işlemleri kendileri yapıyorlardı. Auschwitz ismi, Holokost sürecinde kurban olanların ve dolayısıyla 2. Dünya Savaşı'ndaki Nazi dehşetinin sembolü olmuştur. Bu kamplarda 6 milyona yakın insanın öldürüldüğü söyleniliyor. 1979 yılında UNESCO'nın İnsanlığın Kültür Mirası listesine eklenen bu iki kampın kalıntıları ve Yahudi mezarlığı, Auschwitz-Birkenau Devlet Müzesi ve Holokost anma mekânı olarak kamuya açıldı.
KAZİMİERZ BÖLGESİ KÜÇÜK İSRAİL
Krakow'da Yahudilere ait çok sayıda mekan bulunuyor. Krakow'un Kazimierz bölgesinde sinagoglar, mezarlık ve Yahudilere ait işyerleri bulunuyor. Kazimierz bölgesi tamamen Yahudi gettosu diyebiliriz. Kazimierz bölgesinde Yahudilerin kendi restaurantları da bulunuyor. Yahudiler, Polonyalılara ait restaurantlara kesinlikle gitmiyor. Kendilerinin açtığı restaurantlara gidiyor. Çünkü Polonya yemekleri hem Müslümanlar hem de Yahudiler için çok güvenli diyemeyiz. Yahudiler, kendilerine ait bölgeden pek dışarı da çıkmıyor. Kazimierz bölgesinde tarihi bir Yahudi mezarlığı bulunuyor. Bu mezarlığa giriş ücretli. Giriş ücreti ise 15 TL. Mezarlığa gelen Yahudi ziyaretçiler mezar taşları üzerine hatıra taşları bırakıyor. Mezarlıkta İsrail'den gelen Yahudi bir gençle sohbet etme imkanım oldu. Mezarlığın hemen yanında tarihi bir sinagog bulunuyor. Sinagogun yanında da hediyelik eşya standları duruyor. Burada Yahudilere ait geleneksel hediyelik eşyalar satılıyor. Vistula Nehri'nin kıyısındaki meydanda ise çok sayıda sandalye bulunuyor. Bu meydanda bir günde bin 700 kişiyi katletmişler. Bu katliam perşembe günü işlendiği için .bu alan “Kanlı Perşembe” olarak anılmaya başlanmış. Bu alandaki durağın ismi ise hala “Gestopa İstasyonu” olarak anılıyor. Krakow'un Kazimierz bölgesi adeta küçük bir İsrail olmuş. Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan Yahudiler, Krakow'u sık sık ziyaret ediyor. Çünkü Polonya, Yahudiler için acı bir vatan olarak tarihe geçti. Polonya halkı Yahudilere karşı biraz mesafeli. Fakat Polonya kanunlarına göre anti-semitizm ve Nazilere sempati duymak suç. Bir gün Polonya'ya giderseniz kesinlikle Yahudi karşıtı bir söylemeyin ve Hitler'i övmeyin. Geçtiğimiz yıl Auschwitz kampında Nazi işareti yapan bir Türk öğrencinin tutuklandığını öğrendim.
ŞİNDLER'İN FABRİKASI 1200 YAHUDİ'Yİ KURTARDI
Şindler'in Fabrikası da Krakow'da bulunuyor. Türkiye'de Şindler'in Listesi filmini izlemeyen yoktur. Bu filmin bir kısmı Krakow'da çekilmiş. 2. Dünya Savaşı'nda sırasında Krakow'daki toplama kamplarında bin 200'e yakın Yahudi'yi soykırımdan hayatını kurtaran Alman subay Oscar Şindler, kurtardığı Yahudileri kendisine ait fabrikada saklamış.1942'de Krakow gettosuna yapılan akına şahitlik eden Şindler, askerlerin burada yaşayanları toplayıp Krakow'daki toplama kampına nakliyat için hazırlamasını da görmüştür. Şindler, kendisi için çalışan birçok Yahudi'nin öldürülüşü karşısında dehşete düşmüş. Şindler, Şindler'in Yahudileri olarak tabir edilen çalışanlarını korumak için tüm hünerlerini kullanabilmiş. Savaşın sonuna doğru Şindler tüm servetini rüşvet ve karaborsadan işçileri için yaptığı alımlarla tüketmiş. Oskar Şindler, Almanya'da 9 Ekim 1974'te 66 yaşında öldü. Ölümünden kısa bir süre önce Kudüs'te gömülmek istediğini söylemiş. Bu isteğin sebebini "Benim çocuklarım burada" sözleriyle gerekçelendirmiş. Şindler, Kudüs'ün Sion Dağı'ndaki katolik mezarlığına gömüldü. 1967'de, Schindler İsrail'de Yahudi Soykırımı kurbanlarına adanmış Yad Vashem anıtında, Yahudi Soykırımı sırasında Yahudilere yardım eden ve Yahudi olmayanları belirten "diğer uluslardan adil kişiler" arasında belirtilmiş. Bu anıtta ismi yer alanlar, çok büyük kişisel risk alarak Yahudileri kurtaran Yahudi olmayan kişilerdir. Schindler, Nazi partisi üyesi olup da bu anıtta yer alan tek kişidir. Müzenin girişinde Şindlerin “Bir hayat kurtaran, tüm dünyayı kurtarmış sayılır” sözü yer alıyor. Şindlerin Fabrikası, günümüzde müze olarak kullanılıyor. Müzede Nazi ordularına ait silahlar, askeri kıyafetler, yemek aletleri ve Yahudi esirlerin kullandığı eşyalar yer alıyor. Müzeye giriş sadece Pazartesi günleri ücretsiz. 70 yıl önce büyük acılar yaşayan Yahudilerin aynı acıları bugünlerde Gazze halkına yaşatması kabul edilemez bir durum. Krakow'da 3 gün boyunca çok güzel izlenimlerim oldu. Krakow'daki gezimde bana yardımcı olan Filistinli Yaser Cuma, Ukraynalı Dimitri ve Tatar eşi Zulfiya hanıma çok teşekkür ediyorum.
İBRAHİM BÜYÜKEKEN - merhabahaber.com