Türkiye ekonomisinde yaşanan ve giderek derinleşen ekonomik kriz, özellikle gıda fiyatları yoluyla dar gelirli ve yoksul vatandaşları vuruyor. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge Birimi'nin Ankara'daki pazar ve marketlerden düzenli olarak derlediği fiyatları esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının eylül ayı sonuçlarını açıkladı. Araştırmaya göre, gıda fiyatlarındaki artış eylülde bir önceki aya göre yüzde 12.56 oranında arttı. Araştırmanın yapılmaya başlandığı Eylül 2017 ile Eylül 2018 aylarını kapsayan son 12 aylık dönemde ise yüzde 51.75 oranında artış gözlendi.
SEBZEDE ZAM REKORU
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) araştırmalarına göre, yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et, balık ve deniz ürünleri oluşturuyor. Türkiye'de başta hayvancılık olmak üzere tarım sektörünün üretimindeki artışın talep artışının gerisinde kalması, üreticiyle tüketici arasındaki zincirde yer alan aracıların yüksek kâr oranları ve diğer nedenlerle gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan yoksul kesim görüyor.
Eylül ayında ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 8.91 oranında artış yaşanırken, bir süredir et ithalatı yapılarak fiyatları kontrol altına alınmaya çalışılan et-balık harcamalarında eylülde yüzde 3.96 oranında artış kaydedildi. Eylül ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında ise yüzde 3.96 yükseliş gözlendi. Son 12 aylık dönemde ise ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 27.74, et-balık fiyatları 8.23, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatları yüzde 44.27 oranında arttı. Katı ve sıvı yağ fiyatları aylık yüzde 11.66, yıllık yüzde 22.87 oranında arttı.
Meyve harcamalarının yüzde 15.66 oranında arttığı eylül ayında sebze harcamalarında ise yüzde 50.09 oranında artış kaydedildi. Meyve fiyatlarındaki artış yıllık yüzde 61.63'ü bulurken, sebze fiyatları yüzde 268.28 oranında artış kaydetti. Bakliyat fiyatları aylık yüzde 7.79, yıllık yüzde 2 oranında artarken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında da aylık yüzde 3.25, yıllık yüzde 26.67 oranında artış yaşandı.
Yoksulun 100 lirasının 31 lirası gıdaya gidiyor
Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10'luk kesimin her 100 lirasının 31 lirasını gıda için harcadığını ortaya koyuyor. Birleşik Kamu-İş'in araştırmasına göre, Türkiye'deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17.9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22.4'ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13.4'ü buluyor. Türkiye'de gıda için harcanan her 100 liranın 5.5 lirası tereyağı dışındaki yağlara, 10.8 lirası meyveye, 15.1 lirası sebzeye, 6.1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3.1 lirası çay ve kahveye, 3.6 lirası alkolsüz içeceklere, 2.2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.