Güncel olaylar yazı serisi
Bu günlerde illerde ilçelerde sanki bayram var. Liderlerin, bakanların, milletvekillerin biri gidiyor diğeri geliyor. Vatandaş bunaltıcı sıcağa rağmen alanları dolduruyor ve bunları dinliyor. Bu arada vatandaşın üzerini serinletici su veya gül suyu püskürtülüyor. Alanı dolduran halkın “başına güneş geçmesin” diye siperli şapkalar dağıtılmış, bunların altında muhalefetin iktidara, iktidarın muhalefete yaptığı “atışmaları” seyrediyor, dinliyor.
Hatipler konuşmalarını Anayasa değişikliği ve değiştirilen maddelerin ülkemize fayda ve zararları gündeme getirmeleri beklenirken bunlar “horoz dövüşünün bu günkü versiyonunu” gündeme getirmişler, o ona, bu buna verip veriştiriyorlar.
İdarecilik nedir ve nasıl yapılır, bu ülkenin ihtiyaçları nedir ve nasıl karşılanır bunları bilen insanlar “Eyvah…” diyorlar. “İşte buna kaht-ı rical (adam yokluğu) denir ve ülke meğer kimlerin eline kalmış?”
Anayasa oylamasının “Evet” tarafında, iktidar partisi AKP, Saadet Partisi, Büyük Birlik Partisi ve sivil toplum kuruluşlarının büyük bir kesimi yer almış. “Hayır” tarafında ise başta ana muhalefet partisi CHP ve tabanının büyük reaksiyonuna rağmen MHP yer almışlar.
Evet, biz de “Evet” diyeceğiz, ama bunu Sayın Başbakanın istemesi veya ters tarafta yer alan partilerin karşısında olmak için değil, “Asker mantığı ve disiplinini bir ruh olarak bünyesinde barındıran, millete ait sözü ondan alarak milletin kontrolünden uzak bir takım kuruluşlara verdiğinden dolayı” bunu yapacağız.
Biz biliyoruz ki bu değişiklik maddeleri milletimizin beklentisine cevap verecek bir Anayasa olmayacak. Ama geleceğe ait bir projeksiyon olur ümidiyle “Evet” diyeceğiz.
Bundan sonra ülkemizde darbelerinin önünün kapanmasını umarak “Evet” diyeceğiz.
İnsan haklarının sağlanmasına bir geçiş olabilir, inancıyla “Evet” diyeceğiz.
Değişiklik maddelerini inceleyerek bilgi edinmeye devam edelim.
6 – 53.madde, bir işçi aynı iş yerinde ve aynı dönem içinde, birden fazla iş sözleşmesi yapılamıyordu. Değişiklikle bir işyerinde aynı dönem içinde, birden fazla iş sözleşmesi yapılabilecek.
7 – 54.madde, grev ve lokavt hakkını düzenlemektedir. Grev esnasında verilen zararlarda sendika sorumlu tutuluyordu. Yapılan değişiklikle, bu sorumluluk kaldırıldı. Haksız yere verilen zararlardan, sendika değil, zarar verenler sorumlu tutulacaktır.
8 – 74.madde ile bilgi edinme, dilekçe hakkı ve kamu denetçiliği kurumuna başvurma hakkı getirmektedir. Bu hakkın kullanılmasını temin amacıyla, T.B.M.B. ne bağlı bir “kamu denetçiliği kurumu” oluşturuluyor.
9 – 84.madde, milletvekilliğinin düşürülmesini düzenlemekte olup, daha önce parti kapatılmasına sebep olan milletvekilinin milletvekilliği düşüyordu. Yapılan değişiklikle milletvekilinin milletvekilliği düşmeyecek.
10 – 94.madde, T.B.M.M. Başkanlık Divanını düzenliyor. Divana seçilenler, 2 yıllık ve 3 yıllık dönemler için seçiliyordu. Değişiklikle 2’şer yıllık dönemler için seçilecek.
11 – 125.madde, yargı yolunu düzenlemekte olup, buraya bir ekleme yapılmıştır. Değişiklikle, Yüksek Askeri Şura’nın terfi ve kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemi hariç, her türlü işlemlerine itiraz edilebilinecektir.
Yargı yetkisini kullanan hâkimler, idari işlem ve eylemlerin sadece hukuka uygunluğunu denetleyebileceklerdir. Yerindelik denetimini hiçbir şekilde yapamayacaklar. Yürütmenin, görevini kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirmesini kısıtlayacak ve takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremeyecektir.
12 – 128.madde, kamu hizmeti görevlileriyle ilgili düzenleme yapıyor. Değişiklikle, mali ve sosyal haklara ilişkin olarak yapılan toplu iş sözleşmesi hükümleri, ayrıca herhangi bir kanun değişikliğine gitmeden, doğrudan geçerli olabilecektir.
13 – 129.madde, kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili düzenleme yapıyor ve uyarma ve kınama cezalarını yargı denetimi dışında bırakıyordu. Değişiklikle uyarma ve kınama dahil tüm cezalar, yargı denetimi altına girecektir.
14 – 144.madde, hakim ve savcıların denetimini düzenlemekte olup başlığıyla beraber “adalet hizmetlerinin denetimi” oldu. Yapılan değişiklikle, adalet hizmetlerini ve savcıların idari görevleriyle ilgili işlemlerini denetlemek için, iç denetçi oluşturuldu.
Hakim ve savcılarla ilgili yapılacak araştırma ve incelemeler, o yerin kıdemli hakim ve savcılığı tarafından da yapılabiliyordu. Bu, meslektaşlar arasında ve o çevrede çok rahatsızlıklara neden oluyordu. Bununla ilgili olarak görev sırasında bir takım nahoş olaylara da tanık olmuştuk. Yapılan değişiklikle, bu konularda sadece müfettişler inceleme ve araştırma yapabilecek.
15 – 145.madde, askeri yargıyı düzenliyor. Bu madde tamamen değiştirildi. Yapılan değişiklikle askeri mahkeme, askerlerin askeri suçları ile asker aleyhine ve askeri hizmet ve görevleriyle ilgili işledikleri suça bakabilir. Devletin güvenliğine, anayasal düzene karşı işlenen suçlarda tek yetkili mahkeme adliye mahkemeleri olup, askeri mahkeme bunlara bakamayacak. Savaş dışında da hiçbir sivil, askeri mahkemede yargılanamayacak.
16 – 146.madde, ANAYASA MAHKEMESİNİN KURULUŞU’nu düzenliyor. Eskiden 15 üyesi vardı, değişiklikle bu sayı 17’ye çıkartılıyor. Eskiden bu üyelerin 4’ü yedekti. Şimdi yedek üyelik kaldırılıyor. Daha önce meclis seçmiyordu, değişiklikle meclis 3 tane üyesini seçiyor. Geriye kalan 14’ünü Cumhurbaşkanı seçiyor.
A – Meclis seçimi: Meclis 3 üyenin 2’sini, Sayıştay genel kurulunun seçeceği 3 aday arasından, 1 tanesini ise, baro başkanlarının serbest avukatlar arasından göstereceği 3 aday içinden seçecek. Yani meclis, dışarıdan istediği kişileri değil, Sayıştay ve baroların göndereceği adaylar arasından seçebilecek.
B – Cumhurbaşkanı: 3 üyeyi Yargıtay’dan, 2 üyeyi Danıştay’dan, 1 üyeyi Askeri Yargıtay’dan, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nden ve genel kurullarının her üye için göstereceği 3’er aday içinden seçecek. Geriye kalan 3 üyeyi, en az 2’si hukukçu olmak üzere, YÖK’ün her üye için göstereceği 3 aday içerisinden, son 4 üyeyi ise, üst kademe yönetici, 1.sınıf hâkim ve savcılar, serbest avukatlar ve en az 5 yıl raportörlük yapmış bulunan Anayasa mahkemesi raportörleri arasından seçecektir.
Kalan 10 maddeyi de bir sonra yazımda ele alalım, inşallah.