Konya Aydınlar Ocağı’nın bu haftaki Selçuklu Salı Sohbetleri’nde, “Melikşah ve Terken Hatun” anlatıldı. Araştırmacı-Yazar Derya Karakaya, İl Halk Kütüphanesi’nde gerçekleştirilen sohbetine, Ömer Hayyam’dan bir şiir okuyarak başladı. O dönemde tarihe damgasını vuran kişilerin Nizamülmülk, Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah olduğunu belirten Derya Karakaya, Anadolu Selçuklu Devleti’nin Melikşah döneminde kurulduğunu ifade ederek Selçuklu Sultanı Melikşah’ın hayatı, tahta çıkışı, sultanlığı döneminde yaptığı faaliyetleri ile Anadolu’da Türk akınlarını ele aldı. Melikşah’ın, Alparslan’ın on oğlundan Ayaz’dan sonra ikinci büyük oğlu olduğunu ve 6 Ağustos 1055 yılında dünyaya geldiğini, küçük yaşından itibaren Alparslan’ın gözünde ayrı bir yere sahip olduğunu ve tahta çıkmasında büyük çaba sarfettiğini söyledi. Melikşah’ın 24 Kasım 1072’de 18 yaşında sultan olduğunu ve 1092’de 38 yaşında iken zehirlenmek suretiyle vefat ettiğini ifade eden Karakaya, tahta geçmesinde emeği olan Nizamülmülk’ü vezir olarak tayin ettiğini ve Karahanlılar ile Gazneliler arasındaki güç mücadelesinde galip gelerek devletinin sınırlarını genişlettiğini söyledi. 29 yıl vezirlik yapan Nizamülmülk’ün kendisine verilen yetkilerden dolayı çok etkin hale geldiğini ve bundan dolayı 1080’de Melikşah ile Nizamülmülk arasında güç mücadelesinin başladığını ve Vezir Nizamülmülk’ün bir batınî tarafından öldürülmesine kadar devam ettiğini kaydetti. Melikşah’ın, Batınîler ve Karmatîlerle de mücadele ettiğini ve Hasan Sabbah’ın, Melikşah’a ait Alamut Kalesi’ni ele geçirilmesiyle burada bir İsmailî Devleti kurduğunu ve kendi halkını da öldürerek çeşitli saldırılar düzenlemek suretiyle İslâm’da bir terör ortamı oluşturduğuna işaret etti. Karakaya, “20 yıllık hükümranlığı döneminde Melikşah, adaleti ile güven ve huzuru sağlamasıyla anılmıştır” dedi.
TERKEN (TÜRKEN) HATUN
Karakaya, Batı Karahanlıların kurucusu ve ilk hükümdarı İbrahim Tamkaç Han’ın kızı Terken Hatun’la 1065’te evlenen ve bu evlilikten dört çocuğu olan Selçuklu Sultanı Melikşah’ın, Bağdat’a üçüncü kez sefer düzenlediği sırada zehirlenerek öldürüldüğünü, sultanın ölümünü Terken Hatun’un gizlediğini ve hatta cenaze namazının bile kılınmadığını, yas tutulmadığına dikkati çekti. Terken Hatun’un beş yaşındaki çocuğu Mahmud’un tahta geçmesi için büyük güç sarfettiğini ve Nizamülmülk’ün ise 11 yaşındaki Berkyaruk’un tahta geçmesini istediğini kaydeden Karakaya, Terken Hatun ile Nizamülmülk arasında taht çekişmesine işaret etti. Gazalî’nim beş yaşındaki çocuğa hutbe okutulamayacağına dair fetvası ve Abbasi Halifesi’nin de bu fetvayı desteklemesine rağmen Terken Hatun’un, 1092’de oğlu Mahmud adına hutbe okuttuğunu fakat tahta çıkaramadığını ifade eden Karakaya, “Terken Hatun, tahta olan oğlu Berkyaruk ile yaptığı taht mücadelesinde yenilir. Oğlu Mahmud’u tahta çıkarmak için siyasetten ve taht mücadelesinden asla vazgeçmeyen Terken Hatun, İsfahan’a doğru hareket edeceği sırada 1094’de vefat eder, arkasından oğlu Mahmud da çiçek hastalığına yakalanarak vefat edecektir” dedi. İmam Gazali ve Ömer Hayyam’ın hayatından da kısaca bahseden yazar Derya Karakaya’ya “Büyük Selçuklu Seyahatnâmesi” adlı kitap hediyesini ise, hocası olan eski Konya Aydınlar Ocağı Başkanı M. Ali Uz takdim etti.