Dışişleri Bakanı ve Konya Milletvekili Ahmet Davutoğlu’nun Libya ziyaretine, Bakanlık Basın Danışmanı Osman Sert’in daveti üzerine Konya’dan Sun TV sahibi Esat Duysak ile birlikte katıldık. Bir güne sığdırılan Bingazi programı oldukça yorucuydu. Konya’dan kara yoluyla Ankara’ya, oradan da THY uçağıyla İstanbul’a ulaştık. Sonraki durağımız Kahire’ydi. Mısır’da bulunan Bakan Davutoğlu ve çalışma arkadaşları ile burada buluştuktan sonra Libya’da Kaddafi muhaliflerinin yönetime hakim olduğu Bingazi’ye gitmek üzere yola çıktık. Heyette THY Genel Müdürü Temel Kotil, Türk Kızılayı Genel Müdürü Ömer Taşlı ve TİKA Başkanı Serdar Çam başta olmak üzere çok sayıda bürokrat ve gazeteci yer aldı. Davutoğlu, uçakta heyette bulunanlarla tek tek tokalaşarak sohbet etti.
Kıyıya yakın bölgelerde düz arazi yapısına, geniş topraklara sahip olan Libya’nın sahip olduğu kurak iklim yapısının etkilerini kuş bakışı da tespit etmek mümkün. Su sıkıntısı nedeniyle, verimli kırmızı toprakların çok azı işlenebilmiş. Uçağımız Bingazi Havaalanı’na yoğun güvenlik önlemleri arasında iniyor. İç çatışmanın olduğu bir ülkede güvenlik daha da öne çıkıyor. Bakan Davutoğlu’na üst düzey ilgi, karşılama töreninden ve yerel silahlı güçlerin ağırlıkta bulunduğu güvenlik önlemlerinden de anlaşılıyor.
BAKAN VE ABDÜLCELİL’DEN MESAJLAR
Karşılama töreninin ardından Bakan Davutoğlu ve beraberindeki heyet, Libya Ulusal Geçiş Konseyi’nin merkezi Budeyma binasına geçti. Burada heyetler arası görüşmenin ardından Ulusal Geçiş Konseyi Başkanı Mustafa Abdülcelil ve Bakan Davutoğlu ortak açıklama yaptı. Bakan Davutoğlu’nun en önemli ve net mesajı, “Halkın reform talepleri yerine getirilmeli, Kaddafi gitmeli, Libya bölünmemeli. Ulusal Geçiş Konseyi'ni Libya halkının meşru temsilcisi olarak tanıyoruz” şeklindeydi.
Türkiye'nin Ulusal Geçiş Hükümeti'nin yanında olduğunu vurgulayan Davutoğlu, Libya'nın Ramazan ayına kadar sorununu çözmesini diledi, yol haritasında ateşkes ilan edilmesi ve tüm şehirlere insani yardım gitmesinin bulunduğunu belirtti. Davutoğlu, “Ömer Muhtar'ın temsilcisi olduğu bu halk, dünyaya insanlık onurunun ne olduğunu da gösterecektir” dedi. Bakan Davutoğlu, Türkiye’nin Libya halkının sorunlarına çözüm için 100 milyon dolar nakit, 100 milyon dolar da proje bazında yardımda bulunacağını açıkladı.
UGK Başkanı Mustafa Abdülcelil de Kaddafi'nin uluslararası gözetim altında Libya'da yaşamasını önerdiklerini, ancak Kaddafi'nin yanıt vermediğini söyledi. Kaddafi hakkında uluslararası yakalama kararı çıktığını hatırlatan Abdülcelil, bu sebeple önerilerinin geçersiz olduğunu kaydetti. Libya halkının Türk hükümeti ve halkının değerli desteğine minnettar olduğuna işaret eden Abdülcelil, “Yaptıklarınızı takdir ediyoruz ve unutmayacağız. Ziyaretinizin ikili ilişkilerin gelişmesi için faydalı olacağına inanıyorum”
Davutoğlu, Abdülcelil ile hediye teatisi sırasında da Türkiye'nin Bingazi Başkonsolosu Ali Davutoğlu'nu Libya halkına yardımlarından ve canla başla çalışmasından dolayı en kısa zamanda büyükelçi olarak atayacağını, Ali Davutoğlu'nun da konudan bu konuşmayla haberi olduğunu söyledi.
LİBYA HALKIYLA SONSUZA KADAR DAYANIŞMA İÇİNDEYİZ
Davutoğlu, Mustafa Abdülcelil’in ardından Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali İsavi ile de görüştü. Görüşme sonrası yapılan ortak açıklamada, Davutoğlu, Türklerin Libya'lılarla aynı duyguları hissettiğini vurgulayan vurguladı. Soruna çözüm bulmak ve Libya'nın refahı için çalıştıklarını vurgulayan Davutoğlu, '”Hepimiz Ömer Muhtar'ın hayranıyız. İnşallah büyük bir başarı elde edeceğiz ve Libya'yı uluslararası toplumun önemli bir üyesi yapacağız. Bizim Libya halkıyla sonsuza kadar dayanışmamızı ifade etmek istiyorum” diye konuştu.
İsavi ise, Türkiye'nin başından beri Libya halkının isteklerinin gerçekleşmesi konusunda çalıştığını belirterek, Türkiye'nin kendilerine her türlü desteği vermeye söz verdiğini kaydetti.
Bütün temas grubu toplantılarında, Bingazi için bir mekanizma oluşturulabileceği konusunun konuşulduğunu anlatan Davutoğlu, havaalanından şehre geldiği sırada Libya'daki durumu gördüğünü ve yeniden yapılandırmaya ihtiyaç olduğunu söyledi. Davutoğlu, “Politik istikrar sağlandıktan sonra, Libya kimseden para yardımı ihtiyacında olmayacaktır. Libya gururlu bir ülkedir” diye konuştu. Libya halkının hukuk devleti ve demokrasi talepleri olduğuna işaret eden Davutoğlu, bir politik çözüm için çalışmak zorunda olduklarını kaydetti.
TAHRİR MEYDANI’NDA BÜYÜK COŞKU
Ortak basın toplantısı ve Türk heyetine yemek ikramının ardından Bakan Davutoğlu, Bingazi’de gösterilerin yapıldığı Tahrir Meydanı’nı ziyaret etti. Yol boyunca, Kaddafi aleyhine sloganların yazıldığı duvarlar ve kırmızı, siyah yeşil zemin üzerinde ay-yıldızın konumlandırıldığı yeni Libya bayrakları dikkat çekti. Bazı açık hava ilanlarında, yeni bayrağın yanı sıra, “Bir hayalimiz var” sloganları gözlerden kaçmadı.
Türkiye’den gelen heyeti fark eden vatandaşlar yol boyunca ilgi gösteriyor, zafer işareti yaptı ve Türkiye’ye selam yolladı. Bu ilgi Tahrir Meydanı’na ulaştığımızda üst düzeye çıktı. Türk heyetin bulunduğu araçların etrafını saran vatandaşlar, bir yandan Arapça, “Kaddafi defol” derken, diğer taraftan da zafer işaretleri eşliğinde, “Thank you Turkey, thank you Erdoğan (teşekkürler Türkiye, teşekkürler Erdoğan)” sloganları attı. Libyalıların Türkiye’ye ve Erdoğan’a sevgisi, dikkat çekti. Türkiye sevgisinin adeta taştığı bu meydandaki insanların coşkusu, Bakan Davutoğlu göründüğünde en üst düzeye çıktı. Kendileriyle Arapça sohbet eden Bakan’a sevgi gösterilerinde bulunan Libyalılar, izdihama yol açarken, Bakan Davutoğlu kısa bir konuşma yapmak üzere kürsüye güçlükle geldi. Bakan’ın Arapça konuşması ile birlikte, meydan daha da dalgalandı. “Ömer Muhtar’ın torunlarına selam olsun” diyerek konuşmasına başlayan Davutoğlu, “Türkler ile Libyalıların tarihi müşterektir, kaderi müşterektir, geleceği müşterektir” ifadesini kulandı. Davutoğlu, sık sık sloganlarla kesilen konuşmasında, Libya halkına Türk halkının ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da selamları olduğunu vurguladı. Libyalıların ilgisi, Davutoğlu’nu aracına uğurlarken de devam etti.
LİBYA TEMASLARININ DEĞERLENDİRMESİ
Bakan Davutoğlu, Ankara’ya dönüşte uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bingazi'nin Tahrir Meydanındaki konuşmasının planlı olmadığını, havaalanına giderken meydandan geçmek istediklerini ve kalabalığı görünce de selam vermek için indiğini ifade etti. Bingazi'ye gelişinin rasyonel birçok boyutu olduğunu ifade eden Davutoğlu, bu işin bir kalp yönü bulunduğunu, bunun da planlanmayan ve hesaba dayanmayan bir süreç olduğunu kaydetti.
Ulusal Güvenlik Konseyi (UGK) ile yapılan toplantıda konsey başkanı Mustafa Abdülcelil'in çok güzel şeyler söylediğini belirten Davutoğlu, konseyde pek çok Türk asıllı üyenin de yer aldığını öğrendiğini kaydetti. UGK Yürütme Kurulu Başkanı ve uluslararası temsilcisi Mahmud Cibril'in de önümüzdeki salı günü Türkiye'ye geleceğini bildiren Davutoğlu, Cibril'le Salı günü akşam yemeğinde bir araya geleceklerini Çarşamba günü de tekrar görüşeceklerini söyledi.
Trablus'daki yönetimin dışlanıp dışlanmadığı yönündeki soru üzerine Davutoğlu, “Bingazi'ye gelmem Trablus'a bir mesaj değil, herhangi bir şekilde onu dışlamak değil" diye konuştu. Yapılan temaslardan rahatsız olanların da olabileceğini ancak bunun göze alınması gerektiğini ifade eden Davutoğlu, "Ben Ankara'da oturayım kimse rahatsız olmasın, derseniz hiçbir şey yapamazsınız. Problem olduğunda, sürecin kendisi yaşanırken orada olmanız önemli, insanlar onu unutmuyorlar” dedi.
“SÖMÜRGECİLERE KARŞI BİRLİKTE SAVAŞTIK”
Muhaliflerin Ankara'da ofis açıp açmayacağı yönündeki soru üzerine Davutoğlu, kanalları herkese açık tuttuklarını, açık ve net bir dil kullandıklarını belirtti. UGK Başkanı Abdülcelil'in yaptıkları toplantıda, Türkler olmasaydı İspanya'da yaşananların Libya'da da yaşanmış olacağını söylediğini anlatan Davutoğlu, Abdülcelil'in “Sömürgecilere karşı biz Enver Paşa ve Mustafa Kemal Paşa'yla beraber savaştık" dediğini aktardı. Abdülcelil İzmir'e gittiğinde Libya'dan göç eden Türklerin torunlarıyla buluşturduklarını anlatan Davutoğlu, iki toplum arasında ortak semboller ve hisler olduğunu kaydetti. Davutoğlu, “Bizim meselemiz Türk halkının bu bölgeye olan ilgisini doğrudan göstermek ve bunu gösterirken Libya'nın geleceğini bütün olarak gördüğümüzü anlatmak” dedi. UGK yöneticilerinin tek yol haritasını Türk yol haritası olarak gördüklerini ifade ettiğini aktaran Davutoğlu, en büyük beklentinin Türkiye'den olduğunu söylediklerini de anlattı.
Davutoğlu, “Bizim için bütün bu Ortadoğu'daki Arap Baharının başarısının sırrı veya anahtarı Mısır'da. Mısır'da başarılı bir süreç yaşanırsa diğerleri için örnek oluşturur. Mısır o kadar önemli bir ülke ki, bütün Arap dünyasının ilk dalgaları Mısır'da yaşanmıştır” diye konuştu. Davutoğlu, Mısır'da yaptığı görüşmelerde, Mısır'ın başarısını çok önemli gördüklerini ve her türlü süreçte yanlarında olduklarını söylediğini kaydetti.
Mısır'la Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi kurulacağını hatırlatan Davutoğlu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da yeni hükümetin kurulmasıyla bölgeye ilk ziyaretini bu ülkeye yapmasının önemine işaret etti. Kardeş halklarla yakından ilgilendiklerini vurgulayan Davutoğlu, “Bizim tarihi sorumluluğumuz var. Seçim öncesinde 1,5 ay Konya’da kampanya çalışmasında bulunmam hasebiyle ziyaret yapamadık. Bingazi’de olağanüstü muhabbet ve ilgiyle karşılandık” dedi.
‘Türkiye’yi çok sevdiğimiz için ay-yıldızı bayrağımıza taşıdık’
Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) binasında inşaat ve giyim sektörlerinde faaliyet gösteren Libyalı işadamı Adil Rachi ile sohbet etme imkanı buluyoruz. 25 yıldır Türkiye’ye gidip geldiğini, mal getirdiğini ve Türk mallarının Libya’da büyük ilgi gördüğünü belirten Adil Rachi, “Konya’ya da çok defa geldim. Ticaretimizin yüzde 90’ı Türkiye ile. Türkiye’yi o kadar çok seviyoruz ki, bu sevgimizden dolayı bayrağınızın ay-yıldızını bayrağımıza taşıdık. Bizim dışarıdan aldığımız ürünlerin yüzde 90’ı Türkiye’den geliyor” diye konuştu. Türk girişimcilerin Libya’da her sektörde iş yapabileceğini kaydeden Adil Rachi, “Türkiye’den ilk etapta gemi ticaretinin başlatılması lazım” dedi.
BİNGAZİ NOTLARI
Çetin ORANLI