Saraybosna, tarih boyunca önemli birçok olaya şahitlik etmiştir. Osmanlı’nın 1463’te fethederek günümüz halini inşa ettiği Saraybosna aynı zamanda Osmanlı’nın Avrupa’da kurduğu en büyük şehir olma özelliğinde. Şehir 1992’de Yugoslavya’nın dağılması sürecinde kuşaltılmış 4 yıl Sırp ve Hırvatlara karşı bağımsızlık mücadelesi vermiştir. Boşnaklar bu savaşta Sırp ve Hırvatların zulmüne maruz kalmıştır. Yüzbinlerce insan evsiz kalmış, 100-110 bin arası Boşnak katledilmiş, yüzlerce kadına tecavüz edilmiş, binlerce çocuk yetim, öksüz kalmıştır. Saraybosna, savaşın ardından insani, manevi, ekonomik aldığı yaralardan sonra toparlanmaya çalışıyor.
SARAYBOSNA KÜÇÜK İSTANBUL
Geçtiğimiz Kurban Bayramı’nı Saraybosna’da geçirdim. İstanbul’dan havalanan uçak 1,5 saat gibi kısa bir sürede Saraybosna Havalimanı’na ulaştı. İlk defa yurtdışında bir ülkeye çıkmıştım nereye geldim, neler yaşayacağım heyecanı, derdimi anlatacak kadar ingilizcemle bir anda kendimi Bosna-Hersek’te bulmuştum o an kısa süreli tatlı şok olsa gerek ışık hızında kendi ülkeme gitmek istedim. Biran ürkmedim değil. Ziyadesiyle iç dünyamda gel-git yaparak birnevi ışık hızında hem ülkemde hemde Bosna’daydım. Zamanın akması dediğimiz olay yaşadığınız mekandan uzaklaşma nisbetince farkediliyor uzaklardayken anlaşılıyor. Kendimi toparlayıp farklı bir ülkeye gelmenin mutluluğuyla pasaport kontrolden geçtim. Havalimanından çıktıktan sonra kapının hemen karşısında bulunan taksiciye şehir merkezine, Başçarşı(Baščaršija)’ya gideceğimi söyledim. 15 Avro’ya anlaştık. Daha sonra öğrendim havalimanının dışında bulunan kırmızı taksilerle 10-15 KM(Bosna Markı) gibi daha az ücretle şehir merkezine gidilebiliyormuş. 1 KM (Bosna Markı) yaklaşık 1,5 TL değerinde. Taksici aracın dolmasını bekleyeceğimizi söyledi. Kısa süre sonra araca Boşnak bir çift bindi ve şehir merkezine yol aldık. Meraklı gözlerle etrafımı seyrederek yola devam ederken, taksiciye Türkiye’den geldiğimi söyleyince hemen Turska öyle mi. İstanbul, oradan mı geldin? Orayı görmeyi çok istiyorum diye sıraladı. Konya’dan geldiğimi söyledim. İlk yurtdışı seyahatimi de ülkenize yaptım, Saraybosna’nın gelişmişliği beni çok heyecanlandırdı ve sevindirdi. Evet dedi taksici gülerek, Saraybosna küçük İstanbul…
İLHAMIN DOĞDUĞU ŞEHİR
Farklı mimarisiyle oldukça etkileyici bir şehir. Eski yapılar yenilere göre oldukça ihtaşamlı görünüyor. Bunun yanı sıra eski tramvayları da şehre ayrı bir hava katıyor. Medeniyetin ortasıydı burası binyılda geçse Kültür şehri olmayı hakedecek güzellikte bir yer… Öyle ki yeni Dünya’nın ilhamı burdan doğmuş olmalı. Osmanlı, Saraybosna’da adete hazine bırakmış.
BAŞÇARŞI SARAYBOSNA’NIN KALBİ
Nihayet Başçarşı(Baščaršija)’ya varmıştık. Taksiden iner inmez gözüme ilk çarpan çarşının tam ortasındaki meşhur Saraybosna’nın simgesi ‘Sebil’ oldu. Konya’mızdaki Kültürpark’ın bir tarafına kondurulan güzide eser Sebil’in membaının tamda dibindeydim. Osmanlı’nın inşa ettiği Başçarşı’da Bosna Beylerbeyi Gazi Hüsrev Bey’in yaptırdığı han, medrese ve çok sayıda imaret bulunuyor. Çarşı Saraybosna’nın kalbi adeta. Dünya’nın her yerinden gelen ziyaretçilerini görmek mümkün. Gelenlerin çoğunluğu Türkiye’den. Gezerken türkçe konuşmaları işitmek Sebil’den su içtiğimde hissettiğim ferahlığı veriyordu. Ayrıca Bosna’ya tekrar gelmek isteyenlerin çokca içtiği bir diğer su ise Gazi Hüsrev Bey Camii’nin yanındaki çeşme. Pansiyonumu da belirlemiştim. Sebil’in az ilerisinde Başçarşı’nın aşağısındaki Miljacka Nehri’ne doğru giderken aradaki dar sokaklardan birinde oldukça nezih bir yerde kaldım. Bosna-Hersek’te Miljacka Nehri gibi birçok nehir bulunuyor. Pansiyonda kaldığım ücrette makul gelmişti. Ücretin azlığı pansiyon sahibine ödeme yaparken bir kaç kez sormama sebep olmadı değil. Avrupa’nın ortasında bir şehire göre fiyatlar oldukça cazip.
KIVANÇ VE ONUR MUHABBETİ
Bosna-Hersek’e Türkiye’den gelmiş olmak başlı başına bir avantaj. Saraybosna’yı gezdikçe, insanlarıyla diyolağa girdikçe bunu görebilirsiniz. Türkiye’den gelmiş biriyle konuşmak bir Bosnalı için kıvanç ve onur muhabbeti… Bu mutluluk verici bir duygu. Avrupa’da dost bir ülke ve binlerce gönüldaşımız var. Türkiye’de eksik kalan bir parçamız varmışta tamamlar gibi hissettim. Hangi Bosnalıyla konuşsam sözü savaşa getiriyor teselli edilmeyi bekliyorlar. Bosna halkı, üzerinden yıllar geçmişte olsa savaşın açtığı yaraları halen sarmaya devam ediyor. Bosna deyince aklıma hep çocukluğumuzda Tv ve çoğunlukla radyodan takip ettiğimiz Bosna Savaşı gelirdi. Savaşın bizlere de üzücü tesiri olmuştu. Bosna’da halen unutulamayan acıları paylaşmış olmak geçmişten gelen gönüldeki mahzun yanımı bir nebze dindirmişti.
HAYAT TÜNELİ
Savaşın olduğu o dönem ülke olarak kadirşinas olan insanımız her zaman olduğu gibi dualarıyla, yardım gönderme çabalarıyla Bosna’nın hep yanında olmuştu. Gönderilen yardımların çoğu ulaşmamışta olsa. Çünkü savaş sırasında havalimanın Sırp askerinin elinde olması yardımların Bosna halkına ulaşmasını güçleştirmiş. Gıda ve ilaç sıkıntısının had safhaya ulaşmasıyla kentin bu gidişini değiştirmek için Bosna-Hersek’in merhum Devlet Başkanı Aliya İzzetbegoviç bir tünel kazılması gerektiğine karar vermiş. Tünel, Saraybosna Havaalanı ile Butmir bölgesi arasında kalan 800 metrelik alanda bulunuyor. Askerler ve halkın işbirliğiyle kazılan bu tünel, bir metre genişliğinde, 1,6 metre yüksekliğinde ve 800 metre uzunluğunda. Tünele havaalanından gelen yardım malzemesinin nakli için raylar ve vagonlar da yerleştirilir. Savaş sırasında Saraybosna’nın kurtuluşunu sağlayan 800 metre uzunluğundaki tünel, şimdi savaş müzesi olarak kullanılıyor.
Bayram Bosna’da da aynı ülkemizdeki heyecan gibi sürdürülüyor. Bayram Şerif Mübarek Olsun! selamlaşmalarını, bayram sohbetlerini her gittiğim yerde işittim. Aynı heyecanla camilerde namaz sonrası tekbirlere, tebrikleşmelere de şahit oldum. Bosnalılarla bayramlaşmakta mutluluk verdi.