Medeniyet, insanların birlikte daha iyi bir yaşam sürdürmeleri için oluşturdukları toplumsal bir yapı ve bu yapının sürekli gelişimidir. Bir toplumun kültürel, sosyal, ekonomik ve politik açıdan gelişimini ve bu gelişimi sürdürebilmesini ifade eder. Medeniyet inşası, bireylerin ve toplulukların bir araya gelerek ortak değerler, normlar ve hedefler doğrultusunda birlikte hareket etmeleriyle gerçekleşir. Bu süreçte eğitim, bilim, sanat, hukuk, ekonomi, din ve diğer sosyal yapılar büyük rol oynar.
İslam medeniyeti, İslam'ın temel prensipleri ve değerleri çerçevesinde bir toplumun organize edilmesi ve yönetilmesi sürecini ifade eder.
Bir medeniyetin inşası için en önemli adım eğitimdir. Dinimizin bize ilk emri de “Oku” olmuştur.
İslam medeniyeti, bilgiye ve eğitime büyük önem verir. İslami toplumlarda eğitim kurumları, medreseler ve kütüphaneler aracılığıyla bilimsel ve dini bilgi yaygınlaştırılır. Yine İslam'ın ilk emri olan "Oku" (Alak 96:1) bu önemi vurgular.
İslam medeniyetinin temel taşlarından bir diğeri de adalet sistemidir. Şeriat kanunları ve adalet ilkeleri doğrultusunda toplumda düzen ve huzur sağlanır. Adaletin tesisi, zulmün önlenmesi ve hakların korunması önemlidir.
İslam medeniyeti, bireylerin ve toplumun ahlaki değerler üzerine inşa edilmesini gerektirir. Doğruluk, dürüstlük, yardımseverlik, tevazu gibi erdemler teşvik edilir. Toplumda güven ortamını zedeleyecek hareketleri de yasaklar. Yalan söylemek, dedikodu yapmak, gıybet etmek, iftira etmek, ölçüde hile yapmak, insanları kandırmak veya aldatmak, insanlara üstten bakmak, kibir vs.
Müslümanlar için değer ve üstünlük yalnızca Allah katında olmalıdır. Yani hangi konumda olursak olalım, Allah’tan hakkıyla korkanlardan olalım.
İslam ekonomisi, zenginliğin adil dağılımı ve fakirlerin korunmasını hedefler. Zekat, sadaka ve infak gibi kavramlarla toplumda sosyal adaletin sağlanmasında önemli rol oynar.
Aile yapısı, komşuluk ilişkileri ve genel toplumsal bağlar İslam medeniyetinde büyük önem taşır. Aile, toplumun temel yapı taşı olarak kabul edilir ve güçlü aile bağları teşvik edilir. Aileyi koruyamaz isek toplum olabilmekten bile bahsedemeyiz.
İslam medeniyeti, mimari, edebiyat, müzik ve diğer sanat dallarında da kendini gösterir. İslam sanatında estetik, simetri ve tevhid (birlik) kavramları önemli yer tutar.
İslam medeniyeti, yöneticilerin halkın hizmetinde olduğu, adaletli ve şeffaf bir yönetim anlayışını benimser. İslam'da istişare (şura) ve katılımcı yönetim önemlidir.
İslam medeniyetinin toplumda gerçekleştirilmesi, bireylerin İslam’a uygun bir şekilde yaşaması ve emirleri günlük yaşamlarında uygulamasıyla mümkündür. Bir şeyin doğru veya yanlış olduğunu sadece bilmek yetmez. O doğruları yapıp, yanlışlardan uzak durarak, aynı zamanda iyi ve doğru olan işleri toplumda teşvik ederek; kötü ve çirkin işlerden de men ederek toplum içerisindeki sorunlara çare olabiliriz.
Rabbimiz bize nasip etsin.