Büyükşehir Belediyesi ile Kültür Sanat ve Fikir Adamları Derneği'nin ortaklaşa düzenlediği İkindi Sohbetleri'nde bu hafta Araştırmacı-Yazar Mehmet Ali Uz’un sunumuyla, “Konya’da Mahalle ve Sokakların Dili ve İhtiyareddin Hasan Mahallesi” konuşuldu. Konya’nın kadim bir başkent olduğunu ve ilk iskânın Alâaddin Tepesi'nden başladığını, Selçuklu’dan önce de bunun böyle olduğunun ifade eden Araştırmacı-Yazar Mehmet Ali Uz, mahallelerin de önce Alâaddin Tepesi'nden başladığını; önce iç sur, sonra dış sur, daha sonra da dış surların dışında mahallelerin oluştuğunu ve bugünkü hâline ulaştığını söyledi. Konya’nın fethinden sonra Alâaddin Tepesi'nin ikiye bölündüğünü; güney kısmının Rumlara verildiğini, kuzey kısmının ise Müslümanlara verildiğini ve buralarda mahallelerin teşekkül ettiğini belirten Uz, “Gerek Selçuklu olsun gerekse Osmanlı olsun her ikisi de büyük bir medeniyettir. Yaptığı işi hiçbir zaman rast gele yapmamıştır, tesadüfi yapmamıştır. Bir yere bir isim vermiş ise bunun mutlaka bir anlamı ve verdiği bir mesaj vardır” diye konuştu.
ESKİ İSİMLER KORUNSUN
“Mahalle, şehrin çekirdeği ve aynasıdır. Maalesef günümüzde eski mahalle ve sokak adlarının değiştirilmesiyle birlikte şehrin hafızası da siliniyor” diyen Uz, mahalle kavramı üzerinde durarak Konya’da Selçuklular döneminde dış sur içi mahallelerinden birisinin hem Dedemoğlu hem de Kuşkondu Mahallesi adlarıyla anıldığını belirterek, Konya Şeriye sicillerinde bu durumun “nâm-ı değer” şeklinde ifade edildiğini söyledi. Mahalle ile şehir, mahalle ile insan ve muhit arasında çok sıkı bir sosyal denge ve kültürel açıdan münasebetin var olduğunu belirten yazar M. Ali Uz, “Bu denge hassasiyetle korunup bozulmamalıdır. Mahalle, şehrin çekirdeği ve aynasıdır. Ama maalesef günümüzde eski mahalle ve sokak adlarının değiştirilmesiyle birlikte o şehrin hafızası da yok ediliyor” dedi. Selçuklu dönemi Konya’sında şehrin Alâeddin Tepesi’nin ikiye bölünerek sur içerisinde 25 mahallenin bulunduğunu ve güney tarafında Rumların, kuzey tarafında da Müslüman ahalinin ikamet ettiğini söyleyen araştırmacı Uz, dış sur mahalleleri arasında Abdülaziz, Gazi Âlemşâh, Şekerfuruş, Kalecik, Kale-i Celp Sultan, Kükrkçü, Çiftemerdiven, Hacı Emir, Baba Sultan, Tercüman, Zenburî, Şeyh Sadreddin Konevî, Dedemoğlu ve İhtiyareddin Hasan gibi mahallelerin bulunduğunu söyledi. Alâeddin Camii önünde Meydan Mahallesi bulunduğunu kaydeden Uz, Şekerfuruş Mahallesi'nde Rum evleri bulunduğunu ve 1926’daki mübadeleden sonra Selanik’ten gelen Romanların bu mahalleye yerleştirilmeleriyle birlikte burasının adının, şimdiki KOM binasının bulunduğu karakolun önünün meydan olduğunu ve burada ilk pazar yeri kurulduğu için Muhacir Pazarı adını aldığını, daha sonra pazar yerinin Zindankale’ye taşındığını ve sonra şimdiki Muhacir Pazarı’na tekrar geldiğini dile getirdi. Çifte Merdiven Mahallesi’nde Saray Sokak bulunduğunu ve daha sonra bu sokağın Ahmet Özdemir Sokak olarak isminin değiştirildiğini belirten Uz, tarihi sokak isimlerinin değiştirilmemesi gerektiğini söyledi.
KONYA’NIN İLİM-İRFAN MERKEZİ
Konya’nın ilim ve irfan merkezinin Şeyh Sadreddin Konevî Mahallesi olduğunu ve Selçuklular öncesinde de burada Kadı Hürremşah Türbesi bulunduğunu ve bu yeri tesbit ettklerinde bu yarımadada bir Darü’l Hadis bulunduğunu ve Konevî hazretlerinin de bu Daru’l Hadis’te ders verdiğini tahmin ettiklerini dile getiren Uz, Konya Büyükşehir veya Karatay Belediyesi’ne; Hz. Mevlâna’nın evinin yanına Kadı Hürremşah’ın makamı (türbe) ve Karaman Yolu “Ayna”nın oradaki Sarı Yakup Mahallesi ve Türbesi’nin yanına da II. Kılıçarslan’ın veziri olan ve Kayseri’de Koca Hasan Medresesi’ni yaptıran İhtiyareddin Hasan’ın bir türbesinin(makam) yapılması teklifinde bulunacağını ifade ederek konuşmasına son verdi. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu da, günün anısına Mehmet Ali Uz’a Koyunoğlu Kütüphanesi Müdürü Hasan Yaşar ile birlikte Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş’nin yayınlarından hediye takdim etti. Takdimden önce konuşan Sakaoğlu, Uz’un Konya ile ilgili bu konuşmalarını üniversitelerimizde tarihle, coğrafyayla, kültürle ilgili dersler veren hocaların ve öğrencilerin de gelip dinlemeleri gerektiğini ifade ederek, mahalle ve sokakların isimlerinin sık sık değiştirilmelerinin, o şehrin tarihini, sosyal yaşantısını, aidiyet kültürünü de ortadan kaldırarak yok ettiğini ifade etti.