Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği (TZYMB) Konya Şubesi Başkanı Prof. Dr. S. Ahmet Bağcı, 2024 yılı TMO müdahale alım fiyatları ve buğday çiftçisinin durumu hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Buğdayın hasadının Güney bölgelerinde bittiğini ve diğer bölgelerde hala devam ettiğini dile getiren Prof. Dr. Bağcı, “Bu yıl ülke genelinde kış kuraklığı yaşadık. Bahar aylarında beklene yağışların geç gelmesi ve bölgesel düşmesi ülkemizin önemli bölümünde verimlerde azalmalara neden olmuştur. Orta Anadolu’nun bazı yörelerinde biçerdöverin tarlaya girmediği yerler vardır. Orta Anadolu’da mayıs-haziran aylarında bölgesel düşen yağışlar buğdayların gelişmesine olumlu etkilemiş fakat bazı bölgelerde aniden bastıran yüksek sıcaklıklar ve samyeli (sıcak rüzgâr) erken olgunlaşmaya neden olmuş dolayısıyla verimi düşürmüştür” dedi.
ÖNCE KURAKLIK SONRA TMO DARBE VURDU
“Bu sene iklimlerdeki değişkenliğin ve bunun neticesinde verim düşüklüğüne ilaveten TMO tarafından buğday ve arpa için belirlenen müdahale fiyatları üreticilerde hayal kırıklığı yaratmıştır” diyen Prof. Dr. Bağcı, şunları söyledi: “Bizler araştırmalarımızla çiftçiler için yeni buğday/arpa/tritikale çeşitleri geliştirmeye çalışırken üretim maliyetleri (tohum, gübre, mazot vb.) ve açıklanan müdahale fiyatları nedeniyle çiftçilerin önemli bir kısmı buğday üretiminden uzaklaşmaya mümkünse başka alternatiflere yöneltmektedir. Çünkü yapılan hesaplamalara göre buğdayın maliyeti 8-9 TL/kilogram bulmasına rağmen açıklanan ekmeklik buğday müdahale fiyatı 9,75 TL/kg olmuştur (ilave 1,75 prim). Bu fiyatlarla çiftçilerin maliyetlerin altından kalkması imkansızdır.”
TMO MÜDAHALE FİYATLARININ ALTINDA ALIM YAPIYOR!
Buğday-nadas sisteminin uygulandığı bölgelerde 2 yıllık masraf ile bir ürünün alındığı hesap edilirse “inadına üretim” yapmanın akıl karı olmadığını dile getiren Prof. Dr. Bağcı, “TMO bu sene açıkladığı müdahale fiyatlarının altında alım yapmaktadır. Her sene açıklanan müdahale fiyatları taban fiyat olarak uygulanırdı, gerektiğinde müdahale için. Bu sene ise tavan fiyat şeklinde uygulanmaktadır. Bu uygulamadan dolayı üretici ürününü ‘dost TMO’dan ziyade tüccara veya lisanslı depolara vermektedir. TMO ‘müdahale’ fiyatlarının beklenen fiyatların (12-13 TL/kilogram) altında kalmasını uluslararası Ticaret Borsalarında oluşan fiyatları referans göstererek açıklamaktalar. Bu bakımdan haklı olabilirler belki! Geçen hafta Konya Ticaret Borsasında oluşan 1. sınıf kırmızı ekmeklik buğday fiyatı 297 dolar/ton iken Chicago (Şikago) Ticaret Borsasında ise 203 dolar/ton olarak işlem görmüştür. TMO’nun aynı sınıf buğdaylar için açıkladığı müdahale fiyatı ise 299 dolar/ton fakat bu seneki uygulamada TMO bunu tavan olarak uygulamakta ve genellikle daha düşük fiyat vermektedir. TMO ürün alımından ve piyasayı düzenlemekle görevli olduğunu ve uluslararası piyasa şartlarına göre hareket ettiğini söyleyebilir. Fakat Şikago (Chicago) Ticaret Borsası’nda işlem gören buğdayın maliyeti ile Türkiye’de üretilen buğdayın maliyetini de kıyaslamak gerekir” dedi.
ÜRETİMDE KULLANILAN MAZOTTAN VERGİ ALINMASIN
Amerika’da üretimde kullanılan mazotun vergiden muaf olduğunu ve fiyatların eyaletlere göre değiştiğinin altını çizen Prof. Dr. Bağcı, şunları söyledi: “Mesela üretimde kullanılan mazot giderini ele alacak olursak; Amerika’da çiftlikte üretimde kullanılan mazot vergiden muaftır ve eyaletlere göre değişmekle diğer mazotlardan 25 cent daha ucuzdur. Şu anda Amerika’da normal mazotun litre fiyatı 32 TL civarındadır, 25 cent vergi muafiyeti ile çiftlik mazotunun litre fiyatı 24,6 TL olmaktadır. Ülkemizdeki mazotun şu andaki litre fiyatı ise 44,68 TL’dir. Buğday tarımında 1 da için gereken mazot 6,5 litre olduğu hesap edilirse, Chicago’daki buğday çiftçisi 1 dekarlık bir alan için 161 TL mazot harcarken Konya’daki çiftçi 292 TL harcamaktadır. Bu sadece mazottan kaynaklanan maliyet farkıdır. Karnını yarsan kırk tane gelecek yıl çıkacak olan kıraç çiftçisinin yetersiz yağıştan dolayı aldığı düşük verimi de hesap edersek işin içinden çıkmak mümkün değildir. Amma velakin çiftçinin Orta Anadolu kıraç şartlarında fazla seçeneği de görünmüyor maalesef. Bu nedenle çiftçi üretimde tutulmak isteniyorsa yurtdışında olduğu gibi tarlada-bahçede-çiftlikte kullandığı mazot vergi dışı olmalıdır.”
İBRAHİM BÜYÜKEKEN