Osman Efendi "Piri zade"

“Şeyhülislam ve Müftilenam” -77-

Şeyhülislam Piri zade, Sahip Efendi’nin oğludur. Doğum tarihi hicri 1122’dir. Osman Efendi, gençliğini ilim ve irfan tahsil etmekle geçirdikten sonra Sultan III. Ahmet Han devrinde tedris /öğretim yoluna dâhil oldu (h.1142) .Usulün uygun bir şekilde medreselerde görev yaparak mevleviyeti / yüksek kadılığı (h.1151), Mekke payesini / rütbesini (h.1157) kazandı. Babasının meşihatı / şeyhülislamlığı zamanında İstanbul Kadılığı’na (h.1158), Anadolu (h.1165), Rumeli (h.1169) Kazaskerliği’ne nail oldu. Bir müddet azledilmiş olarak Burrsa’da ikamete memur oldu ise de bilahare ikinci defa (h.1185) üçüncü defa (h.1179) Rumeli Kazaskerliği’ni üslendi. Görevi son bulduğu sırada Veliyyüddin Efendi’nin vefatı üzerine fetva makamına yükseldi (h.1182) .III. Mustafa devrinde vukua gelen Rusya seferlerinde meşihat makamında bulundu. Memleketin duçar olduğu felaketlerden sonra son derece müteessir oldu ve bu tesirlerle vefat etti (h.1183) .(Osman Sitemdide) vefatına tarihtir.
Kabri Aksaray’da Murat Paşa Camii civarındadır. Fetva müddeti on altı aydan fazladır. Şeyhülislam Osman Efendi nazım ve nesirde seçkin idi. (Sahip) mahlası(1) ile şiirleri vardır.
“Şeyhülislam ve Müftilenam” -78-
Muhammed Said Efendi
Mirza zade Şeyh Muhammed Efendi’nin oğludur. Doğum tarihi h.1122’dir. Muhammed Said Efendi on bir yaşında öğretim yoluna dâhil oldu. (h.11233). Babasının meşihatı şeyhülislamlığı zamanında birbirini müteakip rütbeler elde ederek “Hamise-i Süleymaniye’ye (2) yükseldi. Babasının azli zamanında beş sene söz konusu rütbede kaldı. Bilahare İzmir (h.1145) Dört şehirden Bursa Kadılığı’na (h.1156), Mekke-i Mükerreme rütbesine, İstanbul Kadılığı’na (h.1161) nail oldu. H.1171 ‘de Anadolu, h.1172’de Rumeli Kazaskerliği’ni kazandı.
Azlini müteakip “Nakibül- Eşraf(3) oldu (h.1175). İki sene sonra tekrar Rumeli Kazaskerliği’ne nail oldu. Bir sene sonra Rumeli Kazaskerliği’nden ve Nakibül- Eşraflıktan istifa etti. H.1181’de tekrar Nakibül- Eşraf, üçüncü defa Rumeli Kazaskeri oldu. Görevin sonunda meşihat makamına getirildi (h.1183). Fetva vazifesini iffet ve istikametle ifa etti. Esasen kendisi yakartılıştan nazik, idare işlerine vakıf, adaleti sever, doğrulduktan ayrılmaz bir zat-ı muhteremdi. Fakat yaşlılıktan dolayı ziyaretlere gidemezdi. Hatta resmi bayramlaşmadan bile af edilmişti. Bu sebepten dolayı kendi istifa etti. Üsküdar’daki hanesinde geri kalan ömrünü tamamladıktan sonra vefat etti (h.1188).
Kabri Karaca Ahmed kabristanındadır. Fetva müddeti Sultan III. Mustafa devrinde üç buçuk senedir. Muhammed Said Efendi ilmiye yolunun ıslahı için çalışmış ise de ceza ve mükâfatta ifrat ve tefritten kendini yenilememesi arzu edilen maksadı hâsıl edememiştir.

Dipnotlar
1.Mahlas: Bir kimsenin ikinci adıdır. Eskiden şairlerini şiirlerinde kullandıkları addır.
2. Hamise-i Süleymaniye: Medreselerde bir rütbedir.
3. Nakibül- Eşraf: Peygamber soyundan olanların işlerini görmek üzere içlerinden hükümetçe tayin olunan memur.