Referandumun sıklaştırılması, çoğu meselede referanduma gidilmesi gerektiğini düşünüyorum. Milletin çoğunluğunun dediği yapılacak ve bu eksende karar verilecek ise neden hemen her konuyu halka sormuyoruz. Bunun için uygun zeminin sağlanması gerektiği, sanal platformda e-devlet sistemi ya da başka bir sistem kurularak masraf ve düzenleme ve buna benzer konuların basitleştirilerek, ihtilaf bulunan çoğu meselede sanal referanduma gidilmesi gerekir. Bunu avantajları olduğu gibi dezavantajları da olacaktır.
Çoğu toplumsal mesele ve verilecek kararda toplumun dinamikleri tartışılıyor. Çoğunluğun Müslüman olduğu bir ülkede birçok meselede referanduma gidilmesinin en mühim faydası halkın seçeceği, karar vereceği konuyla ilgili de bilgi sahibi olması, araştırması, yazılan ve tartışılan konular ile ilgili kültür düzeyinin artması gibi konulara sebep olacaktır. Ortaya referanduma konu edilecek meselenin sınırları belirlendikten sonra, bahsedilen konu ile ilgili karar merciinin direk millet olması sağlanacaktır. Bu şekilde bilgi, düşünce ve kalem değer kazanacak, millet topyekûn olarak meselenin değişik boyutlarıyla ilgili doğrudan araştırma ve karar verme aşamasına geçecektir. İstanbul sözleşmesi, müzik kısıtlaması, kanal İstanbul, Lgbt, göçmen meselesi ve buna benzer diğer bütün konularla ilgili birçok mesele sanal referandum ile çok kısa sürede sonuçlandırılmalıdır. Neden peki? Çünkü bu konuların hepsi toplumsal birer meseledir. Toplumu doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilendirmektedir. Toplumun genel eğilimi bireylere yön verdiği gibi bireylerin yönelimleri de toplumun yapısını oluşturur. Şayet demokrasiye saygısı varsa insanların, çoğunluğu Müslüman olan bir ülkenin sanal referandum ile verdiği karara da saygı duyması icap eder. Bahsedilen, her fırsatta dile getirilen demokrasi kavramına saygı duyulacak ise birçok mesele halka sorulsun, sonuca da razı olunsun. RTÜK, kural kaide ve kısıtlamalar, sözleşmeler ve diğer mühim bazı meseleler ile ilgili sınırları ve referanduma sunulacak şekli belirleyecek bir komisyon kurulup, bilişim sistemi ve güvenliği ayarlanarak sanal ortamda oylama yapılmalıdır. Bunun şu an için en uygun zemini e-devlet sistemidir. Bunun sanal ortamda yapıldığı zaman herhangi bir masraf olacağını düşünmüyorum. Bu sistem eninde sonunda ilerleyen asırlarda uygulanacak, halk yönetimde ve verilecek kararların sınırları belirlenerek yönetime ve kararlara doğrudan katılacaktır. Biz bunu buraya “sanal referandum” olarak not düşelim. Bireylerin toplumu ilgilendiren konulara doğrudan katılımı milletin kültür düzeyini ve bilincini artıracak, okumaya, araştırmaya ve aydınlanmaya sebep olacaktır. Devletin içinde yer alan bazı kısımların varlığı sanal referandum sistemi ile son bulacaktır. Devlet ile vatandaş arasında doğrudan köprü kurulacak, aradaki bazı temsil yetkileri kaldırılacaktır. Yönetimde referandumda azınlık olan tarafta öyle sanıyorum ki demokrasiye saygı duyacaktır. Bu meseleye dağdaki çobanla benim oyum bir olmaz zihniyeti ile de bakılabilir, milletin bilinçlenmesi ve tecessüsü, bilinç ve kültür düzeyini artırması için bir vesile olarak da görülebilir. Devletin aklına saygı duymayan zihniyetin sanal referandum ile milletin sözüne saygı duyacağı çok açıktır. Toplumsal dinamikler, kültür, din, gelenek ve görenekler ile azınlığın eğilimi kargaşaya sebep olmaktadır. Sorunun temelini toplumsal dinamiklerin devletin aklı tarafından savunulup, bireysel yönelimlerin ise diğer toplumların dinamiklerine eğilimi neticesinde ortaya çıkan, devletin aklının, çoğunluğun dinamiğini dikkate alarak azınlığın eğilimine müdahale etmesi oluşturmaktadır. Bu müdahalenin sınırları noktasında sorunlar çıkmaktadır. Şu yazdıklarımdan sonra akla şöyle bir soru gelir? Peki halkın her kesiminin memleketin mühim meselelerinde karar verecek olması ne kadar doğrudur? Bir başka soru da şu olacaktır: halkın bu mühim meselelerde karar verecek olması onun bilinç ve kültür düzeyini artıracak mıdır? Çoğunluğun sanal referandum kararına demokrasi çığırtkanları saygı duyacak mıdır? Yönetim ile direk köprü kurmak ve karar verir hale gelmek, siyasetin kirini ve pasını çözecek midir? Tekrar buraya not düşüyorum; bundan belki kısa süre belki de bir asır sonra bilişim ortamında sanal referandum yapılacak, halk yukarıda bahsedilen birçok konu ile ilgili doğrudan söz sahibi olacaktır.