Türkiye Yazarlar Birliği Konya Şubesi’nin düzenlediği “Kılıcın ve Kalemin Sultanları” konulu konferans İl Halk Kütüphanesi Salonunda yapıldı. Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanlığı ve iki dönem milletvekilliği yapan Prof. Dr. Mustafa isen ile kızı Prof. Dr. Tuba Işınsu Durmuş’un konuşmacı olduğu konferansı izleyenler arasında Çelebi Hanımefendi Esin Çelebi Bayru, Postnişin Fahri Özçakıl da yer aldı. Konferansın düzenleyicisi Dr. Mustafa Çıpan, Prof. Dr. İsen ve Prof. Dr. Durmuş’un ilmi çalışmalarıyla biyografik bilgilerini vererek açılışı yaptı.
KONYA ÖNEMLİ BİR AKTARMA MERKEZİDİR
Konuşmasına “Kılıcın ve kalemin sultanlarına mekânlık yapmış şehirlerden bir tanesi de Konya’dır” diyerek başlayan İsen “Bu sebeple, toplantımızın Konya’da yapılıyor olması, bir başka şehirde yapılmasından çok daha ehemmiyetlidir. Konya’nın Türk Kültür hayatında şöyle bir konumu var; İslami gelenekte önemli kültür havzaları vardır. Bu İslam medeniyetinin dışında başka hiçbir medeniyette görmediğimiz bir tablodur. Abbasilerden itibaren İslami devlet anlayışı bir medeniyete dönüşmeye başladıktan sonra, bir havzada sönmeye yüz tutan birikim bir başka havzada adeta yeniden parlamıştır. Mesela başlangıçta Bağdat’ta Kûfe’de teşekkül eden ilk yapılanmalar bir süre sonra orası canlılığını kaybetmeye başladığı bir evrenin hemen akabinde Endülüs’te parladı, orada büyük bir medeniyet ortaya çıktı. Endülüs çökerken bu defa Orta Asya ve Selçuklu merkezli bir yeni yapı ortaya çıktı. Burası hayatiyetini yitirmeye yüz tutmuşken bu defa Anadolu’da bir yapı ortaya çıktı. İşte Anadolu’daki bu yapının ortaya çıkmasında ben Konya’nın çok önemli bir aktarma merkezi olduğunu düşünüyorum” dedi.
KONEVİ’NİN KADRİ BİLİNMİYOR
Prof. Dr. İsen konuşmasını şu sözlerle sürdürdü: “11. Yüzyıldan itibaren bütün İslam sanatlarının arkasındaki en önemli motivasyon olan vahdet-i vücut düşüncesi, İbn-i Arabi ile bu coğrafyada… Ama nasıl Mevlânâ Mevleviliği kurdu, Sultan Veled onu teşkilatlandırdıysa işte İbn-i Arabi’nin ortaya koyduğu bu felsefi yapılanmayı Sadreddin Konevi bunu sistemleştirdi. Konya kadr-ü kıymetini bilmiyor gibi geliyor bana, Konevi çok önemli bir isimdir. Daha sonra bu sistem çok önemli İslam coğrafyalarında çok önemli bir arka plan olarak bizim kültürümüzü ve sanatımızı motive eden çok önemli felsefi bir unsur oldu.”
KONYA KÜLTÜR VE SANATTA HER ZAMAN İLK BEŞTEDİR
“Bir çalışmamda Osmanlı şairlerinin hangi şehirlerde yetiştiklerine dair bir değerlendirme yaptım. Burada da sorsak herkes İstanbul’un bir numaraya oturacağını söyleri öyledir. Tezkirelere göre 3 bin 180 civarında divan şairi var. Bunların yaklaşık 800’ü İstanbul merkezlidir. İkinci sırada Bursa, üçüncü sırada Edirne ve dördüncü sırada Konya gelmektedir. Külliyeler, medreseler, hat sanatı gibi değerlendirmeler de de Konya’nın yeri daime ilk beş içindedir. Tabi buranın İpek yolu üzerinde olması, ticaret ve sanayi merkezlerinden olması, çevresindeki verimli ovalarla önemli bir üretim ve iktisat merkezi olması diğerlerinin ortaya çıkmasına da çok ciddi şekilde katkıda bulunmuştur.
AVRUPALI DEVLET ADAMLARINDA ŞAİR YOK GİBİDİR
“Osmanlı Sultanları bizzat kendileri şiirle uğraşmıştır ve bunun dünya edebiyatında örnekleri çok az görülmüştür. Avrupa ülkelerinde krallar, padişahlar ya da çarlar kültür ve sanatı ancak desteklemiştir ama bizim sultanlarımızda olduğu gibi destek yapan, üstüne bir de şiir söyleyen, hattat olan, musiki besteleyen çok az adam var. Avrupa krallarının arasında resimle uğraşanlar, müzikle uğraşanlar var ama şiir ve edebiyatla uğraşan neredeyse hiç yok. Ama Kanuni Sultan Süleyman’ın, Fatih Sultan Mehmet’in, İkinci Selim’in şiirlerinden oluşan kitap var. Osmanlı Hanedanı çok dikkate değer bir hanedandır, ünik değil. Hanedandan 22 kişinin tescil edilmiş şiirleri, kitapları, divanları var.”“Türk Milleti kendi padişahlarına şiiri ve sanatçılığı yakıştırmış ki; Osman Gazi’nin elimiz şiiri yok, olamazdı da zaten. Muhtemelen okuma yazma da bilmiyordu. Orhan Gazi’den itibaren eğitimden geçtiklerinden söz edebiliriz ama elimizde tevsik edilebilir bir örneği yok; İkinci Murat’la birlikte başlıyor. Fakat onlar adına da şiirler icat ve ihdas edilmiş. Hatta yabancı Türkologlardan birinin değerlendirmesi var bu konuda; diyor ki, Türk milleti padişahından çobanına kadar şairdir.”
KIRIM GİRAYLARI ENDERUN’DA ŞAİR OLDU
“Enderun eğitimi tamamen elit eğitimi üzerine kuruludur. Gelecekte devleti yönetecek kadroları yetiştirmekle görevlidir. Buraya torpille falan alınmazdı. Yetenekli akıllı, boylu poslu ve yakışıklı olması zorunluydu. Çünkü o devleti temsil edecek, görevlendirildiği yerdeki adamdan daha kısa boylu olmayacaktı. Kırım hanedanlığı mensupları, Fatih döneminden itibaren Enderun’da eğitim görmeye başladı. Daha önce Kırımlı yöneticilerden hiç şair yoktu. Ne zaman Kırım Giraylarının çocukları Osmanlı sarayında eğitim görmeye başladılarsa a’dan z’ye hepsi şairdir.”
HABER MERKEZİ