Faizsiz bankacılığa alternatif olarak ortaya çıkan katılım bankaları müşterilerinin, dinî sebepler, yüksek kâr oranı ve bankacılık kalitesi gibi avantajlar sebebi ile tercih ettiği ortaya çıktı.
Fatih Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. İsmail Özsoy'un danışmanlığında Deniz Mutlu'nun yürüttüğü katılım bankalarıyla ilgili çalışmada, banka müşterilerine katılım bankalarının neden seçtikleri soruldu. İstanbul’da üç farklı bölgede (Büyükçekmece, Bahçelievler, Mecidiyeköy) 4 katılım bankası (Albaraka Türk, Bank Asya, Kuveyt Türk ve Türkiye Finans) müşterileri arasından 170 kişiden oluşan bir müşteri grubu belirlendi ve müşterilere 30 soru yöneltildi. Verilen cevaplar analiz edildiğinde ise katılımcıların söz konusu bankalarını tercih etmelerinde 3 ana sebebin etkili olduğu ortaya çıktı.
Fatih Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi olan Deniz Mutlu, "Dinî hassasiyet (faize karşı duyarlılık) isimli faktör toplam varyansın yüzde 20,562'ini açıklamaktadır ve katılımcıların bu bankaları tercih etmelerinde en etkili faktördür. Yüksek kazanç elde etme yüzde 3,469 değerindeki varyans yüzdesi ile en etkili ikinci faktördür. Bankacılık hizmet kalitesi yüzde 1,629 değerinde en etkili üçüncü faktördür. Anket bulgularından elde ettiğimiz sonuçlardan en önemlisi de müşterilerin katılım bankalarına yüzde 100 güven duymamaları olmuştur. Bunun da katılım bankalarının kendilerini yeterince anlatamamasından kaynaklandığı tahmin edilmektedir. En önemlisi de katılım bankacılığı dersi üniversitelerin bankacılık ve finans bölümlerinde zorunlu, İİBF çatısı altındaki bölümler başta olmak üzere diğer bölümlerde seçmeli olarak okutulmalıdır." bilgilerini verdi.
"BANKA MÜŞTERİLERİNİN EĞİTİM SEVİYELERİ YÜKSEK"
Katılım bankalarının toplumsal bir ihtiyaçtan doğduğunu kaydeden Mutlu, şunları aktardı:
"Yine de bu sınırlı sayıdaki katılımcıların anket sorularına verdikleri cevapların katılım banka müşterilerinin genel eğilimini yansıttığını beklemek mümkündür. Tüm bu sorulara verilen cevapların birbirini destekleyici olması, katılım bankasıyla çalışan müşterilerin bu bankaları dinî hassasiyetleri sebebiyle yani faize karşı duyarlı olduklarından dolayı tercih ettikleri sonucunu vermektedir. Müşterilerin sorulara verdikleri cevapların tutarlılığı müşterilerin katılım bankalarının işleyiş ve prensibi hakkında bilgi sahibi olduklarına göstermektedir. Katılım bankası müşteri özellikleri hususunda göze çarpan bir diğer husus ise eğitim seviyesi yüksek olan müşterilerin (doktora, yüksek lisans gibi) faizsiz bankacılık hususundaki hassasiyetlerinin daha yüksek olduğudur."
Dünyadaki adı İslâm bankaları veya faizsiz bankalar olarak geçen finans kuruluşlarının Türkiye'deki adı katılım bankası olarak biliniyor. Faiz, iki kişi veya kurum arasındaki bir işlemde bir taraftan diğer tarafa karşılıksız değer aktarımı olarak tanımlanıyor. Faizsiz esasa göre çalışan katılım bankacılığı, kâr ve zarara katılma esasına göre fon toplayıp; ticaret, ortaklık ve finansal kiralama yöntemleriyle fon kullandıran bankacılık modeli olarak tanınıyor.
CİHAN